بیانیه جبهه آزادی و نجات ایران به مناسبت روز جهانی حقوق بشر

بیانیه جبهه آزادی و نجات ایران (جان ایران)
به مناسبت بزرگداشت دهم دسامبر، روز جهانی حقوق بشر
دسامبر ۲۰۲۵

در آستانه هفتاد و هفتمین سالگرد تصویب «اعلامیه جهانی حقوق بشر»، ایران ما در آیینه تاریخ با چهرهای زخمی ایستاده است؛ سرزمینی که کرامت انسان، آزادی و حقوق شهروندی در آن در گسترهای بیسابقه تهدید و فرسوده شده است. از زیستبوم و منابع طبیعی تا حافظه تاریخی و میراث فرهنگی، از اخلاق فردی و فرهنگ جمعی تا سیاست، اقتصاد و روان جامعه، پهنهای وسیع از زندگی ایرانی زیر بار بحرانهای انباشته، در حال فروریختن است. سخن گفتن از «حقوق بشر» در چنین شرایطی بیش از هر چیز، مواجهه با حقیقتی تلخ است: هیچ عرصهای از زندگی شهروند ایرانی از آسیب نقض سازمانیافته حقوق انسانی در امان نمانده است.

کرامت شهروندان، قانون، امنیت و آزادی هر روز بیش از پیش زیر فشار ساختارهای فرسوده و انسانستیز حکومتی تحلیل میروند؛ گویی خاک، آب و آسمان این سرزمین نیز همسرنوشت مردمش، به اضطراب و فرسودگی دچار آمدهاند.

بحرانهای ویرانگر و تهدید آینده
بحران محیطزیست، نابودی منابع طبیعی، فرونشست زمین، کمآبی فراگیر و فرسایش زیستبوم، هشدار نابودی آیندهای است که پیش از تولد، در معرض فروپاشی قرار گرفته است. همزمان، میراث فرهنگی ما فرسوده و پیوند نسلها با ریشههای معنابخش گسسته میشود. در سپهر اخلاق و فرهنگ، واژگان فضیلت که زمانی حامل روشنایی بودند، زیر فشار سیاستزدگی، ریاکاری و سرکوب تهی شدهاند. اعتماد اجتماعی ـ این ستون پایدار هر جامعه ـ در مسیر فروپاشی شتابان قرار دارد.

سیاست به میدان طرد و حذف بدل شده، اقتصاد به عرصه بیعدالتی و تبعیض فروکاسته و روان جمعی زیر بار ناامنی، اضطراب مزمن و بیآیندهگی در حال فرسایش است؛ فرسایشی خاموش و موریانهوار که جان جامعه را میسوزاند.

در فراز این تیرهروزی، سایه جنگی فراگیر نیز سنگینی میکند؛ جنگی که نه از منطق منافع ملی، بلکه از اراده ویرانگر حکومتی برمیخیزد که بقای خود را در تداوم تنش میجوید. تهدید جنگ، هم زیست فیزیکی و هم آرامش روانی مردم را نشانه رفته و جامعهای را رقم زده که در آن «بقا» جای «زندگی» را گرفته است.

بحران در صفوف آزادیخواهان
اما بحران تنها از ناحیه سرکوب حکومت نیست. در هفتاد و هفتمین سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر، باید واقعیتی تلخ را نیز به رسمیت شناخت: ضعف تاریخی و گفتمانی نیروهای آزادیخواه و دموکراتیک. انسداد سیاسی و کمبود سازمانیافتگی، اپوزیسیون را از ایفای نقش رهاییبخش و امیدآفرین بازداشته است.

رنج ما تنها از استبداد حاکم نیست؛ بلکه از ناتوانی در همبستگی، ضعف در سازماندهی اجتماعی و فقر گفتوگو میان جریانهای دموکراسیخواه نیز هست. اپوزیسیون اغلب در حلقهای از اختلافهای تاریخی، رقابتهای شخصی و هیجانهای زودگذر گرفتار میماند. روایتهای فرسوده، فساد نهادینه و ناکارآمدی مدیریتی نیز ضربهای مضاعف بر اعتماد عمومی زدهاند. مردم، که نه شنیده میشوند و نه دیده، به حاشیه رانده شدهاند و در غربت وطن، تماشاگر خاموش فروپاشی زیست خویش گشتهاند.

جا ماندن از جهان نو
در حالی که جهان با سرعت به سوی دگرگونیهای فناورانه، دیجیتال و اقتصادی میشتابد، جامعه ما در حصار سانسور، انجماد نهادی و انسداد ارتباطی از مشارکت در این تحولات بازمانده است. اگر این روند ادامه یابد، بیم آن میرود که کلانشهرهای ما به «شهرهای اشباح» بدل شوند؛ پرجمعیت اما تهی از معنا، پررفتوآمد اما بیافق.

پرسش بزرگ ایرانیان
در این بزنگاه تاریخی، پرسش بزرگ چنین است: حلقه گمشده کجاست؟
با کدام چارچوب فکری میتوان کرامت انسان و حقوق شهروندی را از سطح شعار به عرصه عمل سیاسی بازگرداند؟ پاسخهای کهنه دیگر کارساز نیستند؛ نسخههای دیروز درمان زخمهای امروز نیستند.

راه رهایی در بازآفرینی بنیانهای آزادی، حق و مسئولیت شهروندی است؛ در گفتمانی که انسان را غایت سیاست بداند، حقوق را جوهر طبیعی شهروندی بشناسد و دموکراسی را نه فقط سازوکاری حقوقی، بلکه شیوهای برای «زیستِ مشترک» تعریف کند. این پرسش، آغازی است برای زایش گفتمانی نو؛ گفتمانی ریشهدار در تجربه تاریخی ایران و پیوندخورده با افقهای جهانی آزادی و حقوق بشر.

آینده ایران نه با نوستالژی گذشته ساخته میشود و نه با رویاهای بیبنیان؛ بلکه با خرد جمعی، سازمانیافتگی مدنی و شجاعت بازاندیشی در خویشتن سیاسی.

راه نجات
جبهه آزادی و نجات ایران (جان ایران) بر این باور است که راه نجات، نه در انتظار منجی، بلکه در بسیج و سازمانیابی ارادهای ملی و آگاه است؛ ارادهای که از دل پرسشگری، نیککرداری، نیکگفتاری و همبستگی زاده میشود و مسیر بازسازی امید، کرامت و زیست انسانی را میگشاید.

ما معتقدیم که تنها با نقد صریح قدرت سرکوبگر، و در کنار آن نقد نارساییها و ناکارآمدیهای درونی خود، میتوان بدیلی مسئول، پاسخگو و انسانمدار آفرید؛ بدیلی که پاسدار حقوق بشر باشد و چشماندازی روشن برای آینده ایران بگشاید.

جبهه آزادی و نجات ایران (جان ایران)
دسامبر ۲۰۲۵