iran-emrooz.net | Thu, 25.12.2025, 20:46

داو لیبر / وال‌استریت ژورنال /  ۲۴ دسامبر ۲۰۲۵

شش ماه پس از آغاز جنگی ۱۲روزه با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور، مقام‌های اسرائیلی بار دیگر احتمال درگیری جدیدی را به دلیل تلاش‌های تهران برای بازسازی زرادخانه موشک‌های بالستیک خود مطرح می‌کنند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز چهارشنبه در مراسم فارغ‌التحصیلی خلبانان نیروی هوایی این کشور گفت اسرائیل در حال رصد تحرکات حماس، حزب‌الله و ایران در زمینه تسلیح مجدد است و در صورت لزوم اقدام خواهد کرد. وزیر دفاع اسرائیل و فرمانده نیروی هوایی این کشور نیز که در همان مراسم سخن می‌گفتند، تأکید کردند اسرائیل برای جلوگیری از شکل‌گیری تهدیدهای جدید وارد عمل خواهد شد.

نتانیاهو گفت: «ما به دنبال رویارویی نیستیم، اما چشمانمان به روی هر خطر احتمالی باز است.»

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که نتانیاهو خود را برای سفر به ایالات متحده و دیدار پایان سال با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، آماده می‌کند. به گفته یک مقام اسرائیلی، ارزیابی اسرائیل از میزان پیشرفت ایران در حوزه موشک‌های بالستیک و احتمال اقدام نظامی بیشتر، از محورهای گفت‌وگوی دو رهبر خواهد بود.

مشخص نیست دولت ترامپ چگونه با احتمال حملات جدید به ایران برخورد خواهد کرد؛ به‌ویژه در شرایطی که واشنگتن از اسرائیل می‌خواهد توافق صلح میانجی‌گری‌شده آمریکا برای غزه را تثبیت کند و تنش‌ها با دولت جدید سوریه را کاهش دهد.

ترامپ بارها اعلام کرده است حملات هوایی آمریکا به تأسیسات کلیدی ایران در تابستان امسال، برنامه هسته‌ای این کشور را نابود کرده و زمینه را برای صلح منطقه‌ای فراهم آورده است. با این حال، مقام‌های آمریکایی به‌طور غیرعلنی نارضایتی خود را از آمادگی اسرائیل برای توسل سریع به زور ابراز کرده‌اند. ترامپ به ایران هشدار داده است که نباید تأسیسات هسته‌ای خود را بازسازی کند، اما به‌طور مشخص درباره برنامه موشک‌های بالستیک هشدار نداده است.

آنا کلی، سخنگوی کاخ سفید، در پاسخ به این پرسش که آیا دولت آمریکا از حمله اسرائیل به دلیل برنامه موشکی ایران حمایت خواهد کرد یا نه، گفت: «همان‌طور که رئیس‌جمهور ترامپ گفته است، اگر ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای برود، آن سایت هدف حمله قرار خواهد گرفت و پیش از آنکه حتی به آن نزدیک شوند، نابود خواهد شد.»

هرگونه حمله اسرائیل به ایران دست‌کم به تأیید ضمنی واشنگتن نیاز دارد، زیرا اسرائیل برای دفاع از خود در برابر موشک‌هایی که ایران احتمالاً در واکنش شلیک خواهد کرد، به کمک آمریکا محتاج است.

حمله به ایران به دلیل برنامه موشک‌های بالستیک، به معنای سخت‌گیرانه‌تر شدن قابل‌توجه خطوط قرمز اسرائیل در قبال این کشور خواهد بود. زمانی که اسرائیل در ماه ژوئن حمله غافلگیرانه خود را آغاز کرد، هدف اصلی آن برنامه هسته‌ای ایران بود؛ برنامه‌ای که اسرائیل آن را تهدیدی وجودی می‌داند.

اگرچه اسرائیل نابودی تسلیحات متعارف دوربرد ایران را نیز از اهداف جنگ ۱۲روزه اعلام کرده بود و پس از آن هشدار داد هرگونه تلاش ایران برای بازسازی برنامه هسته‌ای یا موشکی‌اش با حمله مواجه خواهد شد، اما تعیین موشک‌ها به‌عنوان خط قرمز، احتمال وقوع جنگی دیگر در سال پیش‌رو را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. این ارزیابی را دنی سیترینوویچ، رئیس پیشین بخش ایران در اطلاعات نظامی اسرائیل و پژوهشگر ارشد امور ایران در مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل، مطرح کرده است.

سیترینوویچ گفت: «اسرائیل هرگز به خاطر تقویت متعارف تسلیحاتی وارد جنگ نشده است. این نخستین بار خواهد بود. ما خودمان را وادار می‌کنیم خط قرمزی را حفظ کنیم که ما را ناگزیر به حمله دوباره خواهد کرد.»

به گفته او، این تغییر بخشی از دکترین جدید امنیت ملی اسرائیل پس از حملات غافلگیرانه حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است؛ دکترینی که بر اساس آن، اسرائیل در برابر تهدیدهای احتمالی درنگ نخواهد کرد.

کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نیز نسبت به برنامه موشکی ایران نگران هستند. با این حال، ایران که از نیروی هوایی مؤثری برخوردار نیست، موشک‌ها را ستون اصلی توان دفاعی خود می‌داند؛ به‌ویژه در شرایطی که برنامه هسته‌ای و متحدان منطقه‌ای آن، یعنی حزب‌الله و حماس، در پی دو سال درگیری با اسرائیل به‌شدت آسیب دیده‌اند.

حرکت ایران به سوی احیای توان تولید موشک‌

به گفته تحلیلگران، ایران در حال حرکت به سوی احیای توان تولید موشک‌های خود است، در حالی که در مورد سایت‌های کلیدی هسته‌ای‌اش با احتیاط بسیار بیشتری پیش می‌رود.

ایران پس از چندین دور حملات اسرائیل که موشک‌ها، سکوی‌های پرتاب و تجهیزات لازم برای تولید سوخت جامد را نابود کرد، با چالشی عمیق برای بازسازی توان خود روبه‌رو است.

در اوایل ماه دسامبر، یک تیم عملیات ویژه آمریکا در اقیانوس هند وارد یک کشتی شد و محموله‌ای از کالاهای مرتبط با امور نظامی را که از چین عازم ایران بود، توقیف کرد. به‌طور جداگانه، وزارت خزانه‌داری آمریکا ۳۲ فرد و نهاد را در اروپا، خاورمیانه و آسیا به دلیل حمایت از تولید موشک‌های بالستیک و پهپادهای ایران هدف تحریم قرار داد.

به گفته سم لِیر، پژوهشگر همکار در مرکز مطالعات منع گسترش سلاح‌های جیمز مارتین که این تصاویر را بررسی کرده است، تصاویر ماهواره‌ای شرکت پلنت لبز نشان می‌دهد ایران در حال بازسازی سایت‌های تولید موشک است که پیش‌تر هدف حملات اسرائیل قرار گرفته بودند.

لِیر گفت اگر ایران بتواند تأسیسات تولیدی خود را با ظرفیت کامل به کار اندازد، قادر خواهد بود ماهانه صدها موشک تولید کند. به گفته او، حجم بالای فعالیت در این سایت‌ها نشان می‌دهد ایران احتمالاً تولید موشک‌های جدید را آغاز کرده است، اما شواهد موجود برای نتیجه‌گیری قطعی در این باره کافی نیست.

او افزود: «به نظر می‌رسد ایرانی‌ها بخشی از توان تولید موشک را دوباره احیا کرده‌اند، اما هنوز به سطح پیشین نرسیده‌اند. آن‌ها منابع قابل توجهی را صرف بازسازی این تأسیسات کرده‌اند و ممکن است بار دیگر به همان سطح برسند.»

رسانه‌های اسرائیلی و آمریکایی در هفته‌های اخیر مملو از هشدارهای تحلیلگران، اندیشکده‌ها و سیاستمداران در اسرائیل و آمریکا درباره تلاش‌های ایران برای تسلیح مجدد بوده است.

الی کوهن، وزیر انرژی اسرائیل و از اعضای حزب لیکود به رهبری نتانیاهو، این هفته در گفت‌وگو با رادیوی ارتش گفت: «نکته محوری شش ماه گذشته فقط این نبود که ما این برنامه‌ها را به‌شدت تضعیف کردیم، بلکه این بود که سد حمله به ایران را شکستیم. پیام به ایران روشن است: اگر بخواهید برنامه هسته‌ای را بازسازی کنید یا با موشک‌های بالستیک دوباره مسلح شوید، دولت اسرائیل حمله خواهد کرد.»

روز یکشنبه، سناتور لیندزی گراهام، جمهوری‌خواه از ایالت کارولینای جنوبی، در اورشلیم با نتانیاهو دیدار کرد و سپس در مصاحبه‌هایی در اسرائیل، در صورت لزوم، خواستار حمله به ایران برای متوقف کردن برنامه موشکی آن شد.

گراهام در گفت‌وگو با شبکه آی-۲۴ نیوز گفت: «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم ایران دوباره وارد کسب‌وکار تولید موشک‌های بالستیک شود. حمله بعدی، اگر حمله‌ای در کار باشد، بر توان موشکی بالستیک آن‌ها متمرکز خواهد بود.»

خسارت قابل‌توجه حملات موشکی ایران به اسرائیل

ایران سال گذشته حملات سنگین موشکی علیه اسرائیل انجام داد؛ بخشی از روند تشدید تنش متقابل که شامل نخستین حملات مستقیم میان این دو دشمن دیرینه بود. این حملات در برخی مناطق سامانه‌های دفاعی اسرائیل را تحت فشار قرار داد و در جریان جنگ تابستان امسال، رگبارهای موشکی ایران به‌تدریج موفق‌تر شد و ده‌ها کشته برجای گذاشت، هرچند از نظر راهبردی خسارت قابل‌توجهی وارد نکرد.

اسرائیل نگران است که ایران در سال‌های آینده بتواند هزاران موشک تولید کند؛ تعدادی که برای غلبه بر هر سامانه دفاعی کافی خواهد بود. نتانیاهو این هفته نگرانی خود را از احتمال تلاش ایران برای حمله پیش‌دستانه به اسرائیل ابراز کرد.

با این حال، تحلیلگران می‌گویند بعید است ایران در شرایط کنونی دست به حمله پیش‌دستانه بزند، زیرا این رژیم همچنان از پیامدهای جنگ اخیر تضعیف شده و با بحران‌های متعدد داخلی، از جمله کمبود شدید آب و سقوط ارزش پول ملی، دست‌وپنجه نرم می‌کند. تهران همچنین نگران تحریک ایالات متحده است.

به گفته علی واعظ، مدیر پروژه ایران در سازمان بین‌المللی بحران (International Crisis Group)، ایران بازسازی توان موشکی خود را در اولویت قرار داده تا هزینه هرگونه حمله احتمالی آینده اسرائیل را افزایش دهد.

واعظ گفت: «احتمال حمله پیش‌دستانه ایران نزدیک به صفر است. ایرانی‌ها دریافته‌اند که هرچند حریم هوایی‌شان آسیب‌پذیر است، اما اسرائیل نیز چنین وضعیتی دارد.»

تحلیلگران امنیتی می‌گویند تفکر اسرائیل درباره حمله، تحت تأثیر آن چیزی است که این کشور یک «پنجره کوتاه فرصت» می‌داند؛ دوره‌ای که در آن توان ایران برای شلیک موشک همچنان تضعیف شده، پدافند هوایی‌اش ضعیف است و حکومت با چالش‌های متعددی روبه‌روست.

امیر آویوی، مقام ارشد پیشین دفاعی و از نزدیکان دولت کنونی اسرائیل، گفت: «ما نمی‌خواهیم صبر کنیم تا آن‌ها قوی‌تر شوند و بعد به ما حمله کنند. باید همین حالا با این مسئله برخورد کنیم و زمانی ضربه بزنیم که آن‌ها ضعیف هستند و مسیر هوایی باز است.»