iran-emrooz.net | Thu, 02.10.2025, 12:24

احمد شراوی / بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها (FDD)
اول اکتبر ۲۰۲۵

حزب‌الله اگرچه پس از سقوط رژیم بشار اسد دیگر به‌طور کامل در سوریه فعال نیست، اما همچنان در تلاش است تا همانند دیگر گروه‌های مسلح از بی‌ثباتی در این کشور بهره‌برداری کند. این گروه تروریستی مورد حمایت ایران همچنان سوریه را به عنوان گذرگاهی برای تسلیح نیروهای خود در لبنان به کار می‌گیرد. در همین حال، یک مقام سوری تأیید کرده است که بقایای شبه‌نظامیان وابسته به ایران همچنان در استان قنیطره، در نزدیکی مرز با اسرائیل حضور و فعالیت دارند.

در تاریخ ۲۹ سپتامبر، وزارت کشور سوریه اعلام کرد نیروهای امنیتی این کشور در بازرسی از یک انبار در شهر القصیر، واقع در حومه غربی حمص، «۲۰۰ فروند راکت گراد» کشف و ضبط کرده‌اند. القصیر در جریان جنگ داخلی سوریه یکی از پایگاه‌های استراتژیک اصلی حزب‌الله محسوب می‌شد، زیرا به مرز لبنان بسیار نزدیک بود و اغلب برای قاچاق سلاح مورد استفاده قرار می‌گرفت. هرچند این گروه مورد حمایت ایران پس از سقوط رژیم اسد منطقه را ترک کرد، اما ایران و نیروهای نیابتی‌اش همچنان از مرزهای به‌هم‌ریخته و نفوذپذیر سوریه برای بازسازی آرام و تدریجی زرادخانه حزب‌الله بهره می‌برند؛ به‌ویژه پس از خسارت‌های سنگینی که حزب‌الله در جنگ اخیر با اسرائیل متحمل شد. 

استفاده مستمر حزب‌الله از خاک سوریه برای قاچاق سلاح و فعالیت‌های تروریستی 

مقام‌های سوری ده‌ها مورد تلاش قاچاق انواع مختلف تسلیحات به سمت حزب‌الله را ناکام گذاشته‌اند؛ اغلب این موارد در مسیرهای سنتی و قدیمی قاچاق رخ داده است. با این حال، این نیروها توان کافی برای جلوگیری از همه عملیات‌ها را ندارند، زیرا ارتش و پلیس در دمشق خود با مشکلات جدی در برقراری نظم و کنترل مناطق موجود دست‌وپنجه نرم می‌کنند. دولت سوریه پیش‌تر چندین بار عملیات پاک‌سازی مرزها را آغاز کرده بود، اما نتایج آن نامنظم و ناقص باقی ماند. در سوی دیگر مرز، ارتش لبنان تمایلی به مقابله نشان نداده و شواهد اندکی وجود دارد که نشان دهد نیروهای لبنانی پس از ورود محموله‌ها به خاک لبنان، آنها را توقیف کنند. 

فعالیت شبه‌نظامیان مورد حمایت ایران در جنوب سوریه 

از زمان سقوط رژیم اسد در دسامبر ۲۰۲۴، جنوب سوریه ــ شامل استان قنیطره ــ به صحنه‌ای از آشفتگی و بی‌نظمی تبدیل شده است. این وضعیت هم نتیجه شکست دولت در بازگرداندن کنترل کامل و هم تا حدی حاصل تلاش‌های دمشق برای اعمال قدرت است. در این خلأ امنیتی، گروه‌های مسلح مستقلی ظهور کرده‌اند؛ برجسته‌ترین آنها «مقاومت اسلامی در سوریه» است که به محور موسوم به «محور مقاومت» ایران متصل بوده و با بقایای نیروهای امنیتی اسد همسو عمل می‌کند. 

در طول جنگ داخلی سوریه، جنوب این کشور به پایگاه اصلی نیروهای نیابتی ایران برای تهدید اسرائیل تبدیل شد. اکنون نیز بقایای آن شبکه‌ها همچنان فعال‌اند. در تاریخ ۱۲ سپتامبر، ارتش اسرائیل چندین عنصر مرتبط با لشکر چهارم زرهی اسد و نیروهای سپاه قدس وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در جنوب سوریه بازداشت کرد. 

حزب‌الله علاوه بر این، سلول‌هایی را برای اجرای عملیات در خاک سوریه سازمان‌دهی کرده است. در ۱۱ سپتامبر، مقامات سوری یک سلول وابسته به حزب‌الله را که در مناطق سَسَع و کناکر در ریف دمشق (چند کیلومتر شرق منطقه حائل تحت کنترل اسرائیل پس از سقوط اسد) فعالیت می‌کرد، دستگیر کردند. 

ضرورت تقویت همگرایی سوریه و اسرائیل علیه ایران از نگاه واشنگتن 

پرزیدنت دونالد ترامپ پس از سقوط رژیم اسد تحریم‌ها علیه سوریه را لغو کرد، با این انتظار که دولت جدید این کشور مانع تبدیل خاک سوریه به سکوی پرتاب حملات برون‌مرزی علیه اسرائیل شود. هم‌اکنون دمشق و تل‌آویو در حال مذاکره پیرامون توافقی امنیتی به میانجی‌گری ایالات متحده هستند که مبتنی بر بازگشت به طرح جداسازی نیروها در سال ۱۹۷۴ است؛ این طرح نیروهای دو طرف را از هم جدا کرد، نیروهای حافظ صلح سازمان ملل را در منطقه حائل مستقر ساخت و حاکمیت سوریه بر ارتفاعات جبل‌الشیخ (جبل حرمون) را بازگرداند. واشنگتن باید بر تداوم این مذاکرات و امضای توافق تأکید کند و از رئیس‌جمهور احمد الشرقا بخواهد در همکاری کامل با اسرائیل برای خنثی‌سازی تهدیدات مرزی نقش فعال‌تری ایفا کند. الشرقا خود اذعان کرده است که سوریه و اسرائیل «دشمنان مشترکی» دارند و اکنون باید بر اساس همین برداشت، برای پاکسازی کامل شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران از خاک سوریه اقدام نماید. 

در عین حال، ایالات متحده باید شرایط سخت‌گیرانه‌تری برای کمک به لبنان در نظر بگیرد و روشن سازد که تداوم بی‌عملی بیروت در برابر انتقال تسلیحات ایرانی، با پیامدهای جدی همراه خواهد بود.