نکاتی درباره اولین ملاقات سران ایران و بریتانیا

عصرایران – برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی و از سال 1357 به این سو، رییس جمهوری ایران و نخست وزیر بریتانیا با هم در نیویورک ملاقات و گفت و گو کردند.

اهمیت این ملاقات را هنگامی می توانیم بیشتر دریابیم که به یاد آوریم پیشتر تماس های تلفنی رییس جمهوری اسبق ایران (سید محمد خاتمی) با تونی بلر نخست وزیر وقت بریتانیا و بعد از روی کار آمدن روحانی تماس تلفنی او با همین دیوید کامرون نیز با اهمیت تلقی شد.

این دیداردر حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت پذیرفت و هرچند مهم ترین وجه اهمیت آن به خاطر بی سابقه بودن این ملاقات در 36 سال گذشته است اما از چهار منظر دیگر نیز مهم و قابل توجه تلقی می شود:

دیدار روحانی و نخست وزیر بریتانیا

1- این دیدار در حالی صورت پذیرفت که سفارتخانه های دو کشور در تهران و لندن هنوز به طور کامل بازگشایی نشده است. سفارت ایران در لندن دوباره فعالیت خود را آغاز کرده است اما همچنان کاردار ایران در لندن غیرمقیم است. سفارت بریتانیا در تهران هم هنوز بازگشایی نشده است و تنها کاردار غیرمقیم بریتانیا در حال رفت و آمد به لندن است. از نزدیک به سه سال پیش که سفارت بریتانیا در تهران و در پی حمله به آن تعطیل شد روابط دو کشور عملا قطع شد هر چند ارتباطات غیر رسمی وجود داشته است. از نگاه بیرونی دیدار سران دو کشور در حالی که تنش میان آنها به حدی بوده که سفارتخانه های آنان نیز فعالیت ندارند حایز اهمیت تلقی می شود و می تواند به معنی تمهیدات لازم برای بازگشایی سفارتخانه ها و عادی سازی روابط باشد.

2- هر چند جزییات گفت و گوی روحانی – کامرون منتشر نشده اما رسانه های غربی گزارش دادند انگیزه دیوید کامرون ازاین دیدار«فراهم آوردن تضمین بیشتربرای شکل دهی ائتلافی فراگیر در نبرد با گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش سابق» بوده است. از این رو به نظر می رسد بخش اصلی ملاقات به همین بحث اختصاص داشته و احتمالا رییس جمهوری ایران نیز نکاتی را درباره سوریه گوشزد کرده است. مهم ترین سوء ظن ایران به این ائتلاف، غیرازحضورمتهمان حمایت مالی از داعش در آن، احتمال سوء استفاده امریکا و متحدان غربی و عربی و حمله به پایگاه های ارتش سوریه همزمان با مواضع داعش است.

3- همان گونه که باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا و اسلاف او بارها گفته اند ایالات متحده در میان تمام کشورهای جهان متحدی نزدیک تر از بریتانیا ندارد. از این رو گفت و گو با دیوید کامرون به منزله ارسال پیام برای آمریکایی ها تلقی می شود و متقابلا مواضع لندن را می توان نزدیک به مواضع واشنگتن دانست. به عبارت دیگرمادام که کانال گفت وگوی مستقیم با دولت آمریکا گشایش نیافته نزدیک ترین مجرا مقامات انگلیسی اند. ازاین حیث گفت و گو با دیوید کامرون را می توان به منزله نوعی گفت و گو با آمریکا نیز تلقی کرد.

4- تا ضرب الاجل مذاکرات هسته ای (سوم آذرماه) درست دو ماه باقی مانده است. انگلستان یکی از مهم ترین طرف های ایران در گروه 1+5 است. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که همچنان طرف مذاکره مقامات ما در پرونده هسته ای است نیز انگلیسی است (خانم کاترین اشتون). از این منظر این دیدار را می توان در این چارچوب نیزارزیابی کرد.

هر چند که بعید به نظر می رسد دو طرف وارد جزییات شده باشند اما با توجه به احاطه رییس جمهوری ایران به موضوع و حضور دکتر ظریف به عنوان مسوول طرف ایرانی در مذاکرات، از همین کلیات احتمالی نیز علامت های لازمه را دریافت کرده اند.

با همه این اوصاف دیدار سران در حاشیه مجمع عمومی در سازمان ملل باید به نقطه ای برسد که ازوضعیت فوق العاده کنونی به امری عادی تبدیل شود. مهم ترین دستاورد، عجالتا همین است. هر چند جک استرا وزیر خارجه پیشین بریتانیا گفته است ثمرات این دیدار در راه است.