iran-emrooz.net | Tue, 30.12.2025, 18:19

الویلی الویلی / خبرگزاری رویترز / ۳۰ دسامبر ۲۰۲۵

رسانه‌های نیمه‌رسمی ایران روز سه‌شنبه گزارش دادند که اعتراض‌ها نسبت به افزایش شدید هزینه‌های زندگی به چندین دانشگاه کشیده شده و دانشجویان به کسبه و بازاریان پیوسته‌اند؛ هم‌زمان دولت ایران اعلام کرد که آماده گفت‌وگو با معترضان است.

ارزش ریال ایران در سال ۲۰۲۵ تقریباً نیمی از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده و نرخ تورم در ماه دسامبر به ۴۲٫۵ درصد رسیده است؛ آن هم در کشوری که در سال‌های اخیر بارها شاهد ناآرامی بوده و هم‌زمان با تحریم‌های آمریکا و تهدید حملات اسرائیل مواجه است.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، شامگاه دوشنبه در پیامی در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که از وزیر کشور خواسته است به «مطالبات مشروع» معترضان گوش دهد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، نیز گفت سازوکاری برای گفت‌وگو ایجاد خواهد شد که شامل مذاکره با رهبران اعتراض‌ها می‌شود.

او روز سه‌شنبه در اظهاراتی که از سوی رسانه‌های دولتی منتشر شد، گفت: «ما به‌طور رسمی اعتراض‌ها را به رسمیت می‌شناسیم... صدای آنان را می‌شنویم و می‌دانیم که این اعتراض‌ها ناشی از فشار طبیعی واردشده بر معیشت مردم است.»

راهپیمایی معترضان در خیابان‌های تهران

ویدئوهایی از اعتراض‌ها که خبرگزاری رویترز وقوع آن‌ها در تهران را تأیید کرده، نشان می‌دهد ده‌ها نفر در یکی از خیابان‌ها راهپیمایی کرده و شعار «رضاشاه روحت شاد» سر می‌دهند؛ اشاره‌ای به بنیان‌گذار دودمان سلطنتی که در انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ سرنگون شد.

تصاویری که روز دوشنبه از تلویزیون دولتی ایران پخش شد، تجمع افرادی را در مرکز تهران نشان می‌داد که شعار سر می‌دادند.

خبرگزاری نیمه‌رسمی فارس گزارش داد که روز سه‌شنبه صدها دانشجو در چهار دانشگاه تهران دست به اعتراض زدند.

در شبکه‌های اجتماعی نیز شماری از ایرانیان از اعتراض‌ها حمایت کردند. یکی از آن‌ها، سروش دادخواه، نوشت که گرانی و فساد مردم را «به نقطه انفجار» رسانده است و فرد دیگری به نام مسعود قاسمی هشدار داد که اعتراض‌ها ممکن است در سراسر کشور گسترش یابد.

مقام‌های ایرانی در گذشته موج‌های اعتراضی مختلفی را که بر سر موضوعاتی از اقتصاد گرفته تا خشکسالی، حقوق زنان و آزادی‌های سیاسی شکل گرفته بود، با اقدامات امنیتی خشن و بازداشت‌های گسترده سرکوب کرده‌اند.

دولت هنوز اعلام نکرده است که گفت‌وگو با رهبران اعتراض‌های این هفته به چه شکلی انجام خواهد شد. این اعتراض‌ها نخستین ناآرامی‌های بزرگ از زمان حملات اسرائیل و آمریکا به ایران در ماه ژوئن به شمار می‌رود؛ حملاتی که به بروز موجی از همبستگی میهن‌پرستانه در کشور انجامید.

تحریم‌ها اقتصاد را در هم می‌کوبد

اقتصاد ایران سال‌هاست که پس از بازاعمال تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ با مشکلات عمیق روبه‌روست؛ زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود از توافق بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای ایران خارج شد.

تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران در ماه سپتامبر دوباره برقرار شد و رویترز در ماه اکتبر گزارش داد که چندین نشست در سطوح عالی برای جلوگیری از فروپاشی اقتصادی، دور زدن تحریم‌ها و مدیریت خشم عمومی برگزار شده است.

شکاف اقتصادی میان شهروندان عادی و نخبگان روحانی و امنیتی، همراه با سوءمدیریت اقتصادی و فساد دولتی — که حتی رسانه‌های حکومتی نیز به آن اشاره کرده‌اند — نارضایتی‌ها را در شرایطی تشدید کرده که تورم بسیاری از کالاها را از توان خرید اغلب مردم خارج کرده است.

بر اساس پلتفرم‌های خصوصی مبادله ارز، روز سه‌شنبه نرخ دلار آمریکا به ۱.۴ میلیون ریال رسید؛ رکوردی تاریخی، پس از آنکه سال با نرخ ۸۱۷ هزار و ۵۰۰ ریال برای هر دلار آغاز شده بود.

طبق آمار رسمی، نرخ تورم سالانه‌شده ماهانه از زمان آغاز سال نو ایرانی در اواخر ماه مارس، هرگز به زیر ۳۶٫۴ درصد کاهش نیافته است.

روز دوشنبه، رئیس بانک مرکزی استعفا داد و رسانه‌های ایرانی گزارش دادند که سیاست‌های اخیر آزادسازی اقتصادی دولت، فشار زیادی بر بازار آزاد ریال وارد کرده است؛ بازاری که شهروندان عادی برای خرید ارز خارجی به آن مراجعه می‌کنند. بیشتر کسب‌وکارها از صرافی‌های رسمی استفاده می‌کنند که نرخ ریال در آن‌ها با حمایت دولت تثبیت می‌شود.

در سال ۲۰۲۲، ایران شاهد اعتراض‌های گسترده‌ای در سراسر کشور بر سر افزایش قیمت‌ها، از جمله قیمت نان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین اقلام مصرفی، بود.

در همان دوره و تا سال ۲۰۲۳، حاکمان روحانی ایران با شدیدترین ناآرامی‌های سال‌های اخیر روبه‌رو شدند؛ اعتراض‌هایی که با مرگ مهسا امینی، زن جوان کرد ایرانی، در بازداشت گشت ارشاد — نهاد ناظر بر اجرای قوانین سخت‌گیرانه پوشش — آغاز شد.

ایران همچنان تحت فشار شدید بین‌المللی قرار دارد. دونالد ترامپ روز دوشنبه گفت در صورتی که تهران فعالیت بر روی موشک‌های بالستیک یا هرگونه برنامه ساخت سلاح هسته‌ای را از سر بگیرد، ممکن است از دور تازه‌ای از حملات هوایی اسرائیل حمایت کند.

ایالات متحده و اسرائیل در ماه ژوئن به مدت ۱۲ روز حملات هوایی علیه اهداف نظامی و تأسیسات هسته‌ای ایران انجام دادند؛ حملاتی که به گفته آن‌ها با هدف متوقف کردن تلاش‌ها برای دستیابی به توان ساخت سلاح اتمی صورت گرفت.

ایران می‌گوید برنامه انرژی هسته‌ای‌اش کاملاً صلح‌آمیز است و هرگز برای ساخت بمب هسته‌ای تلاش نکرده است.