امید کوکبی برنده جایزه آزادی و مسئولیت پذیری علمی شد

کلمه: اميد کوکبی دانشجوی دکترای فيزيک اتمی در دانشگاه «تگزاس» در «آستين» که به دليل امتناع از کمک به تحقبقات تسليحاتی به ۱۰ سال حبس محکوم شده است، از سوی سازمان غير دولتی بين المللی «پيشرفت علم» برنده جايزه «آزادی و مسئوليت علمی» شد.
اميد کوکبی اولين دانشجوی دکترايی است که توانسته اين جايزه را بدست بياورد. سازمان غير دولتی امريکايی «پيشرفت علم» (AAAS) با اعلام اين خبر گفت اين جايزه به دليل موضع شجاعانه کوکبی و تحمل حبس به دليل نپذيرفتن نقض اخلاق در استفاده از تخصص علمی به او اختصاص داده شده است. سازمان «پيشرفت علم» همچنين از کوکبی که حاضر نشد تخصص خود را برای اهداف مخرب به کار گيرد و تلاشهای او برای ايجاد اميد و آموزش به ديگر زندانيان قدردانی کرد.هيئت داوری اين جايزه اعلام کرد: «اين غيرمعمول است که دانشمندی آزادی اش را در معرض تهديد قرار دهد به خاطر آزادی علم و آزادی همه دانشمندان. اين کاری است که اين فيزيکدان ۳۲ ساله در آغاز يک راه حرفه ای اميدوارکننده انجام داده است.»
اميد کوکبی از جوانی استعداد علمی خود را نشان داده و با رتبه ۲۹ در آزمون ورودی دانشگاه های ايران پذيرفته شد و در دو رشته فيزيک کاربردی و مکانيک در دانشگاه صنعتی شريف تحصيل کرد. پس از آن او در کاتالونيای بارسلونا در مرکز فوتونيک کارشناسی ارشد گرفت و سپس در سال ۲۰۱۰ در دوره دکترا در رشته فيزيک اتمی با گرايش ليزر در دانشگاه تگزاس آستين در امريکا پذيرش گرفت.
کار اميد کوکبی توجه مقام‌های ايران را برای استفاده از او در سازمان انرژی اتمی ايران جلب کرد، اما کوکبی کليه پيشنهادها را رد کرد. اما وقتی اين جوان نخبه برای ديدار خانواده‌اش در سال ۲۰۱۱ ميلادی ۱۳۸۹ شمسی به تهران رفته بود، بار ديگر با اين درخواست مواجه شد و دوباره آن را رد کرد. اما يک روز پس از آخرين پيشنهاد، درحالی که قصد داشت برای ادامه تحصيل کشور را ترک کند، در فرودگاه تهران دستگير و به مدت يک ماه در زندان انفرادی نگه داشته شد. او بارها مورد بازجويی قرار گرفت و حتی در زندان نيز پيشنهاد همکاری يا تهديد او و خانواده اش ادامه يافت. کوکبی به دليل دريافت بورس تحصيلی در امريکا با دو عنوان دريافت پول غير قانونی و همکاری با کشور متخاصم در دادگاهی محاکمه و به ده سال زندان محکوم شد. محاکمه نمايشی اميد کوکبی از صداو سيما پخش شد.
اما اميد کوکبی در زندان نيز فعاليت های علمی خود را ادامه داده و به نوشتن مقاله‌های علمی و تلاش برای انتشار آنها در مجلات علمی اقدام کرده است. اميد کوکبی در سپتامبر سال ۲۰۱۳ جايزه آندره ساخاروف را از سوی انجمن فيزيک امريکا به دليل امتناع از به کارگيری تخصص علمی در آنچه از نظر او مضر به حال بشر است، دريافت کرد. اميد کوکبی در زندان نيز بيکار ننشست. او که به زبان های انگليسی، فرانسوی، اسپانيايی، ترکی و چينی مسلط است، در دوره زندانش، برای زندانيان آموزش زبان داشته و نيز فيزيک را با زبان و کلمات ساده و کاربردی به آنها آموزش داده است.تا اينکه با حمله نگهبانان به بند ۳۵۰ که زندانيان سياسی در آن نگهداری می شدند. اميد کوکبی به محل ديگری منتقل شد.
پس از آن اميد کوکبی به يک زندان زير زمينی منتقل شد. جايی که در چهار توالت و حمام کوچک با صد زندانی ديگر شريک است. گزارش ها از مشکلات جسمی و بيماری‌هايی حکايت دارد که او از زمان زندانی شدن دچار آنها شده است. از جمله تپش قلب، تنگی نفس، درد در سمت چپ قفسه سينه، دندان درد و از دست دادن دندان، درد معده و سنگ کليه. با اين حال او اجازه نيافته است برای معالجه از زندان خارج شود.
در ماه سپتامبر ۱۸ برنده جايزه نوبل، در نامه سرگشاده ای به رهبری، خواستار آزادی فوری اميد کوکبی شدند و در ماه اکتبر سعيد خليلی وکيل آقای کوکبی اعلام کرد که درخواست تجديدنظرخواهی او از سوی ديوان عالی قضايی پذيرفته شده است.
هيئت داوری انتخاب کننده اين جايزه اعلام کرده است که اهدای اين جايزه معتبر به اميد کوکبی پيامی برای همه دنيا و نيز برای زندانبانان اوست که بدانند کسانی که در قبال دانش‌شان مسوليت اخلاقی دارند، تحت حمايت معنوی قرار دارند. مراسم اين جايزه طی روزهای ۱۲ تا ۱۶ فوريه سال ۲۰۱۵ در نشست سالانه انجمن پيشرفت علمی در سن خوزه کاليفرنيا برگزار می‌شود.