پیشنهاد ایران برای غنی‌سازی مشترک با عربستان و امارات

ایران پیشنهاد تشکیل یک کنسرسیوم منطقه‌ای با حضور کشورهای خاورمیانه از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای غنی‌سازی اورانیوم را مطرح کرده است؛ تلاشی در جهت رفع نگرانی‌های ایالات متحده نسبت به ادامه برنامه غنی‌سازی تهران.

این ابتکار به عنوان راهبردی برای جلب حمایت کشورهای حوزه خلیج فارس از موضع ایران در حفظ توانمندی غنی‌سازی تلقی می‌شود.

تهران این پیشنهاد را نوعی امتیاز تلقی می‌کند، چرا که دسترسی به دانش فنی خود را در اختیار کشورهای همسایه قرار می‌دهد و آن‌ها را به‌عنوان ذی‌نفعان در این فرایند شریک می‌سازد.

هرچند مشخص نیست که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، این پیشنهاد را در جریان گفت‌وگوهای سه‌ساعته خود با مقام‌های آمریکایی در عمان ــ چهارمین دور از این گفت‌وگوها ــ به‌طور رسمی مطرح کرده باشد، اما منابع آگاه می‌گویند این طرح در تهران در حال بررسی است.

عراقچی پس از این گفت‌وگوها به دبی سفر کرد و با شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر خارجه امارات، دیدار نمود. امارات در حال حاضر اورانیوم مورد نیاز برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود را غنی نمی‌کند.

بر اساس این پیشنهاد، کنسرسیوم در تأسیسات ایران مستقر خواهد بود و سطح غنی‌سازی به میزان ۳.۶۷ درصد ــ مطابق توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با قدرت‌های جهانی ــ بازخواهد گشت؛ توافقی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ به‌طور یک‌جانبه از آن خارج شد.

ایالات متحده خواستار توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران و برچیده شدن تمامی تأسیسات هسته‌ای این کشور است. با این حال، در حالی‌که اختلاف‌نظرهایی در واشنگتن وجود دارد، ترامپ تاکنون تصمیم نهایی را اتخاذ نکرده و از «جدیت ایران» در مذاکرات تمجید کرده است.

ایده کنسرسیوم نخستین‌بار از سوی سید حسین موسویان، مذاکره‌کننده پیشین هسته‌ای ایران، و فرانک فن هیپل، فیزیک‌دان دانشگاه پرینستون، در مقاله‌ای که اکتبر ۲۰۲۳ در نشریه Bulletin of the Atomic Scientists منتشر شد، مطرح گردید.

بر اساس این طرح، عربستان سعودی و امارات به‌عنوان سهام‌داران و تأمین‌کنندگان مالی در پروژه مشارکت خواهند داشت و به فناوری ایران نیز دسترسی خواهند یافت. حضور این کشورها می‌تواند به‌عنوان تضمینی مضاعف برای صلح‌آمیز بودن کامل برنامه هسته‌ای ایران تلقی شود و ادعاهای اسرائیل مبنی بر اهداف نظامی تهران را تضعیف کند.

در صورت اعزام مهندسان عربستانی و اماراتی به ایران، سطح شفافیت برنامه هسته‌ای افزایش خواهد یافت و جامعه بین‌المللی کمتر صرفاً متکی به بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.

ایران به‌تدریج از حدود تعیین‌شده در توافق ۲۰۱۵ فاصله گرفته و دلیل این اقدام را خروج آمریکا از توافق عنوان کرده است. مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه، اعلام کرده است: «برای مدتی محدود، می‌توانیم برخی محدودیت‌ها در سطح و حجم غنی‌سازی را بپذیریم.»

در ابتدا این‌گونه به نظر می‌رسید که آمریکا به‌دنبال دستیابی به توافقی ظرف دو ماه از آغاز مذاکرات است، اما با پیچیده‌تر شدن مسائل فنی، احتمال ادامه گفت‌وگوها تا فصل تابستان وجود دارد.

ایران در حال حاضر اورانیوم را تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند ــ بسیار فراتر از سقف ۳.۶۷ درصد توافق‌نامه ۲۰۱۵ و تنها یک گام فنی تا سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای مصارف تسلیحاتی. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در این زمینه هشدار داده و گفته است که این سطح از غنی‌سازی بسیار فراتر از نیازهای غیرنظامی است.

بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان، زمانی که از «ایده‌هایی مفید و بدیع که نشانگر تمایل مشترک برای رسیدن به توافقی آبرومندانه است» سخن گفت، احتمالاً به این طرح اشاره داشت.

امارات متحده عربی در حال حاضر نیروگاه هسته‌ای غیرنظامی «براکه» را در غرب ابوظبی راه‌اندازی کرده که نخستین نیروگاه کاملاً عملیاتی جهان عرب به‌شمار می‌رود. هر چهار رآکتور این نیروگاه فعال هستند و قادر به تأمین حدود یک‌چهارم برق مورد نیاز کشور خواهند بود.

منبع: گاردین