«ایرانی‌ها همه‌چیز را اشتباه انجام دادند»

ژنرال اسرائیلی از خطاهای استراتژیک ایران می‌گوید

فلیس فریدسون / اورشلیم پست / ۲۵ ژوئن ۲۰۲۵

در کمتر از دو هفته و پس از سال‌ها فشار فزاینده، ایران متحمل مجموعه‌ای از ضربات ویرانگر شده است. فرماندهان ارشد نظامی و دانشمندان هسته‌ای کشته شده‌اند، زیرساخت‌های استراتژیک و تأسیسات هسته‌ای نابود شده‌اند و تسلط رژیم ایران بر قدرت به لرزه درآمده است. نفوذ منطقه‌ای ایران که زمانی ترسناک به نظر می‌رسید، ضعف خود را نشان داده و گروه‌های نیابتی آن یا ناتوان از اقدام به نمایندگی از حامی خود بوده‌اند یا تمایلی به این کار نداشته‌اند.

ژنرال ذخیره «امیر آویوی»، بنیان‌گذار و رئیس «انجمن دفاع و امنیت اسرائیل»، در گفت‌وگو با «مدیا لاین»، چند ساعت پیش از اعلام آتش‌بس توسط رئیس‌جمهور دونالد ترامپ بین اسرائیل و ایران، به تشریح نتایج این تقابل پرداخت. او تأکید کرد که این نتیجه، از پیش تعیین‌شده نبود. به گفته او، اگر ایران هوشمندانه‌تر عمل می‌کرد، رژیم اسلامی و گروه‌های نیابتی‌اش احتمالاً «می‌توانستند اسرائیل را به آستانه نابودی بکشانند یا آن را نابود کنند.»

آویوی مجموعه‌ای از اشتباهات محاسباتی ایران را که منجر به خسارات سنگین این رژیم شد، شرح داد. مهم‌ترین این خطاها، اقدام گروه نیابتی ایران، حماس، به حمله در ۷ اکتبر پیش از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای بود.

او گفت: «آن‌ها می‌توانستند یک یا دو سال صبر کنند تا کاملاً هسته‌ای شوند. عاقلانه‌تر این بود که به سمت تسلیحات هسته‌ای پیش بروند در حالی که همه گروه‌های نیابتی کاملاً آماده حمله بودند. این امر اسرائیل را، همان‌طور که سال‌ها چنین بود، در یک دوراهی بزرگ قرار می‌داد؛ زیرا اگر به ایران حمله کنید، بلافاصله وارد یک جنگ چندجبهه‌ای می‌شوید که همه گروه‌های نیابتی همزمان به شما شلیک می‌کنند.»

حمله ۷ اکتبر حماس همچنین فاقد هماهنگی با دیگر جبهه‌ها بود، حرکتی که به گفته آویوی از همان ابتدا محکوم به شکست بود.

او افزود: «یادم می‌آید ساعت ۶:۳۰ صبح وقتی جنگ [حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائيل] شروع شد، اولین سؤالم به‌عنوان کسی که سازمانی را رهبری می‌کند که دو سال پیش از جنگ، وقوع آن را پیش‌بینی کرده بود، این بود: چرا حزب‌الله حمله نمی‌کند؟ چرا ایرانی‌ها حمله نمی‌کنند؟ چطور ممکن است فقط حماس باشد؟ وقتی فقط حماس بود، می‌توانم بگویم چهار ساعت پس از ۷ اکتبر، برایم کاملاً روشن بود که آن‌ها جنگ را باخته‌اند و ما قاطعانه پیروز خواهیم شد. آن‌ها اشتباه بزرگی مرتکب شدند.»

حزب‌الله روز بعد به جنگ پیوست، اما بدون هماهنگی، که به گفته آویوی منجر به فروپاشی عملی این گروه شد.

آویوی همچنین حمله موشکی بالستیک ایران به اسرائیل در آوریل ۲۰۲۴ را خطای بزرگ دیگری دانست، زیرا این اقدام حمایت بین‌المللی بیشتری را برای مقابله مستقیم اسرائیل با تهدید ایران فراهم کرد.

او گفت: «وقتی آن‌ها با موشک‌های بالستیک به ما شلیک کردند، کل جهان دید که ایران چیست و چه توانایی‌هایی دارد. هر کشور اروپایی متوجه شد که اگر آن‌ها به اسرائیل با موشک‌های بالستیک شلیک کنند، می‌توانند به آن‌ها نیز شلیک کنند.»

این اشتباهات به اسرائیل فرصت داد تا مستقیماً ضربه [به ایران] بزند و اعتماد به نفس پیدا کند. او افزود: «ما چالش را دیدیم و به خودمان گفتیم، خوب، چالش‌برانگیز است، اما می‌توانیم با آن مقابله کنیم. برای اولین بار به ایران حمله تلافی‌جویانه کردیم و این به ما اعتماد به نفس زیادی داد. ما می‌توانیم تا آخر پیش برویم. می‌توانیم حمله کنیم. آن‌ها قادر به متوقف کردن ما نیستند.»

«از آن لحظه به بعد، برای اسرائیل روشن بود که می‌توانیم قاطعانه پیروز شویم و این لحظه ما برای حرکت به سمت یک حمله تمام‌عیار است»، آویوی ادامه داد. «اکنون که حزب‌الله شکست خورد و سوریه سقوط کرد، برای اسرائیل واضح بود که در این مرحله، ایران به سمت دستیابی به قابلیت‌های هسته‌ای و موشک‌های بالستیک شتاب خواهد گرفت، زیرا تمام عمق استراتژیک خود را از دست داده است. وقتی گروه‌های نیابتی خود را از دست دادند، متوجه شدند که اگر می‌خواهند بقا پیدا کنند، باید به سرعت هسته‌ای شوند.»

با هماهنگی و چراغ سبز آمریکا

او گفت که اسرائیل در آوریل برنامه‌ریزی کرده بود به ایران حمله کند، اما ابتدا به دلیل مذاکرات آمریکا و ایران دست نگه داشت. رئیس‌جمهور ترامپ به ایران ۶۰ روز فرصت داده بود تا مذاکره کند. آویوی افزود: «وقتی آن‌ها این کار را نکردند، در روز شصت و یکم، اسرائیل با هماهنگی آمریکا و با چراغ سبز، حمله را آغاز کرد و بقیه ماجرا تاریخ است.»

به نظر او، ایران اکنون توانایی بازدارندگی خود را از دست داده است.

او گفت: «فکر نمی‌کنم آن‌ها واقعاً بتوانند کسی را تهدید کنند. اگر با توانایی‌های باقی‌مانده خود تصمیم بگیرند تنگه هرمز را ببندند یا به پایگاه‌های آمریکایی یا متحدانش، شاید سعودی‌ها یا امارات، شلیک کنند، این پایان رژیم خواهد بود. واضح است که اگر این کار را بکنند، قطعاً تصمیمی برای سرنگونی رژیم گرفته خواهد شد. آیا آن‌ها پس از این همه اشتباه، باز هم این اشتباه بزرگ را مرتکب می‌شوند؟ شاید. اما اگر ذره‌ای حس واقعیت داشته باشند، نمی‌بینم که به پایگاه‌های آمریکایی شلیک کنند یا تنگه هرمز را ببندند.»

کمی پس از مصاحبه با آویوی، ایران یک حمله نمادین به پایگاه آمریکایی در قطر انجام داد که از قبل هماهنگ شده بود تا تلفاتی نداشته باشد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق، این حمله را «بسیار ضعیف» توصیف کرد و در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «آن‌ها همه چیز را از ‘سیستم’ خود بیرون ریختند و امیدوارم دیگر نفرتی وجود نداشته باشد.»

اندکی پس از اعلام آتش‌بس توسط رئیس‌جمهور ترامپ، ایران رگبار دیگری از موشک‌ها را به سمت اسرائیل شلیک کرد. یکی از آن‌ها در شهر جنوبی بئرشبع اصابت کرد و چهار نفر را کشت.

از زمان آغاز جنگ، ۲۹ اسرائیلی در حملات ایران کشته شده‌اند. آویوی گفت این تعداد به‌طور قابل‌توجهی کمتر از پیش‌بینی‌ها بود.

او گفت: «در تمام سناریوهایی که تصور می‌کردیم، در جنگ بزرگ با ایران، سناریوهای بسیار بزرگ‌تری می‌دیدیم، با صدها و صدها موشک بالستیک که هر بار شلیک می‌شدند، با ویرانی، و شاید هزاران کشته و زخمی.» او ضمن تأکید بر اینکه هر تلفات «جهانی کامل» را نمایندگی می‌کند.

آویوی افزود که اسرائیل در برابر موشک‌های بالستیک و پهپادهای ایرانی انعطاف‌پذیر قابل‌توجهی از خود نشان داد. او اشاره کرد که تنها یکی از صدها پهپاد شلیک‌شده توسط ایران در اسرائیل خسارت ایجاد کرد. او گفت: «ما ویرانی‌های ناشی از حملات پهپادی در روسیه و اوکراین را می‌بینیم، اما قابلیت‌هایی که اسرائیل برای مقابله با این تهدید توسعه داده، فوق‌العاده است».

اسرائیل به هدف اصلی خود رسیده است

نرخ رهگیری موشک‌های بالستیک ایران کمتر بود، اما همچنان چشمگیر بود. آویوی گفت: «ما توانستیم ۹۰ درصد این موشک‌های بالستیک را رهگیری کنیم و اصابت‌ها به اسرائیل را به حداقل برسانیم.» او افزود: «همزمان، ایده این است که ابتدا در ایران حمله کنیم و پرتابگرها را نابود کنیم. ما بیش از ۵۰ درصد پرتابگرها را نابود کردیم. کل صنایعی که موشک‌های بالستیک، سوخت و خود موشک‌ها را تولید می‌کردند، نابود کردیم.»

آویوی تأیید کرد که اسرائیل هدف اصلی خود یعنی از بین بردن قابلیت‌های هسته‌ای ایران را محقق کرده است.

او گفت: «همراه با آمریکا، ما موفق به انجام این کار شدیم. اسرائیل شروع به ارسال سیگنال‌هایی کرده که نشان می‌دهد در حال دستیابی به تمام اهدافش است و اسرائیل می‌خواهد این درگیری را زمانی که به همه اهداف رسید، پایان دهد. اسرائیل با جنگ فرسایشی موافقت نخواهد کرد. ما به ایران اجازه نخواهیم داد که به‌طور مداوم به اسرائیل شلیک کند، حتی اگر هفته‌ای یک موشک بالستیک باشد یا چیزی شبیه به آن.»

آویوی تأکید کرد که اهداف اسرائیل نه‌تنها شامل فلج کردن برنامه هسته‌ای ایران، بلکه هدف قرار دادن تولید موشک‌های این کشور نیز بود. او گفت: «ایران به سمت تولید ۳۰۰ موشک بالستیک در ماه حرکت می‌کرد. در یک سال، آن‌ها می‌توانستند اسرائیل را با موشک‌های بالستیک به‌گونه‌ای تحت فشار قرار دهند که وجود اسرائیل را به‌طور جدی به خطر بیندازد. ترکیب این با قابلیت‌های هسته‌ای، البته، ویرانگر می‌بود. اسرائیل حاضر نیست با چنین تهدیدی، چه هسته‌ای و چه موشک‌های بالستیک، روبرو شود.»

اوایل این هفته، آمریکا تأسیسات هسته‌ای ایران در اصفهان، نطنز و فوردو را هدف قرار داد. اگرچه ایران ادعا کرده که اورانیوم غنی‌شده پیش از این حملات جابه‌جا شده بود، آویوی گفت که میزان خسارت واردشده هنوز نامشخص است.

او افزود: «فرض من این است که اسرائیل در حال نظارت بود و اطلاعات بسیار خوبی از آنچه در جریان است دارد، و آن‌ها واقعاً همه‌چیز را در اطراف این تأسیسات هسته‌ای رصد می‌کنند. این سایت‌ها نابود شده‌اند و فکر می‌کنم این موفقیت بسیار خوبی در تخریب قابلیت‌های هسته‌ای آن‌ها بوده است. آن‌ها در آستانه تسلیحاتی کردن نه بمب بودند. انجام این حمله و تخریب این سایت‌ها حیاتی بود.»

بحث تغییر رژیم در ایران

یکی از اهدافی که همچنان بحث‌برانگیز است، تغییر رژیم است. در ابتدای جنگ، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر، از مردم ایران خواست علیه رهبران خود قیام کنند. رئیس‌جمهور ترامپ روز یکشنبه ایده تغییر رژیم را مطرح کرد، اما روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت که تغییر رژیم منجر به «هرج‌ومرج» خواهد شد.

آویوی تأکید کرد که اگرچه اسرائیل نمی‌تواند تغییر رژیم را سازمان‌دهی کند، اما می‌تواند شرایط مناسب را برای مردم ایران ایجاد کند تا خودشان این کار را انجام دهند.

او گفت: «من می‌گویم شرایط را ایجاد کنید و نه اینکه تغییر رژیم را انجام دهید، زیرا تغییر رژیم به مردم ایران بستگی دارد. آن‌ها باید کاری در این مورد انجام دهند. اسرائیل نمی‌تواند رژیم را تغییر دهد. آن‌ها باید قیام کنند و رژیم را تغییر دهند، اما ما می‌توانیم کنترل رژیم بر جامعه را تضعیف کنیم.»

آویوی افزود که اگر جمهوری اسلامی در قدرت بماند، ایران در نهایت به تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای بازخواهد گشت. او گفت: «این امر مستلزم آن است که اگر رژیم را سرنگون نکنیم، باید این درگیری را به شرایط خودمان پایان دهیم.»

او توضیح داد که اگرچه اسرائیل نمی‌تواند خود تغییر رژیم را انجام دهد، اما می‌تواند شرایط را در میدان تغییر دهد. «ما می‌توانیم تصمیم‌گیری برای تغییر رژیم را برای آن‌ها آسان‌تر کنیم، همان‌طور که با حزب‌الله اتفاق افتاد. ما حزب‌الله را به‌اندازه کافی تضعیف کردیم تا واقعیتی ایجاد شود که در آن دولت لبنان بسیار جسورتر شده و با حزب‌الله به روش‌هایی برخورد می‌کند که یک یا دو سال پیش غیرقابل‌تصور بود.»

آویوی ادامه داد: «در نهایت، این مردم ایران هستند که باید این کار را انجام دهند. مشکل این است که آن‌ها به‌اندازه کافی سازمان‌یافته نیستند. موضع روشنی ندارند. رهبر مورد توافقی ندارند و این مشکل و تراژدی اصلی مردم ایران است. هشتاد درصد آن‌ها از این رژیم متنفرند، اما به‌اندازه کافی سازمان‌یافته نیستند که کاری انجام دهند.»

در همین حال، عملیات اسرائیل در غزه ادامه دارد. آویوی تأکید کرد که حتی در طول جنگ با ایران، نیروهای اسرائیلی اجساد چندین گروگان اسرائیلی که توسط حماس نگهداری می‌شدند را بازگرداندند.

او گفت که اسرائیل اکنون ۶۰ درصد نوار غزه را تحت کنترل دارد و انتظار می‌رود به‌زودی ۷۵ درصد آن را کنترل کند. نیروهای این کشور به‌صورت سیستماتیک در حال پاکسازی ساختمان‌های بمب‌گذاری‌شده، تونل‌ها و زیرساخت‌های تسلیحاتی هستند.

آویوی اظهار داشت: «حماس به‌شدت تحت تأثیر اتفاقاتی که در ایران در جریان است قرار خواهد گرفت، و این باید ما را قادر سازد به توافقی برای بازگرداندن گروگان‌ها برسیم.» او افزود: «اسرائیل، به نظر من، به‌تدریج به سمت پیروزی قاطع در غزه نیز پیش می‌رود، و این جنگ با پیروزی بزرگ علیه ایران کوتاه‌تر خواهد شد. زمانی که حماس دیگر پشتیبانی ایران را نداشته باشد، در واقعیتی کاملاً متفاوت قرار می‌گیرد، و این بر اتفاقات در غزه تأثیر خواهد گذاشت.»