iran-emrooz.net | Thu, 18.09.2025, 22:53

بيانيه «همگامی برای جمهوری سکولاردموکرات در ایران»
در سومين سالگرد جنبش “زن، زندگی، آزادی” در پرتو

سه سال از جنبش انقلابی”زن، زندگی، آزادی” که با کشته شدن مهسا - ژینا امینی توسط ماموران گشت ارشاد آغاز شد، می‌گذرد. جنبشی که در سال ۱۴۰۱ چند ماه در مقابل دستگاه سرکوب ايستاد و جمهوری اسلامی را به چالش کشيد. اين جنبش خیابان ها و دانشگاه ها را به تسخیر خود در آورد، ضربات کاری به اعتبار و اقتدار جمهوری اسلامی زد و مبارزه عليه ديکتاتوری و شعار تغییر جمهوری اسلامی را به خيابان ها آورد و به خواست عمومی فراروياند. در اين جنبش، مردم به ویژه جوانان و زنان در ۱۶۰ شهر بزرگ و کوچک کشور در بیش از ۱۲۰۰ اقدام اعتراضی شرکت کردند.

جنبش “زن، زندگی، آزادی”، جنبشی سکولار عليه تبعیض و استبداد، بی عدالتی، تحقیرِ و لگدمال کردن کرامت انسانی به ويژه کرامت زنان بود. در عين حال عليه “ارزش ها” و “هنجارها”ی بازدارنده حکومت در ستيز با سبک زندگی امروزی، قالب بندی جامعه با معیارهای جامعه اسلامی و تحميل حجاب اجباری بود. اين جنبش خواهان دگرگونی مناسبات در خانواده، رابطه بين جامعه و قدرت، مناسبات بين گروه های اجتماعی، برابری زنان با مردان در همە عرصە‌های زندگی، برقراری آزادی و عدالت در جامعه و تغییر رابطه ايران با جهان بود.

جنبش مهسا همبستگی ملی ميان مردم بخش های مختلف جامعه ایران، مناطق مرکزی و مرزی را اعتلا بخشيد که در شعار های “کردستان بلوچستان، چشم و چراغ ايران”، “آذربايجان بيدار است و پشت و پناه کردستان است” و “از زاهدان تا تهران، جانم فدای ايران” متبلور بود و مانور حکومت برای شکاف انداختن بين مردم در بخش‌های مختلف کشور را به شکست کشاند.

جنبش “زن، زندگی، آزادی” در زمان اندک به دستآوردهای بس ارزشمندی دست یافت، باعث فروپاشی حجاب اجباری شد، گروه های وسیعی از مردم را به میدان مبارزه کشاند، همبستگی و حمایت جهانی را جلب نمود، میلیون ها تن از ایرانیان برون مرز را در شهرهای مختلف جهان به خیابان ها آورد، بر مبارزه خشونت پرهیز پای بند ماند، گرایش سکولار دموکرات مردم را به طور قوی آشکار کرد، الگوهای جدیدی از مبارزه را پروراند و اراده و خواست اکثریت مردم ایران برای دگوگونی ارزش ها و ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را به نمایش گذاشت. پیشرفت محسوس در استیفای حق آزادی پوشش و تنوع در شادی‌ها که البته هنوز به صورت کامل محقق نشده، دستاورد بزرگ این جنبش است، که سیمای جامعه را نسبت به سه سال پیش دستخوش تغییرات شگرف کرده است. این تغییرات در نوع خود انقلابی به دلیل این‌که مبتنی بر کنشگری و حرکت از پایین به بالا بوده، وضعیت پایدار و درون‌ماندگار یافته است.

سومین سالروز جنبش مهسا در پرتو اتفاقات بزرگی که در طی جنگ دوازده روزه رخ داد، حالت متفاوتی پیدا کرده است. جنگ شوک شديدی برحکومت وارد آورد. شکست سياست محور مقاومت، ضربات سنگين اسرائيل به مراکز هسته ای و نظامی، کشته شدن سران سپاه، ترور تعدادی از دانشمندان، بی دفاع شدن آسمان کشور و ناتوانی جمهوری اسلامی در دفاع از کشور و حفظ امنيت شهروندان از يکسو و از سوی ديگر بحران آب، برق، وخيم تر شدن وضعيت معيشتی اکثريت مردم، افزایش روزافزون فقر و شکاف طبقاتی، فساد ساختاری، نابودی محیط‌زیست و ناتوانی حکومت در اداره کشور، ضرورت تغيير سياست ها و عملکردها را به مسئله حياتی کشور تبديل کرده است. اين ضرورت حتی توسط نيروهای سياسی و مدنی، دانشگاهيان، اقتصاددانان و حتی افرادی از درون حکومت تاکيد شده است.

برای جمهوری اسلامی بعد از جنگ ۱۲ روزه، فرصتی پيش آمده بود که دست به تغيير سياست ها و عملکردها بزند. اما هيچ نشانه ای از تغيير سياست ها و عملکردهای جمهوریی اسلامی به جز عقب نشینی نسبی در سخت‌گیری‌های فرهنگی، ديده نمی شود. جمهوری اسلامی تا کنون نشان داده است استعداد پذیرش این تغییرات را ندارد. سرکوب همچنان ادامه دارد. وضعیت هزاران بازداشتی که در جريان جنگ دوازده روزه و بعد از آن، دستگير شدند هنوز نامعلوم است، برميزان اعدام ها بطور محسوسی افزوده شده و فضا برای رسانه ها تنگ تر شده است. بعد از جنک ۱۲روزه، جريان راست افراطی دست به تهاجم زده و جنگ افروزی را دامن می زند. از همه بدتر هیچگونه اقدام معناداری در شناسایی نفوذ و درمان آسیب‌پذیری کشور نسبت به فعالیت‌های جاسوسی و خرابکاری خارجی انجام نشده و بدون درس گرفتن از پيآمدهای سياست های مخرب، تاکید بر سیاست‌های جنگ افروزانه ادامه دارد.

مقصر اصلی آسیب‌های گوناگون وارد شده بر امنیت ملی، منافع ملی، جان شهروندان، خامنه‌ای و نهاد ولایت فقیه بوده است که بدون پذیرش مسئولیت در ادامه فریبکاری مدعی حمایت مردم از نظام شده است، در حالی‌که اکثریت مردم ایران در رویکردی مستقل پای مخالفت با تجاوزگران و دفاع از کشور ایستادند. آن‌ها توامان به زورگویان داخلی و خارجی نه گفتند.

پیامدهای منفی جنگ ۱۲ روزه و نگرانی از احتمال وقوع جنگی ديگر، هم چون يک ترومای جمعی عمل می کند که علائم آن در مقياس کلان جامعه بروز می يابد. جنگ نه فقط در خواب‌ها و کابوس‌ها، بلکه در بدن زندگی مردم تنیده‌شده و امتداد یافته‌ است. جامعه به طور مداوم در حالت اضطراب به سر می برد و هر رويداد سياسی يا صدای ناهنجاری را به عنوان نشانه ای از شروع مجدد جنگ تفسير می کند. آينده، کوتاه شده و زندگی و افق آينده، محدود و تيره گشته است، اين امر منجر به وضعيت تعليق و افزايش نااميدی و مهاجرت هرچه بیشتر نخبگان و سرمايه انسانی و مالی شده است. وضعيت تعليق، به فلج  شدن اقتصاد در اين دوره منجر شده است.

در این میان بازگشت احتمالی همه تحريم های پيشين شورای امنيت سازمان ملل بعد از فعال شدن مکانیزم ماشه، وضعیت اقتصادی و امنیتی را بدتر خواهد کرد. ايران ذيل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار خواهد گرفت. پیامدهای اقتصادی آن شامل مواردی چون محدود شدن سرمايه گذاری و تجارت با ايران، دشوارتر شدن روابط ايران با بسياری از کشورها، عميق تر شدن ابر بحران اقتصادی و فلاکت بيشتر گروه های وسيعی از جامعه خواهد شد. با بازگشت تحریم‌های جهانی امکانات برای دفاع از کشور و امنیت ملی کاهش می یابد. آمریکا و متحدانش این امکان را خواهند یافت که همه وسایل نقلیه ایرانی از جمله کشتی‌ها و خودرو‌ها و هم چنین اشخاص ایرانی را در هر نقطه از جهان، خارج از مرزهای ایران مورد بازرسی قرار دهند؛ مهمتر از همه، خطر جنگ افزايش يافته و دولت اسرائيل برای تداوم تجاوز خود دستاویز جدیدی پیدا خواهد کرد.

به باور “همگامی” لازمه برطرف کردن اين مخاطرات و برطرف کردن خطر جنگ ديگر، دگرگونی سياست خارجی و در گام نخست، پذيرش نظارت آژانس بين المللی انرژی اتمی بر فعاليت های هسته ای و تعليق داوطلبانه غنی سازی اورانيوم است. از سوی ديگر ضروری است برای جلوگيری از جنگ، بر تلاش های صلح طلبانه در عرصه ملی و جهانی افزود و از مردم خواست که حکومت را که کماکان دنبال خریدن وقت و ادامه تقابل است، وادار به مذاکره مستقیم با آمریکا و برقراری روابط عادی با آن کنند.

وضعيت بن بست و افق گشائی

در وضعيتی که جمهوری اسلامی در ضعیف‌ترین شرایط خود و در بن بست قرار گرفته، بيانيه هائی در مورد برگزاریی رفراندوم و انتخابات مجلس موسسان منتشر شده و تحرکاتی که نیروهای سیاسی و مدنی انجام داده‌اند، اميدهائی را در محافل سياسی جمهوری خواه برای افق گشائی آفريد. اگرچه اين تلاش‌ها هنوز نتوانسته است، فراگير شود و از ایده به جنبشی فعال تبدیل شود، اما به باور “همگامی” ظرفیت جلورفتن و اجماع کثیری از نیروهای سیاسی و مدنی ایران حول آن به عنوان اسم رمز تغییرات ساختاری سیاسی و پی‌افکندن نظام سیاسی جدید دموکراتیک را دارد. “همگامی” از اين تلاش‌ها استقبال می کند و در جهت تقويت آن و دیگر جلوه‌های کنشگری و بازسازی امر سیاسی در داخل کشور می کوشد. این راه‌ها باید به مبارزه‌ قدرتمندانه مردم وصل شوند و راهی جز عقب‌نشینی برای حکومت باقی نگذارند.

در پایان، «همگامی» ضمن تبریک سومين سالگرد جنبش انقلابی “زن، زندگی، آزادی”، اظهار اميدواری می‌کند که سايه سنگين جنگ و بازگشت تحریم‌های جهانی از سر کشور و زندگی مردم بر چیده شود، صلح پايدار حاکم گردد و کشور از چنگ حکومت مستبد دينی رها‌ئی يابد و جمهوری سکولار دموکرات مستقر شود. این امیدواری نیازمند عمل و افزایش تلاش‌ نیروهای دموکراسی‌خواه حول کنشگری هدفمند، گسترش شبکه‌سازی و تقویت رویکرد تغییر مردم‌بنیاد است. ما هر تلاشی برای زیر ضرب بردن استبداد و در جهت دموکراسی را، مثبت می‌دانیم و از آن استقبال می‌کنیم.

همگامی برای جمهوری سکولار دموکرات در ايران
۲۷ شهريور ۱۴۰۴ (۱۸ سپتامبر ۲۰۲۵)