جولان جرم‌اولی‌ها در شهر
شرق: «بیش از ۵۰ درصد دستگیرشدگان سرقت‌ها در سه ماه اخیر، «بار اولی» بودند»؛ این خبری است که در روزهای گذشته از سوی رئیس پلیس آگاهی ایران اعلام شد؛ خبری که به نظر می‌رسد به اپیدمی کرونا و بی‌رونق‌شدن کسب‌وکار مردم بی‌ارتباط نباشد. در ماه‌های گذشته کرکره مغازه‌های بی‌شماری برای همیشه پایین کشیده شد، کارگران زیادی از کارشان تعدیل شدند، اضافه‌حقوقی در کار نبود و عوض آن نمودار تورم روز‌به‌روز سیر صعودی داشت.
سفره خانواده‌ها نه فقط کوچک که گاهی برچیده شد و سرپرستان خانوارها در تأمین نیازهای اولیه و مقدماتی خانواده ماندند. کسانی که فکر می‌کنند یک بار، فقط یک بار برای کمک به زدن نبض خانه‌شان، چیزی را از جایی بردارند، سرقت‌اولی شده و به آمار سارقان افزوده می‌شوند. مسئله‌ای که از نظر محسن مدیرروستا، بازپرس جنایی، تنها مربوط به ایران نیست و با توجه به پیامدهای اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، تمامی کشورها با آن دست‌به‌گریبان هستند.
مدیرروستا گفت: «پرونده‌ای داشتم درباره مجرمان سابقه‌داری که به‌دلیل شیوع کرونا موقتا آزاد شده بودند، اما در خارج از زندان مرتکب سرقت شدند و البته دستگیر و به زندان بازگردانده شدند.
قطعا بخشی از کسانی که از زندان آزاد می‌شوند، ممکن است دوباره مرتکب جرم سرقت شوند و من هم تجربه رویارویی با این پرونده را داشته‌ام. این احتمال وجود دارد که با توجه به اینکه مشاغل زیادی از دست رفته، عده‌ای که سابقه ندارند، به سمت سرقت کشیده شوند؛ اما باید توجه داشت من به‌طور‌کلی اظهارنظر می‌کنم و بین جرم‌اولی و سابقه‌دار تفکیک قائل نمی‌شوم و نظرم را کلی بیان می‌کنم. با توجه به وضعیت ویروس کرونا و ازدست‌رفتن مشاغل بی‌شمار، موضوع بی‌کاری تشدید می‌شود. وقتی بی‌کاری تشدید شود، میزان ارتکاب جرم بالا می‌رود.
یکی از جرائمی که با افزایش بی‌کاری زیاد می‌شود، سرقت است. به نظر من، در همه جوامع این مسئله مصداق دارد و مربوط به ایران و تهران نیست. قطع به یقین، در همه کشورها به‌واسطه اپیدمی کرونا، اشتغال کم شده، عده زیادی شغلشان را از دست داده‌اند و به تبع آن نرخ جرم بالا می‌رود. یکی از جرائمی که با معیشت مردم گره خورده، سرقت است. این افراد برای تأمین نان و مایحتاج خود و خانواده‌شان مرتکب سرقت می‌شوند؛ افرادی که بار اولشان است و ممکن است کلا به راه ناصواب کشیده شوند. واقعیت این است که من آماری درباره جرم‌اولی‌ها ندارم، اما می‌توانم بگویم وضعیت کرونا میزان سرقت را زیاد کرده و البته مختص کشور ما نیست و همه جهان با این مسائل دست‌به‌گریبان هستند.»
بنا بر اعلام رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ، با وجود اینکه به‌واسطه درخانه‌ماندن مردم شاهد کاهش 14 درصدی سرقت از منازل بودیم، اما در كنار این موارد یك‌سری سرقت‌های خرد مانند سرقت قطعات و لوازم خودرو و موبایل‌قاپی افزایش داشته است. تقریبا در همه محلات با سرقت مواجه هستیم، اما نوع سرقت‌ها و میزان وقوع آن متفاوت است؛ برای مثال در برخی محلات سرقت‌های خرد زیاد است و در محله دیگری سرقت‌های منزل شایع‌تر است. علاوه بر این، در سال‌های گذشته، نسبت دستگیری مجرمان سابقه‌دار به بار اولی‌ها ۵۰ درصد به ۴۵ درصد بود و بیش از ۵۰ درصد مجرمان، سابقه‌دار و كمتر از ۴۵ درصد بار اولی بودند، اما درحال‌حاضر تقریبا این میزان مساوی شده است.
مهدی شفاخواه، دبیر کمیته ورزش جمعیت امام علی و ساکن منطقه ۱۲ تهران است. او به «شرق» می‌گوید: «از شروع اپیدمی در ایران، تمرکزمان را روی منطقه ۱۲ گذاشتیم و به وضعیت خیابان‌های شاهپور، دروازه‌غار، گمرگ و... رسیدگی می‌کنیم. چیزی که حالا دیده‌ایم، این است که از سه ماه پیش، پسران جوان به‌شدت به خرید و فروش مواد مخدر روی آورده‌اند. خیلی از بچه‌های زیر ۲۰ سال سرقت‌های خرد انجام می‌دهند و امرار معاش می‌کنند. ما با توجه به سیاست‌گذاری جمعیت، کلاس‌های ورزش را در منطقه راه انداختیم و رشته رزمی را آموزش دادیم. سه نفر از بچه‌هایی که سرقت می‌کردند، سر کلاس‌ها حاضر شدند، اما بعد از سه ماه، تنها یکی از آنها به‌صورت مستمر به کلاس‌ها می‌آید؛ چون زبان فقر، زبان ملموس و تاریکی است و گرسنگی را نمی‌شود کتمان کرد».
این فعال اجتماعی در ادامه افزود: این ماجرا به وضعیت امروز اقتصادی بی‌ربط نیست. این بچه‌ها تا همین پارسال شرایط متفاوتی داشتند. کم و زیاد، مایحتاجشان برآورده می‌شد، اما حالا امکانش برای خانواده‌ها مهیا نیست. خانواده‌ها حتی به‌واسطه فقر مجبور به عوض‌‌کردن منطقه زندگی‌شان هستند. خانواده‌ای که ساکن شاهپور بود، حالا به حاشیه شهر ری نقل مکان کرده، خانواده ساکن شهر ری به ورامین رفته، سفره‌ها کوچک شده و دیگر آرامشی برایشان وجود ندارد.
