سانسور حرفهای علم الهدی در مورد ترور رئیسی نشانه چیست؟
امتداد -داوود حشمتی
با وجود آنکه یک سال و نیم از مرگ ابراهیم رئیسی گذشتهاما جریان نزدیک به دولت قبل روایت رسمی و گزارش مکرر و رسمی در این خصوص را قبول ندارد.
قبلا نمایندگان نزدیک به دولت قبل آن را بیان می کردند و حالا این موضوع از زبان ایت الله علم الهدی از تریبون نماز جمعه مشهد بیان میشود اما مهمتر اینکه صداوسیما این بخش از حرفهای علم الهدی را سانسور می کند. این سانسور پیام مهمی دربر دارد.
قبلا کامران غضنفری مدعی شد آمریکا و اسرائیل با همدستی حکومت آذربایجان سیدابراهیم رئیسی را به شهادت رساندند. اما در داخل برخی مصلحت نمیدانند این حقیقت را اعلام کنند و سقوط هلیکوپتر رئیسجمهور سابق را به یک توده ابر نسبت میدهند.
این هفته نیز آیت الله علم الهدی پدر زن رئیسی در خطبه دوم نماز جمعه مشهد که در کانال ایتای او منتشر شد متن اظهارات او را منتشر کرد که در آن گفته بود: «در همین مسیر، وقتی مردم کشور ما دل هایشان به واسطه مقاومت و ایستادن در مقابل دشمن متوجه رئیس جمهور شهید آیت الله رئیسی شد، ایشان را متاسفانه با یک حرکت ناجوانمردانهای ترور کردند و در کتابی که اخیرا منتشر کردند، جزییات ترور این شهید خدمت را با جزییات توضیح دادند.»
این بخش از اظهارات او در پخش صداوسیما سانسور شده بود. اما معنای آن چیست؟
معنای اول این اظهارات این است که جریان نزدیک به آقای رئیسی به روایت های اسرائیلی ها بیشتر از روایت نهادهای مسئول داخلی در حوزه های نظامی اعتماد دارند. اما از این گذشته معنای حذف اظهارات علم الهدی و تذکر به غضنفری این است که تصمیم گیران در نظام نمی خواهند روایت ترور ابراهیم رئیسی جا بیفتد.
اگر بخواهیم این ماجرا را فراتر از یک «حذف فنی» یا «اشتباه تدوینی» بخوانیم، سانسور بخش مربوط به «ترور» در سخنان علمالهدی حامل چند پیام همزمان است؛ پیامهایی که هر کدام به شکافی پنهان در روایت رسمی اشاره میکنند.
نخست؛ تثبیت روایت واحد و بستن پرونده
سیستم، بهویژه پس از گذشت یک سال و نیم، علاقهای به باز شدن دوباره پروندهای ندارد که رسماً بسته اعلام شده است. روایت «حادثه» قطعا کمهزینهتر از روایت «ترور» است. پذیرش ترور به منزله نیازمندی به پاسخ دادن به سئوالات بیشتری است. اینکه «اگر ترور بوده، چرا پاسخ داده نشد؟ اگر پاسخ داده شده، چرا اعلام نشد؟ اگر امکان پاسخ نبود، چرا روایت تغییر کرد؟» حذف اظهارات علم الهدی یعنی جلوگیری از همین دومینو.
دوم؛ اختلاف درونساختاری، نه اختلاف رسانهای
اینکه سخنان علمالهدی ــ نه یک نماینده حاشیهای بلکه امام جمعه مشهد و چهرهای با نسبت خانوادگی و سیاسی مشخص با رئیسی ــ سانسور میشود، نشان میدهد مسئله صرفاً اختلاف سلیقه رسانهای نیست. این یک اختلاف در سطح روایتسازی در مهمترین ارگان رسانه ای کشور است. جریانی که به دولت قبل نزدیک است، اصرار دارد «شهادت» را به معنای سیاسی-امنیتی آن تثبیت کند؛ در مقابل، جریان مسلط فعلی ترجیح میدهد مرگ رئیسی در همان قاب «سانحه» باقی بماند. با وجود آنکه به ظاهرا مدیریت شبکه در اختیار کسانی است که علی القاعده به تفکر علم الهدی نزدیک هستند.
سوم؛ ترور، بار حقوقی و امنیتی دارد
به رسمیت شناختن ترور، صرفاً یک تغییر واژه نیست. ترور یعنی ورود رسمی به ادبیات حقوق بینالملل، طرح مسئولیت دولتها، و حتی الزام به پیگیریهای قضایی و دیپلماتیک. این همان جایی است که «مصلحت» وارد میشود؛ مصلحتی که پیشتر کامران غضنفری صریحاً به آن اشاره کرده بود: «برخی در داخل نمیخواهند این حقیقت اعلام شود». سانسور صداوسیما در واقع تأیید غیرمستقیم همین گزاره است.
چهارم؛ مدیریت احساسات عمومی
روایت ترور، احساسات عمومی را فعال میکند؛ مطالبه انتقام، پرسش از ناتوانی یا سکوت، و حتی بازخوانی عملکرد نهادهای امنیتی. در شرایطی که کشور با پروندههای متعدد اقتصادی، اجتماعی و منطقهای درگیر است، باز کردن این جعبه پاندورا هزینهساز است. حذف یک جمله، سادهترین راه برای کنترل موج است.
اما اگر روایت اسرائیلی ها درست باشد آن را بپذیریم سانسور حرفهای علمالهدی نشان میداد که قرار نیست روایت برتری و شکست اسرائیل به هیچ عنوان تغییر کند. تغییر این روایت به منزله زیرسئوال بردن گزارش رسمی فوت رئیسی است و اقرار به اینکه: حتی در بررسی ها هم دست برتر وجود نداشته است.
