کلید سرنوشت انتخابات استانبول در زندان امرالی
صابر گل‌عنبری
رسانه‌های ترکیه دیشب در خبر قابل توجهی آورده‌اند که عبدالله اوجالان رهبر زندانی پ.ک.ک طی پیامی از هواداران حزب دمکراتیک خلق‌ها در استانبول خواسته است در انتخابات دور دوم شهرداری این شهر بی‌طرف بمانند و وارد مناقشات انتخاباتی طرف‌های درگیر نشوند.
دعوت اوجالان به بی‌طرفی خود به این معناست که راه پیروزی نامزد حزب حاکم را هموار کنید.
در صورت صدور چنین درخواستی از جانب اوجالان که با توجه به پیام‌ها و بیانیه‌های اخیر او دور از ذهن هم نیست، می‌توان تا حدود زیادی بر نتیجه دور دوم انتخابات حساس استانبول در یکشنبه آینده به نفع بن علی یلدریم نامزد حزب حاکم عدالت و توسعه تاثیر گذار باشد؛ به ویژه که اختلاف آرا در دور اول میان یلدریم و اکرم امام اوغلو نامزد حزب جمهوری زیاد نبود. البته این احتمال ضعیف هم وجود دارد که چنین درخواستی موجب تحریک بخشی از آرای خاکستری ترکها در استانبول نیز شود و آن‌ها را پای صندوق‌های رای بکشاند.
کُردهای طرفدار حزب دمکراتیک خلق‌ها در استانبول در دور نخست این انتخابات در سی و یکم مارس نقش مهمی در پیروزی نامزد حزب جمهوری‌خواه خلق داشتند که بعدا کمیسیون عالی انتخابات نتیجه را ابطال کرد.
آک پارتی با توجه به این فاکتور جدید و تاثیرگذار در انتخابات استانبول پس از ابطال نتایج، سریعا در تکاپوی حذف این فاکتور افتاد و به گفته منابعی شخص هاکان فیدان رئیس دستگاه اطلاعاتی (میت) به دیدار اوجالان در زندان امرالی رفته و این گونه پیداست که به تفاهماتی رسیده‌اند؛ به ویژه که اوجالان در پیام دیشب خود در کنار طرح این درخواست از مساله کردهای ترکیه و روند صلح هم سخن گفته است.
در همین حال هم، پیام‌هایی که از جانب اوجالان به خارج از زندان ظرف یک ماه اخیر مخابره شده و می‌شود، نشان از چنین تفاهماتی دارد. چه درخواست وی از نمایندگان و فعالان کردی برای پایان دادن به اعتصاب غذا و چه درخواستش از کردهای سوریه برای درنظر داشتن حساسیت‌های دولت ترکیه در شمال و شرق سوریه و برنیانگیختن آن‌ها و چه درخواست اخیرش از کردهای استانبول برای بی‌طرفی در انتخابات پیش‌رو.
فعلا تنها خروجی این تفاهمات به نفع حزب حاکم ترکیه را شاهد هستیم، و باید منتظر ما به ازای آن ماند. این که آیا با شرایط حبس خود اوجالان مرتبط خواهد بود یا با ازسرگیری مذاکرات صلح یا هر دو با هم.
جالب توجه این که حزب حاکم به سراغ صلاح‌الدین دیمرتاش رهبر محبوس حزب دمکراتیک خلق‌ها نرفته است؛ حزبی که قانونی محسوب می‌شود، اما به سراغ اوجالان رهبر حزبی رفته است که دولت ترکیه آن را تروریستی می‌داند.
خود همین مساله پرسش‌انگیز است. این که چرا اوجالان و نه دیمرتاش. آنچه در وهله نخست به ذهن متبادر می‌شود، این که دولت ترکیه “معامله” با اوجالان را آسان‌تر از معامله با دیمرتاش یافته و چون قبلا هم این راه را آزموده است، به سراغ او رفته است. البته باید جایگاه دو نفر را هم در نظر داشت.
به هر حال، درخواست اوجالان از کردهای استانبول برای بی‌طرف ماندن در انتخابات پیش رو، احتمالا نتایج آن را به نفع نامزد آک پارتی تغییر دهد. بعد از آن باید دید آیا تغییری در وضعیت خود اوجالان رخ می‌دهد و آیا مذاکرات صلح از سر گرفته می‌شود. احتمالا عده‌ای بگویند اردوغان به دنبال پیروزی در انتخابات استانبول بازی را به هم خواهد زد و بی‌خیال تفاهمات صورت گرفته با اوجالان شود.
شخصا بعید می‌دانم این اتفاق بیافتد و اگر تفاهماتی در کار باشد، زیر آن زده شود؛ به این علت که با توجه تغییرات صورت گرفته در اطلس مناسبات قدرت در داخل ترکیه و دیگر انتخابات‌های پیش‌رو در سال ۲۰۲۳، دور نگه‌داشتن هواداران سیاسی پ.ک.ک از رقابت‌های انتخاباتی با احزاب مخالف، مطلوب راهبردی حزب حاکم است و همین خود ملزومات و مفروضاتی دارد.
اما از طرف دیگر، آک پارتی با مانعی به نام حزب راستگرای حرکت ملی به رهبری دولت باغچلی روبرو است که هر نوع تفاهمی از این دست را بر نمی‌تابد. همین خود سقف انتظارات از هر نوع مذاکرات احتمالی صلح را کاهش می‌دهد. اکنون اردوغان باید به دنبال ایجاد موازنه‌ای باشد که از طریق اوجالان حزب دمکراتیک خلق‌ها را از حزب جمهوری‌خواه مخالف دور کند و از طرف دیگر نیز همچنان حرکت ملی را به عنوان یک همپیمان در کنار خود داشته باشد. تحقق چنین توازنی بسیار دشوار است و باید دید عملا در ماه‌ها و دو سه سال آتی چه اتفاقی می‌افتد.
