کمی هم توطئه در کار بوده است؟ / احمد زیدآبادی
ماجرای قتل خاشقچی از راز سر به مهر ابعاد روابط آمریکا و عربستان پرده برداشت. تا پیش از این قتل، رسانه‌های بین‌المللی، از یک طرف دونالد ترامپ را مدافع تمام‌عیار سیاست‌های دولت سعودی معرفی می‌کردند و از طرف دیگر، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی را نیز تابع و پیرو محض سیاست آمریکا می‌دانستند.
تحولات پس از قتل خاشقچی اما نشان داد که این نگرش افسانه بوده است؛ چرا که نه ترامپ حامی بی‌چون و چرای سیاست سعودی‌ها بوده و نه بن‌سلمان از کاخ سفید دستور می‌گرفته است.
دو کشور به طور مشخص در دو موضوع یمن و قطر با هم اختلاف جدی داشته و دارند. آمریکا از نوعی مصالحه در جنگ یمن طرفداری می‌کند؛ حال آنکه ولیعهد سعودی جز به تسلیم و خلع سلاح کامل حوثی‌ها رضایت نمی‌دهد. در عین حال، ترامپ خواهان رفع اختلاف بین ریاض و دوحه و پذیرش قطر به عنوان عضوی از ائتلاف عربی در منطقه است؛ حال آنکه بن سلمان با سماجت و سرسختی، تا تغییر کامل رفتار و مواضع قطر، حاضر به آشتی با آن نیست.
در واقع، داستان قتل خاشقچی ابزار لازم را در اختیار دولت آمریکا قرار داده است تا با استفاده از آن، سعودی‌ها را به نرمش و تغییر سیاست در برابر یمن و قطر وادار سازد.
ولیعهد سعودی بر اثر واکنش بی‌سابقۀ بین‌المللی به قتل خاشقچی، موقعیت‌اش به طور جدی تضعیف شده است و در مقابلِ فشارهای پیدا و پنهان دولت ترامپ و متحدانش کاملاً آسیب‌پذیر به نظر می‌رسد. از این رو، بعید است او بتواند با حفظ مواضع خود در برابر بحران یمن و مسئلۀ قطر، در برابر فشارها مقاومت کند.
ظاهراً او برای حفظ جایگاه سیاسی خود یا باید نرمش و حرف شنوی بیشتری از خود نشان دهد و یا اینکه به دخالت در قتل خاشقچی متهم شود و آیندۀ سیاسی‌اش به کلی به خطر افتد.
به هر حال، قتل ناشیانه و سبعانۀ خاشقچی کار دست ولیعهد سعودی داده است. سناریوی قتل به گونه‌ای اجرا شده است که شاید بتوان گفت؛ عواملی از قطر و ترکیه و آمریکا هم در سوق دادن تصمیم‌گیران سعودی به سمت این جنایت دست داشته‌اند! گرچه این فرض، نوعی تئوری توطئه تلقی می‌شود؛ اما تئوری توطئه به عنوان نظریه‌ای کلان و غیر قابل ابطال در سطح ادارۀ جهان مردود است نه خرده توطئه‌هایی که شب و روز در سیاست داخلی کشورها و روابط بین‌الملل طراحی و اجرا می‌شود!
به هر حال، تکلیف محمد بن سلمان با سخنرانی فردای دونالد ترامپ تا حدود زیادی مشخص می‌شود.
