جمعه ۲۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ -
Friday 17 May 2024
|
مطبوعات کاغذی که این روزها با استقبال اندکی مواجهند و برخی تعطیل و بسیاری تیراژشان به کمترین میزان خود رسیده با چالشهایی از جمله گسترش رسانههای رقیبِ مجازی و گرانی کاغذ مواجهند؛ چالشهایی که به گمانه زنیها درباره پایان عمر آنها دامن میزند.
به گزارش ایرنا، مطبوعات کاغذی از جمله روزنامهها و مجلات این روزها با توسعه رسانههای الکترونیک و فضای مجازی شمار قابل توجهی از مخاطبان خود را از دست دادهاند و لاجرم تیرازشان را کم کردهاند. در همین حال و با وجود آنکه برخی کارشناسان حتی از پایان عمر مطبوعات کاغذی سخن میگویند، ارایه مجوز تاسیس روزنامه در سالهای گذشته روندی صعودی داشته است.
در همین باره به تازگی «محمد خدادی» معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد در نشست خبری با اصحاب رسانههای خوزستان گفته است که تیراژ کل روزنامههای کشور زیر یک میلیون نسخه است در حالی که قبلا یک روزنامه به تنهایی ۵۰۰ هزار نسخه تیراژ داشت.
** مجوزهایی که به بازار مطبوعات رونق نبخشید
در سالهای اخیر هیات نظارت بر مطبوعات اقدام به ارائه گسترده مجوز برای راه اندازی رسانههای مکتوب کرده است. گفته میشود در این مسیر حتی اشخاصی که تاکنون هیچگونه ارتباطی با کار رسانهای نداشتهاند، مجوز راه اندازی روزنامه گرفتهاند و برخی از آنان با وجود داشتن مجوز، هنوز روزنامهای را تاسیس نکردهاند و تنها از یارانههایی اعطایی وزارت ارشاد بهره بردهاند.
در همین پیوند، معاون جدید مطبوعاتی وزارت ارشاد، در سخنان اخیر خود بر لزوم ساماندهی مجوزهای ارایه شده برای تاسیس روزنامهها تاکید کرده و گفته است: در کشور ۲۰۰ روزنامه مجوز دارند در حالی که تنها ۲۰ روزنامه فعال است و مجوزها باید ساماندهی شود و هر کسی که مجوز رسانهای را دارد باید فعالیت داشته باشد.
آسان گرفتن مسوولان در ارایه مجوز تاسیس رسانه در سالهای اخیر اگرچه به منظور ایجاد تکثر و بازتر شدن فضای رسانهای صورت گرفت اما به نظر میرسد این رویکرد تاکنون کمکی به تنوع رسانهای و ارتقای سطح کیفی رسانههای کشور از جمله رسانههای مکتوب نکرده است. در حال حاضر روزنامهها تنها در شرایطی میتوانند دوام بیاورند که حرفهای عمل کنند، از ارایه خبر صرف فاصله گرفته و به سمت و سوی تولید فراخبر حرکت کنند و تغییرات متناسب با زمان از جمله تغییر در شکل صفحهبندی و چیدمان داشته باشد.
در همین ارتباط چندی پیش «سیدوحید عقیلی» مدرس علوم ارتباطات و مطالعات رسانه در گفتوگویی که با ما داشت، رسانهداری را موضوعی دانست که باید به گونهای حرفهای به آن نگریسته شود. به گفته وی، افزایش کمی رسانهها الزاما به معنای افزایش کیفیت و تنوع آنها نیست و برای ارتقای کیفی رسانهها باید به حرفه گرایی در آنها توجه داشت.
«محمدمهدی فرقانی» رییس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نیز پیشتر در همین باره با اشاره به اینکه بسیاری از مجوزهای ارایه شده برای تاسیس رسانه به اشخاصی داده شده که به نحوی به یک نهاد قدرت وابستهاند و این موضوع به فضای رسانهای کشور آسیب میرساند، تعدد و تکثر مراکز خبری و روزنامهها در کشور را بیدلیل دانست.
** وقتی چالشهای اقتصادی کمر روزنامهها را خم میکند
در کنار گسترش رسانههای اینترنتی و شکلگیری فضای مجازی که کار را برای رسانههای سنتی از جمله روزنامهها سخت تر و فضا را برای فعالیت و تاثیرگذاری آنها در افکار عمومی تنگتر کرده است، برخی معضلات اقتصادی که گرانی کاغذ در صدر آنها قرار دارد، بر چالشهای روزنامهها در مسیر ادامه حیاتشان افزوده است؛ تا جایی که طی ماههای گذشته برخی روزنامهها تعطیلی خود را اعلام کردند و دیگر چاپ نشدند.
روزنامه «همبستگی» یکی از مطبوعات بخش خصوصی بود که ۲۷ تیرماه ۹۷ تعطیل شد. در آن زمان «امیرعباس نخعی» سردبیر این روزنامه، با انتشار مطلبی با عنوان «برای یک خاموشی» در سایت روزنامه همبستگی از علت تعطیلی این روزنامه سخن گفت و نوشت: به دنبال ادامهدار شدن مشکلات اقتصادی روزنامههای بخش خصوصی، به ویژه بحران کاغذ که مدتی است گریبانگیر مطبوعات شده است، روزنامه همبستگی نیز به جرگه روزنامههایی پیوست که به دلیل مشکلات اقتصادی تعطیل شدهاند.
روزنامه «اعتدال» هم روزنامه دیگری بود که حجتالاسلام «رضا صابری» مدیر مسوول آن، هفتم بهمن ماه ۹۷ از تعطیلیاش به دلیل مشکلات مالی خبر داد.
خبر تعطیلی و چاپ نشدن ۲ هفته نامه «مثلث» و «صدا» در اواسط دی ماه سال گذشته نیز حاکی از عمق چالشهای اقتصادی دامنگیر مطبوعات کاغذی بود. بسیاری تعطیلی این دو نشریه نسبتا قدیمی را که یکی به اردوگاه اصولگرایان تعلق داشت و یکی هم اصلاح طلب بود، زنگ خطری برای جامعه مطبوعاتی دانستند.
در همین زمینه چندی پیش در اواخر سال ۹۷ سه تن از نمایندگان مجلس در نامهای به رییس جمهوری، در خصوص احتمال تعطیلی مطبوعات کاغذی به دلیل رشد قیمت کاغذ و دیگر اقلام مورد نیاز سخن گفتند؛ سخنی که نشان از خم شدن کمر مطبوعات زیر بار گرانی و سایر مشکلات اقتصادی داشت.
نمایندگان تهران «الیاس حضرتی» مدیرمسوول روزنامه «اعتماد»، «مصطفی کواکبیان» مدیرمسوول روزنامه «مردم سالاری» و «محمدعلی وکیلی» مدیرمسوول روزنامه «ابتکار»، بیست و دوم اسفندماه ۹۷، در نامهای سرگشاده خطاب به «حسن روحانی» احتمال تعطیلی مطبوعات را متذکر شدند و نوشتند: بار دیگر تاکید میکنیم نفسهای به شماره افتاده نشریات مکتوب در سال ۹۷ میرود تا در تندباد کم توجهیها و سوء مدیریت بخشهای مسوول در دولت و سایر دستگاههای تصمیم گیر، قطع شود و بیمار در حال احتضار مطبوعات، برای همیشه رخت از کشور بربندد.
در این شرایط، ورود به عرصه روزنامهداری و تداوم آن دشوارتر از همیشه به نظر میرسد که برای آن به همت، تجربه و حرفهای بودن بسیار نیاز است. در این مسیر اگر چه برخی حمایتهای دولتی از جمله ارایه یارانه میتواند برای اهالی مطبوعات یاریرسان باشد و به ارتقای سطح کیفی آنها کمک کند اما اقداماتی از جمله ارایه بیحساب و کتاب مجوز تاسیس روزنامه، نمیتواند تضمین کننده تنوع و ارتقای سطح کیفی روزنامهها باشد.
روزنامهها هم به سمت و سوی حرفهای بودن گام بردارند و اینگونه از اضمحلال خود پیشگیری کنند. در برههای که رسانههای دیجیتال و فضاهای مجازی برگ برنده را در حوزه اطلاعرسانی در دست گرفتهاند، مطبوعات سنتی از جمله روزنامهها و مجلات باید به فکر راه چارهای باشند تا جذابیت بیشتری برای مخاطبان خود ایجاد کنند، با کسب درآمد بیشتر بیش از گذشته به سمت خصوصی بودن حرکت کنند و رفته رفته خود را از کمکهای دولتی بینیاز سازند. این گونه است که مطبوعات سنتی شاید بتوانند در بازار رسانهای مدرن و در رقابت تنگاتنگ با رسانهای جدید دوام بیاورند و مخاطبان خود را حفظ کنند.
تاسف آور است که بگوییم بر خلاف نکات اشاره شده، برخی روزنامهها امروز با عملکرد غیرحرفهای خود بر شکاف میان خود با مخاطبانشان دامن زدهاند و ندانسته مخاطبانشان را به دامان منابع خبری رقیب چون شبکههای اجتماعی یا رسانههای بیگانه میرانند. برای بهبود این شرایط در کنار توجه ویژه متولیان به ارایه مجوزِ راه اندازی روزنامهها، شماری از فعالان حوزه روزنامه نگاری نیز باید در رفتار حرفهای خود بازنگری کنند و بازتعریفی از شیوه فعالیت خود داشته باشند.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|