جواد ظریف و مسوولیت بازداشت شهروندان دوملیتی
جوادظریف وزیرامور خارجه ایران روز جمعه دوم مهرماه، در پاسخ به پرسشی که مدیر کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران در خصوص دستگیری شهروندان با تابعیت دوگانه مطرح کرد، گفت که آزاد کردن برخی از این افراد در گذشته ایفای نقش کرده و امیدوار است این روند در آینده ادامه پیدا کند. ظریف همچون بار دیگر موضوع استقلال قوه قضاییه از قوه مجریه را مطرح کرد.
در جلسه گفت وگوی جواد ظریف با فریدزکریا، چهره برجسته رسانه‌های آمریکا و مجری برنامه جی.پی.اس شبکه سی.ان.ان که در شورای سیاست خارجه در شهر نیویورک برگزار شد، جواد ظریف پس از گفت وگو و طرح برخی مسائل در مورد مسائل منطقه‌ای و برجام هسته‌ای به سوالات برخی از حاضرین پاسخ داد.
هادی قائمی مدیرکمپین بین المللی حقوق بشر در ایران در این جلسه از جواد ظریف در خصوص وضعیت بازداشت مکرر شهروندهای دوملیتی پرسید. او گفت: «در سه سال گذشته، شما و آقای روحانی، به خصوص در سفرهای خارجی‌تان، فعالانه با ایرانیان خارج از کشور صحبت کرده‌اید به خصوص متخصصین و طبقه بازرگانان و از آنها دعوت کردید که به کشور (ایران) برگردند. اگر چه نیروهای امنیتی و اطلاعاتی جمهوری اسلامی، کرارا افراد دو ملیتی که به کشور سفر کرده‌اند را بدون اینکه واقعا شاهدی برای اینکه اشتباهی از آنها سر زده باشد وجود داشته باشد، دستگیر کرده‌اند. برای مثال مسوول سابق سازمان ملل، باقری نمازی ۸۰ ساله و پسرش سیامک نمازی و مادر کودک دوساله نازنین راتکلیف.»
او ادامه داد: «سوال من این است که چطور موضوع دعوت از ایران خارج از کشور را (با این برخوردها) وفق می دهید؟ چطور آنها می توانند به این دعوت‌ها اعتماد کنند وقتی در عمل چنین بازداشت‌ها و رفتارهایی با شهروندان با تابعیت دوگانه ادامه دارد؟ و جواب واقعا استقلال قوه قضاییه و حاکمیت قانون نیست، همچنان که شما و من می‌دانیم. تشکر می‌کنم از اینکه سیاست خودتان و آقای روحانی را در خارج از کشور با وجود چنین عملکردی در داخل کشور توضیح دهید.»
جواد ظریف در پاسخ گفت: «شما جواب خودتان را دادید. زیرا در جمهوری اسلامی قوه قضاییه مستقل است، این جواب است. اما شما نکته ای گفتید که ما ایرانی آمریکایی ها را دعوت می کنیم و ایرانی‌هایی با هر ملیت جدیدی را به ایران. آشکارا همه آنها می دانند و پشت پاسپورت آنها نوشته شده است که وقتی به کشورهای اصلی خود بر می گردند بیشتری کشورها شهروندی دوگانه را به رسمیت نمی‌شناسند و بنابراین آنها تحت قوانین قوانین کشورهایشان قرار می گیرند. شما نکته دیگری هم گفتید. صدها هزار ایرانی، میلیونها ایرانی در خارج از ایران زندگی می کنند.»
وزیر امور خارجه ایران ادامه داد: «هزاران نفر از آنها، صدها هزار نفر از آنها کرارا به ایران سفر می کنند بدون اینکه با هیچ مشکلی مواجه شوند. متاسفانه برای برخی از انها اتفاقی می افتد. من اینجا نیستم اینکه چه اتفاقی برای افرادی که شما مطرح کردید یا دیگران افتاده است را قضاوت کنم. ما امیدواریم وضعیت آنها حل شود و امیدوارم آنها بتوانند بازگردند.»
آقای ظریف افزود: «همان طوری که می دانید، من در آزاد کردن برخی از این افراد در گذشته نقش داشتم و امیدوارم که این (روند) در آینده هم ادامه پیدا کند. اما باید پافشاری کنم که برخی افراد برای مقاصد سیاسی تلاش می کنند که بگویند در جریان سه ساله پرزیدنت روحانی این اتفاقات افتاده است. رئیس جمهوری روحانی هیچ ارتباطی با آن ندارد. این کار قوه قضاییه است و هیچ رئیس جمهوری ربطی به آن ندارد. این یکی از نمادهای سیستم ماست. قوه قضاییه مستقل از قوه مجریه است و ممکن است نقطه ضعف‌هایی داشته باشد، اما نقاط قوت خودش را هم دارد.»
در ادامه فرید زکریا، درخواست کرد که یک سوال تکمیلی به سوالی که در خصوص بازداشت شهروندهای با ملیت دوگانه مطرح شد بپرسد و گفت: «تصوری وجود دارد که آقای روحانی کنترل کاملی بر دولت ندارد و اینکه تندروهایی در ایران هستند سعی می کند شما را به هر صورتی خجالت زده کنند، کسانی که سعی می کنند توانایی شما برای گشایش را دشوار و سخت کنند و برخی مواقع آنها از قوه قضاییه استفاده می کنند جایی که بر آن تسلط دارند. و این یک بخشی از یک مشکل بزرگتری از ضعف سیاسی شماست.»
آقای ظریف در پرسش به این پرسش از جامعه چند صدایی ایران سخن گفت و در ادامه برخی تصمیمات دادگاه های آمریکایی را زیر سوال برد و گفت که دولت آمریکا نقشی در آنها ندارد و تلاش کرد از طریق این مقایسه اتفاقی که در ایران در خصوص بازداشت افراد رخ می دهد را برای حضار ملموس تر کند.
طی سالهای گذشته بسیاری از فعالان مدنی و سیاسی از انفعال دولت حسن روحانی و شخص او در برابر نقض گسترده حقوق شهروندان در ایران انتقاد کرده اند. مقامات ایرانی به خصوص جواد ظریف و رئیس جمهور ایران، همواره در پاسخ به پرسش هایی در خصوص نقض حقوق شهروندان توسط دستگاه‌های امنیتی و قوه قضاییه، موضوع استقلال قوا در ایران را مطرح کرده اند. با این وجود با توجه به وظیفه رئیس جمهوری در تضمین اجرای قانون اساسی، از او انتظار می رود که در برابر این نقض گسترده حقوق بشر در ایران واکنش نشان دهد و از قوه قضاییه بخواهد که به قوانین داخلی و تعهدات بین المللی متعهد باشد.
علاوه بر باقر و سیامک نمازی و همچنین نازنین زاغری راتکلیف، افراد دیگری همچون هماهودفر، کمال فروغی و چندین شهروند دوملیتی دیگر هم اکنون در زندان های ایران به سر می برند بدون اینکه مقامات قضایی مقررات مربوط به دادرسی عادلانه را در مورد آنها اجرا کنند. ظن عمومی در خصوص این دستگیری‌ها این است که نیروهای امنیتی خارج از دولت حسن روحانی، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران، چنانکه آقای زکریا در این جلسه مطرح کرد، برای مقابله با سیاست های حسن روحانی در بازگشت به ایران چنین رویه ای را اتخاذ کرده اند.
این رویه، پس از معاوضه چندین زندانی دوملیتی ایرانی و آمریکایی در اوائل سال جاری وارد مرحله ای شد. به گونه‌ای که گمانه‌زنی‌های زیادی در خصوص قصد اطلاعات سپاه پاسداران برای تعویض شهروندان دوملیتی دستگیر شده با زندانیان تبعه ایران در کشورهای دیگر مطرح می شود. باراک اوباما، هنگام تعویض زندانیان گفته بود که این اقدامی یک باره خواهد بود و تکرار نخواهد نشد.
