ناآرامی‌های آبان و مدعیان بیرونی آن / احمد زیدآبادی
در جریان ناآرامی‌های خیابانی آبان ماه، رضا پهلوی بسیار تلاش کرد تا در قامت نمایندۀ معترضان ظاهر شود و به نحوی خود را رهبر سمبلیک اپوزیسیون برانداز و آلترناتیوی برای نظام جمهوری اسلامی معرفی کند.
چنین جلوه‌ای، بر مخالفان او در جبهۀ بی‌حد و مرز براندازی خوش نیامد به طوری که آنها نیز با پیش کشیدن کارنامۀ حقوق بشری نظام شاهنشاهی و موضوع “ژن خوب” کوشیدند تا ادعاهای او را به چالش بکشند.
پهلوی اما ظاهراً ظهور رسانه‌ای قوی‌تری نسبت به آنها داشت و تقریباً تمام شبکه‌های فارسی برون‌مرزی هر حرف و سخن او را به گستردگی پوشش دادند.
صرف‌نظر از میزان توانایی‌های شخصی رضا پهلوی، به نظر می‌رسد که جریان تبلیغاتی حامی او توانسته است او را نسبت به رقیبان دیگرش پررنگ‌تر نشان دهد و مخالفت‌های آنها را به حاشیه براند.
آنچه به این حامیان در این مورد کمک کرده است، در درجۀ نخست همان نکتۀ مورد تأکید احمد شاملو یعنی سرشت حافظۀ تاریخی در بین بسیاری از ایرانیان است. این نوع از حافظه سبب شده است چنین پنداشته شود که گویی تاریخ اساساً در روند تحول خود مسیری معکوس طی می‌کند. یعنی از عظمت به سوی انحطاط می‌رود. بنابراین، گذشته اصولاً اهمیت نوستالژیک پیدا می‌کند و هر بازگشتی به گذشتۀ دورتر، به خودی خود نوعی فضیلت محسوب می‌شود.
مهمتر از این اما روانشناسی افراد خواهان حرکت‌های سیاسی سریع و دگرگون کننده است. هر گاه چنین موجی در بین افرادی شکل گیرد، الزامات گریزناپذیر روانی خود را نیز به همراه دارد. ذهن‌های معطوف به انقلاب‌های سیاسی، در اشتیاق هیجانی خود برای دستیابی به هدف‌شان، از تمام احتیاط‌ها و عاقبت‌اندیشی‌های عقل بوالفضول عبور می‌کنند و پس از مدتی اصولاً گیرنده‌هایشان را به روی هر داده و نظری که آنها را نسبت به هدف‌شان مردد کند، به کلی می‌بندند.
از همین رو، در چنین شرایطی ارائۀ انواع داده‌ها و اطلاعات و اسناد روشن و مبرهن و طرح هزاران دلیل بیّن و شفاف، کمترین گوش شنوایی پیدا نمی‌کند و به قول مولانا هر کسی خر خود را می‌راند!
به هر حال، این وضعیتی است که مجموعۀ براندازان اعم از چپ و ملی و غیره در شکل‌گیری شرایط ذهنی آن سهیم بوده‌اند و به ناچار باید با تبعات آن یعنی رنگ باختن در زیر سایۀ رضا پهلوی هم کنار آیند!
مسئول اصلی چنین روندی اما مسئولان جمهوری اسلامی‌اند. آنها باید از خود بپرسند که چرا بعد از گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب، نوستالژی بازگشت به گذشته بازار پیدا کرده است؟ اگر آنها به چنین پرسشی فکر کنند، پاسخ‌اش درست دم دست‌شان است!
