روزنامه شهروند

با جان ‌باختن ۲۳۵ بیمار مبتلا به کرونا در یک شبانه‌روز، بالاترین میزان فوتی‌های این ‏ویروس در ایران در ۱۶۱ روز گذشته ثبت شد. این اولین‌باری است که تعداد فوتی‌های یک شبانه‌‏روز، این میزان اعلام می‌شود و حالا هم خبرها حکایت از وخامت حال «تهران» دارد، به‌‏طوری که بر اساس اعلام سخنگوی وزارت بهداشت، تهران وارد وضع قرمز شده است. هفته‌هاست ‏شرایط شیوع کووید-۱۹ در پایتخت نگران‌کننده گزارش می‌شود.

مسئولانی که در رأس آنها علیرضا ‏زالی، فرمانده عملیات ستاد مقابله با کرونای تهران قرار دارد، مدت‌هاست نسبت به وضع این شهر هشدار ‏می‌دهند و حتی اعلام شد تهران تبدیل به منبع انتقال کرونا به سایر نقاط کشور شده است. حالا هم ‏زنجیر کنترل شکست و تهران وارد بالاترین حد از بحران در شیوع کرونا شد. با اعلام مرگ ۲۳۵ نفر ‏در یک روز، تعداد فوتی‌های کرونا به ۱۶‌هزار و ۱۴۷ نفر رسید. وضع سه‌هزار و ۹۰۲ نفر هم ‏وخیم گزارش شده که به گفته معاون کل وزیر بهداشت، پنج تا ۱۰‌درصد از آنها جان‌شان را از دست ‏خواهند داد.
‏
سخنگوی وزارت بهداشت هم روز گذشته اعلام کرد که تعداد بستری‌های روزانه به دوران اوج پیک ‏بیماری در اسفند نزدیک شده است. علاوه بر این، به گفته معاون درمان وزارت بهداشت، ۲۰۰ ‏بیمارستان کشور به این بیماران اختصاص پیدا کرده است. قاسم جان‌بابایی می‌گوید بیماران دیرهنگام ‏برای درمان اقدام می‌کنند و این سبب شده آمار فوتی‌های کرونا بالا برود. حالا در این شرایط، ‏نگرانی‌ها از برگزاری برخی مراسم که می‌تواند منجر به بالا رفتن آمار ابتلا در کشور شود هم بالا ‏رفته است.

علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت، درباره نحوه برگزاری مراسم عزاداری محرم ‏می‌گوید هنوز تصمیمی قطعی نشده، اما به هیچ وجه مثل قبل نخواهد بود. او به صحبت‌های رئیس‌‏جمهوری درباره باشکوه برگزار شدن مراسم محرم اشاره کرده و گفته منظور از باشکوه بودن، جمعیت ‏بالا نیست؛ هر خانه می‌تواند یک حسینیه باشد و مراسم در خانه برگزار شود. وزارت بهداشت به‌طور ‏قاطع مخالف برگزاری مراسم پرجمعیت و در محیط‌های سربسته است.

روز گذشته، کمیته اطلاع‌رسانی ‏ستاد ملی مدیریت و مقابله با کرونا اطلاعیه شماره یک مربوط به برگزاری مراسم سوگواری محرم را ‏منتشر کرد. در بخشی از این اطلاعیه بر رعایت دقیق و کامل دستورالعمل‌های بهداشتی از سوی مردم، ‏سخنرانان و مسئولان هیئات مذهبی، تکایا و حسینیه‌ها تأکید شده است. برگزاری مراسم در فضاهای ‏سربسته، صرفا در روزهای مشخص شده و ساعت‌های محدود در مساجد و حسینیه‌ها مجاز است. کاهش ‏زمان مراسم، تراکم حداقلی، آلودگی‌زدایی منظم، رعایت فاصله یک و نیم متر و استفاده مستمر و ‏همگانی از ماسک از شروطی است که برای برگزاری مراسم در نظر گرفته شده است. هیچ‌گونه ‏پذیرایی در جریان برگزاری مراسم صورت نمی‌گیرد و تمام نذورات و پخت و پز به صورت بیرون بر ‏و در ظرف‌های غیرمشترک توزیع شود.

‏ ‏تهران، مدت‌ها در وضع قرمز ‏

روز گذشته سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرد که با ورود سه استان به وضع قرمز شیوع کرونا، ‏تعداد استان‌های قرمز کشور به ۱۵ رسید؛ در کنار تهران، استان‌های مازندران، گلستان، فارس، ‏آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، البرز، ایلام، خراسان رضوی، کرمان، خراسان شمالی، سمنان، ‏لرستان و هرمزگان این شرایط را دارند و استان‌های آذربایجان غربی، خوزستان، بوشهر، چهارمحال‌و‏بختیاری، زنجان، همدان، کهگیلویه‌وبویر احمد، مرکزی، یزد، گیلان و قم هم در وضع هشدار به ‏سر می‌برند.

محمدرضا محبوب‌فر اپیدمیولوژیست و عضو کمیته کشوری پیشگیری از کرونا به ‏‏«شهروند» می‌گوید تهران مدت‌هاست  وارد وضع قرمز شده اما به دلیل ملاحظاتی که وجود دارد، ‏اعلام نمی‌شد. نه‌تنها تهران بلکه اصفهان و بسیاری از استان‌های دیگر کشور هم این شرایط را دارند. ‏محبوب‌فر می‌گوید شرایط فعلی و ترس و نگرانی از ابتلا به این بیماری در کنار ‏وضعیت نامطلوب اقتصادی، مردم را بیشتر در معرض ویروس قرار داده چرا که استرس، سیستم ایمنی ‏بدن را تضعیف و افراد را برای ابتلا به کرونا مستعدتر می‌کند. به گفته او، بیماری کرونا امروز تبدیل ‏به بیماری فقرا شده است.

محبوب‌فر معتقد است در این شرایط، نخستین کار برای نجات کشور از وضع ‏فعلی، تعطیلی یک ماهه است: «باید به اندازه دو دوره کمون بیماری که حدود یک ماه می‌شود، کل کشور ‏تعطیل شود و از طریق نیروهای مسلح، شرایطی ایجاد شود که مردم به اجبار در خانه‌ها بمانند و در ‏مقابل دولت هم باید هزینه‌های زندگی مردم را برای این مدت پرداخت کند که اگر ادعا کند نمی‌تواند، ‏اصلا قابل قبول نیست.»

به اعتقاد او، باید اتاق‌های فکر اطلاعاتی و امنیتی شکل بگیرد و نسبت به ‏بازسازی ساختارهای سیاسی و اقتصادی کشور تصمیم گرفته شود: «براساس نظرسنجی که از برخی از ‏شهروندان در شهرهای دیگر انجام شده، بیش از ۷۰درصد اعلام کرده‌اند خواستار قرنطینه کشورند ‏البته به این شرط که دولت بخشی از هزینه‌ها را پرداخت کند.» به گفته او، دولت می‌تواند سبد کالا ‏حداقل برای ۶۰‌میلیون نفر از جمعیت کشور تهیه کند: «بیش از ۶۰‌درصد جمعیت ایران یا زیر خط ‏فقرند یا در آستانه قرار گرفتن در این وضعیت که باید به آنها کمک شود.»‏

‏ ایرانیان اوایل فروردین، سطح سوم از قرنطینه را تجربه کردند. درست در روزهایی که بسیاری از ‏مشاغل به دلیل ایام نوروز، تعطیل شده بودند، مسئولان هم محدودیت‌های تردد و ترافیکی را تشدید کردند ‏و بدین ترتیب ورود به پارک‌ها و تردد به داخل شهرها برای افراد غیربومی ممنوع  و بسیاری از ‏مشاغل تعطیل شد، مدارس و  دانشگاه‌ها در کلاس‌هایش را بستند و این وضع به صورت جسته و ‏گریخته تا اواسط اردیبهشت‌ماه هم ادامه داشت.

با این حال بسیاری از متخصصان می‌گویند که آن زمان ‏هم کشور وارد قرنطینه نشد و تنها محدودیت‌هایی اعمال شد. حالا دو هفته‌ای می‌شود که بعضی ‏محدودیت‌ها برای این دسته از فعالیت‌ها ادامه‌دار شده و به گفته فرمانده عملیات مقابله با کرونا، تا پایان ‏هفته آینده هم شرایط برقرار خواهد بود. با این همه محبوب‌فر، عضو کمیته کشوری پیشگیری از ‏کرونا، معتقد است که کشور در پنج ماه گذشته هیچ وقت قرنطینه را تجربه نکرده است. ‏
‏ ‏
مردم دچار مرگ خاموش شده‌اند

تأثیرات روانی این میزان از مرگ و ابتلا به‌ طور روزانه از نظر امیرحسین جلالی که روانپزشک و عضو انجمن علمی روانپزشکان ایران است، منجر به مرگ‌های خاموش می‌شود؛ تعبیر او از مرگ خاموش، مرگ امید و روح آدم‌هاست: «شرایط فعلی فشار روانی زیادی به افراد وارد کرده و قاعدتا مشکل سلامت روان عمومی ایجاد خواهد کرد.»
به اعتقاد او زمانی که افراد احساس می‌کنند مدیریت ویژه‌ای شکل گرفته یا اقدامات درستی در حال انجام است، تحمل شرایط هم برایشان راحت‌تر خواهد بود. جلالی معتقد است نباید به مردم به دروغ امید القا کنیم یا به آنها بگوییم که شرایط در دست کنترل است، در حالی ‌که این‌طور نیست.

این روانپزشک با اعلام نگرانی از وضع سلامت روان جامعه، از بی‌توجهی به این مسأله در ستاد ملی مقابله با کرونا انتقاد می‌کند: «درست است که موضوع پزشکی است و باید بیمارستان‌ها تجهیز و داروهای مناسب تهیه شوند اما شیوع این ویروس به همه ثابت کرد که یک موضوع سلامت‌محور می‌تواند محور مهم اجتماعی هم داشته باشد. شیوع کرونا مسأله‌ای اجتماعی هم است، در حالی ‌که هیچ طرح مشخص و مدونی برای رسیدگی به وجوه سلامت روان در کشور وجود ندارد.»

او مدیریت کرونا در کشور را به مدیریت بازار ارز تشبیه می‌کند: «خیلی راحت اعلام می‌شود که روزانه ۲۰۰ یا ۲۳۰ نفر جان‌شان را از دست داده‌اند و با ادامه این وضع اصلا بعید نیست که در پاییز و زمستان آمار به ‌هزار نفر هم برسد.»

این روانپزشک می‌گوید به‌زودی کادر درمان و سایر کادرهای خدماتی با مشکل جدی در بخش روان مواجه می‌شوند؛ زیرا آنها به‌ طور مداوم تنش و فشار را تحمل می‌کنند. در کنار آنها کودک و نوجوان قرار دارند: «کودکان مدت‌هاست برای بازی به بیرون نمی‌روند، مهدهای کودک تعطیل است و مدت‌هاست که با همسن‌وسالانشان نبوده‌اند، نوجوانان، آنها که باید امسال کنکور می‌دادند، هنوز بلاتکلیف‌اند.»

جلالی می‌گوید که در دوران جنگ هم مردم دچار استرس بودند اما در آن زمان سرمایه اجتماعی وجود داشت اما حالا این دو بخش به اضافه اعتماد میان مردم و مردم به دولت تضعیف شده  است. به گفته او، دو ‌سال پیش در نظرسنجی که انجام شد، بالای ۷۰‌درصد مردم امید نداشتند و در این دو سال قطعا میزان آن بالاتر هم رفته است.