طبيعت در مقابل طبيعت

جمعه ۱۸ آذر ۱۳۸۴
طبق جديدترين بررسی های صورت گرفته درختان کاج، نوعی اکسيد نيتروژن را وارد هوا می کنند که از نظر کميت و کيفيت با اکسيدهای نيتروژن توليد شده توسط صنعت و ترافيک برابری می کند. اکسيدهای نيتروژن با هيدروکربن ها وارد واکنش شده و اسيد نيتريک، که عنصر اساسی در تشکيل باران های اسيدی است را ايجاد می کنند. باران های اسيدی را می توان يکی از رهاوردهای زيانبار توسعه ناپايدار ناميد. باران اسيدی را نخستين بار مردم انگلستان تجربه کردند و در سال ۱۸۵۳ ميلادی پس از آنکه آثار و نشانه های باران اسيدی در شهرهای صنعتی انگليس از جمله منچستر ظاهر شد يکی از دانشمندان انگليسی نام باران اسيدی را بر اين پديده جديد گذاشت. مشکل باران اسيدی در دهه های اخير توجه بسياری را به خود جلب کرده و امروزه به عنوان يک مشکل زيست محيطی جهانی شناخته می شود. امروزه باران اسيدی همه کشورهای صنعتی را تحت تاثير قرار می دهد و بالاخره آن دسته از کشورهای در حال توسعه که انتظار می رود در آينده شديداً متکی به زغال سنگ باشند، مثل چين نيز با مشکل جدی باران اسيدی روبه رو خواهند شد. اکسيدهای نيتروژن کمک شايانی نيز به توليد مه دود - منهدم کننده لايه ازن - می کنند. در گذشته دانشمندان دود خارج شده از اگزوز اتومبيل ها را منبع اوليه اکسيدهای نيتروژن وارد شده به هوا می دانستند و درختان را نيز به علت نقش آنها در جذب آلاينده های هوا، پاک کنندگان هوا معرفی می کردند. دانشمندان شواهدی يافته اند که نشان می دهد جنگل ها و آلاينده های صنعتی هرازگاهی به شکلی غيرقابل پيش بينی با يکديگر واکنش می دهند. به عنوان مثال پژوهشگران دريافته اند که درختان بلوط ناحيه سيرا نوادای کاليفرنيا هيدروکربنی را وارد هوا می کنند که اثرات مخرب آن بر روی ازن از اکسيدهای نيتروژن صنعتی بيشتر است. «پرتی هری» اکولوژيست جنگل از دانشگاه هلسينکی و هم دانشگاهی های او معتقدند که پيچيدگی رابطه ميان درختان و آلودگی هوا از آنچه که تصور می شود نيز بيشتر است. اين پژوهشگران معتقدند که درختان کاج جنگل های جنوب فنلاند از اکسيدهای نيتروژن اتمسفر به عنوان منبعی برای نيتروژن مورد نياز خود استفاده می کنند. آنها برای اثبات اين مسئله، شاخه هايی از کاج اسکاچ (Scotch Pine) يا کاج جنگلی (Pinas sylvestris) را در محفظه هايی که به راحتی امواج ماورای بنفش از آنها عبور می کرد قرار دادند. در ادامه ميزان تغييرات صورت گرفته در غلظت اکسيدهای نيتروژن هوا اندازه گيری شد. اين تيم تحقيقاتی در شماره ۱۳ مارس مجله نيچر گزارش داد که شاخه های کاج بيشتر از اينکه آلودگی هوا را جذب کرده باشند اکسيدهای نيتروژن وارد اتمسفر کرده اند. چند دقيقه پس از آنکه پژوهشگران در يکی از اين محفظه ها را بستند غلظت گازها دو برابر شد. هنگامی که شاخه ها در برابر امواج ماورای بنفش خورشيد محافظت شدند اکسيدهای نيتروژن کمتری را وارد هوا کردند. اين مسئله می تواند دليل اينکه چرا در بررسی های قبلی اکسيدهای نيتروژن آزاد شده توسط گياهان در نظر گرفته نمی شد را توضيح دهد. به اعتقاد «هری» دانشمندان اغلب ميزان خروج گازها از درختان را تحت شرايط آزمايشگاهی اندازه گيری می کنند که چندان به شرايط طبيعی نزديک نيست. به عنوان مثال غالب بررسی های آزمايشگاهی در غياب تابش طبيعی امواج ماورای بنفش يا در محفظه هايی که امواج ماورای بنفش از آنها عبور نمی کند صورت می گيرد. به گفته «هری»: «انتشار اکسيدهای نيتروژن از درختان به هوا، ظاهراً جزء مهم چرخه نيتروژن است.» وی در ادامه می افزايد: «هميشه سبزهای ديگر - و شايد حتی تمامی گياهان - نيز ممکن است تحت برخی شرايط طبيعی ترکيباتی را به هوا آزاد کنند.»در جنگل های فنلاند، غلظت اکسيدهای نيتروژن هوا کمتر از يک قسمت در هر ميليارد قسمت برآورد شده است. اين مقدار کمتر از يک پنجم استاندارد کيفيت هوای ايالات متحده آمريکا در مورد شيميايی است. گياهانی که در چنين هوای پاکی زندگی می کنند ممکن است اکسيدهای نيتروژن به هوا آزاد کنند در حالی که گياهان مشابهی که در هوای آلوده زندگی می کنند ممکن است مواد شيميايی موجود در هوا را جذب کنند. بنابراين متوجه می شويم که غلظت های بالای آلاينده های هوا می تواند يک عامل تعيين کننده باشد.«راشل مانسون» که يک زيست شناس جنگل از دانشگاه کلرادوی بولدار است می گويد: «اين تحقيق نشان می دهد که پوشش گياهی نيز می تواند منبع مهمی در آزادسازی اکسيدهای نيتروژن به هوا باشد.» همچنان که نازک شدن لايه ازن به امواج ماورای بنفش خورشيد اجازه عبور از اتمسفر و رسيدن به سطح زمين را می دهد دخالت گياهان در آزادسازی اکسيدهای نيتروژن و تشکيل مه دود نيز روزبه روز افزايش می يابد.
ScienceNews.org