فرصتی برای ایفای نقش ترکیه در تامین امنیت اروپا

دیپلمات‌ها و تحلیلگران می‌گویند ترکیه به عنوان یک شریک کلیدی بالقوه در بازسازی امنیت اروپا ظهور کرده است، زیرا اروپا تلاش می‌کند دفاع خود را تقویت کرده و تضمین هایی برای اوکراین تحت هر توافق آتش بس آتی که از سوی ایالات متحده درخواست شود، بیابد.

به گزارش خبرگزاری رویترز، کشورهای اروپایی از طرح رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، برای پایان دادن به جنگ اوکراین نگران شده‌اند. این طرح سیاست واشنگتن را دگرگون کرده، انزوای روسیه را با امکان آشتی متوقف کرده، پس از مذاکرات فاجعه‌بار با رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، فشار بر کی‌یف را افزایش داده و روابط فراآتلانتیکی را به خطر انداخته است.

تحلیلگران می‌گویند تلاش اروپایی‌ها برای حفظ توانایی‌های نظامی اوکراین و توافق بر سر تضمین‌های امنیتی، در حالی که دفاع خود را بدون واشنگتن تقویت می‌کنند، فرصت نادری برای ترکیه ایجاد کرده است تا روابط خود با اروپا را عمیق‌تر کند. این حالی است که میان ترکیه و اتحادیه اروپا اختلافات در مورد حاکمیت قانون، مسائل دریایی با یونان و قبرس، و تلاش طولانی‌مدت آنکارا برای عضویت در اتحادیه اروپا هم‌چنان بر سر جای خود باقی است.

سینان اولگن، دیپلمات سابق ترکیه و مدیر مرکز مطالعات اقتصادی و سیاست خارجی (EDAM)، می‌گوید: «کشورهای اروپایی که فکر می‌کردند تا امروز این امکان را دارند که ترکیه را کنار بگذارند، اکنون می‌بینند که دیگر نمی‌توانند ترکیه را نادیده بگیرند.»

دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، روز چهارشنبه پس از گفت‌وگو با اردوغان در آنکارا به خبرنگاران گفت که یک «پیشنهاد واضح برای ترکیه ارائه کرده است تا مسئولیت مشترک حداکثری را برای صلح در اوکراین و ثبات منطقه‌ای بر عهده بگیرد.» 

یک دیپلمات ارشد اروپایی گفت که ترکیه «دیدگاه‌های بسیار مهمی» در مورد آنچه برای صلح در اوکراین لازم است، دارد.

این دیپلمات گفت که رئیس‌جمهور ترکیه، طیب اردوغان، توانسته است رابطه خود را بین زلنسکی و رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، در طول جنگ متعادل نگه دارد، «بنابراین منطقی است که او را در این فرآیند مشارکت دهیم.» 

ترکیه، به عنوان عضو ناتو، دومین ارتش بزرگ این پیمان را دارد. این کشور در سال‌های اخیر شروع به تولید جت‌ها، تانک‌ها و ناوهای دریایی خود کرده و پهپادهای مسلح را در سطح جهانی، از جمله به اوکراین، می‌فروشد. صادرات صنایع دفاعی این کشور در سال ۲۰۲۴ به ۷.۱ میلیارد دلار رسید.

در جریان گفت‌وگوها و تصمیمات گسترده پس از بازگشت ترامپ در ژانویه، چندین کشور اروپایی تشکیل یک «ائتلاف داوطلبان» برای کمک به اوکراین را مورد بحث قرار دادند. فرانسه پیشنهاد کرده است که چتر هسته‌ای خود را به متحدان گسترش دهد.

اردوغان و وزیر امور خارجه، هاکان فیدان، گفته‌اند که اروپا باید ترکیه را در بازسازی معماری امنیتی خود به روشی «پایدار و بازدارنده» مشارکت دهد.

یک مقام ترکیه که نخواست نامش فاش شود، گفت که هنوز هیچ برنامه روشنی در مورد معماری امنیتی جدید اروپا یا مشارکت‌های احتمالی ترکیه در آن وجود ندارد، اما برخی گام‌ها می‌توانند همکاری را پیش ببرند.

این مقام به رویترز گفت: «به جای مشارکت دادن ترکیه در پروژه‌ها به روشی انتخابی، منطقی‌تر است که اروپا به دنبال مشارکت‌هایی جامع‌تر باشد. به عنوان مثال، می‌توانند با مشارکت دادن ترکیه در برنامه تسهیلات صلح اروپا شروع کنند.» او به ابتکار اتحادیه اروپا برای حمایت از اوکراین اشاره کرد.

منافع مشترک

یک مقام وزارت دفاع ترکیه گفت که آنکارا و اروپا منافع مشترکی از مبارزه با تروریسم تا مهاجرت دارند و مشارکت کامل ترکیه در تلاش‌های دفاعی اتحادیه اروپا برای تبدیل شدن اروپا به یک بازیگر جهانی حیاتی است. او افزود که ترکیه آماده است هر آنچه می‌تواند برای کمک به تشکیل چارچوب امنیتی جدید انجام دهد.

علیرغم این فرصت، تحلیلگران می‌گویند موضع ترکیه در قبال روسیه همچنان یک آزمون است، زیرا آنکارا پس از حمله روسیه به اوکراین از اعمال تحریم‌ها خودداری کرد و هنوز روابط قوی در زمینه انرژی، گردشگری و تجارت با مسکو دارد.

اولگن گفت: «سوال اساسی که پیش روی ترکیه قرار می‌گیرد، مسئله روابط با روسیه است، زیرا ماهیت چارچوب امنیتی اروپا با نگاه به روسیه به عنوان یک تهدید آغاز می‌شود.» او افزود که آنکارا باید برای ایفای نقش بزرگ‌تر در امنیت، یک طرف و موضع در قبال روسیه انتخاب کند.

ترکیه از اوکراین به‌صورت نظامی حمایت کرده و از تمامیت ارضی و حاکمیت آن حمایت کرده است. این کشور در هفته‌های اول جنگ میزبان مذاکرات صلح بود و پیشنهاد داد که میزبان مذاکرات آینده باشد، در حالی که تلاش می‌کند توافقی در مورد ایمنی کشتیرانی در دریای سیاه را احیا کند.

هفته گذشته، یک منبع در وزارت دفاع ترکیه گفت که این کشور می‌تواند مشارکت در یک ماموریت بالقوه حافظ صلح در اوکراین را در صورت اعلام آتش‌بس در نظر بگیرد.

رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه، متین گوراک، این هفته در نشست رؤسای ارتش اروپا در پاریس شرکت کرد و با همتایان خود از بریتانیا و فرانسه، که در مورد استقرار نیروها نیز بحث کرده‌اند، دیدار کرد.

یک دیپلمات دیگر اروپایی گفت که مشارکت ترکیه در تضمین‌های امنیتی برای اوکراین حیاتی است.

این دیپلمات گفت: «منافع اردوغان اکنون با ما است، به‌ویژه اینکه او دیگر با آن پویایی روسیه در سوریه مواجه نیست.» او به حمایت روسیه از رئیس‌جمهور سابق سوریه، بشار اسد، و حمایت ترکیه از شورشیان مخالف برای سال‌ها اشاره کرد.

او افزود: «بنابراین، به نوعی شرایط برای ایفای نقش ترکیه در تضمین‌های امنیتی آینده اروپا برای اوکراین مهیا شده است.» 

خبرگزاری رویترز