عفو بين‌الملل

بنا به اطلاعاتی که عفو بین‌الملل دریافت کرده، بیم آن می‌رود که حدود ۳۶ زندانی بر اثر اقدامات مهلک نیروهای امنیتی برای سرکوب اعتراضات زندانیان کشته شده باشند؛ این اعتراضات به منظور ابراز نگرانی در مورد شیوع ویروس کرونا در زندان‌ها بر پا شده بود.

در روزهای اخیر، هزاران زندانی دست کم در هشت زندان در نقاط مختلف کشور به برپایی اعتراضاتی برای ابراز نگرانی از آلودگی زندان‌ها به ویروس کرونا اقدام کرده‌اند؛ این اعتراضات با واکنش مرگبار مأموران زندان و نیروهای امنیتی مواجه شده است.

بنا به گزارش‌هایی که از چندین منبع موثق رسیده، به‌کارگیری مهمات مرگبار و گاز اشک‌آور برای سرکوب اعتراضات در چندین زندان به جان باختن 35 زندانی منجر شده است. دست کم در یک زندان، نیروهای امنیتی به ضرب‌وشتم شرکت‌کنندگان در اعتراضات پرداخته‌اند و احتمال می‌رود که یکی از زندانیان بر اثر این اقدامات جان باخته باشد.

دایانا الطحاوی، معاون مدیریت منطقه‌ی خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بین‌الملل، می‌گوید: «مشمئزکننده است که مقام‌ها و مسئولان ایران، به جای پاسخ دادن به مطالبات مشروع زندانیان در مورد محافظت شدن در برابر ویروس کرونا، بار دیگر برای خاموش کردن صدای اعتراض افراد به کشتار آنان اقدام کرده‌اند.»

به گفته او «ضرورت دارد که بلافاصله تحقیقات مستقلی در مورد شکنجه و جان باختن افراد زندانی انجام شود، تا مسئولان و مسببان مورد محاکمه قرار گیرند. به نیروهای امنیتی باید اعلام شود که استفاده از قوه قهریه مرگبار و غیرقانونی را بلافاصله متوقف کنند و از مجازات کردن زندانیانی که خواهان برخورداری از حق سلامت خود شده‌اند خودداری کنند.»

عفو بین‌الملل به علاوه از مقام‌ها و مسئولان ایران خواسته است تا همه کسانی را که صرفاً به دلیل بهره‌برداری مسالمت‌آمیز از حقوق‌شان به زندان افتاده‌اند بی‌درنگ و بدون قیدوشرط آزاد کنند. با وجود آزاد کردن تعدادی از زندانیان در مراحل اولیه، مقام‌ها و مسئولان ایرانی از آزاد کردن اکثریت وسیع زندانیان عقیدتی خودداری کرده‌اند و صدها نفر از آنان همچنان در زندان مانده‌اند. مقام‌ها و مسئولان ایران به علاوه باید آزاد کردن زندانیان منتظر محاکمه و زندانیان آسیب‌پذیرتر در برابر ویروس کرونا را مد نظر قرار دهند.

اعتراضات در زندان در جریان شیوع ویروس کرونا

در هفته‌های اخیر، زندانیان و خانواده‌های آنان درباره عدم اقدام مقام‌ها و مسئولان ایرانی برای محافظت مناسب از زندانیان در جریان شیوع ویروس کرونا به شدت ابراز نگرانی کرده‌اند.

به گزارش رسانه‌های مستقل و سازمانهای حقوق بشری، آزمایش‌ها ابتلای زندانیان به ویروس کرونا در چندین زندان را تأیید کرده است. در نتیجه، بسیاری از زندانیان در اعتراض به عدم اقدام مقام‌ها و مسئولان برای پاسخگویی به مطالباتشان در خصوص آزادسازی، انجام آزمایش‌های پزشکی در زندان، تأمین محصولات و امکانات بهداشتی به اندازه‌ی کافی و قرنطینه کردن زندانیان مشکوک به ابتلا به ویروس کرونا، دست به اعتصاب غذا زده‌اند.

کشتار زندانیان

به گزارش منابع مستقل، از جمله خانواد ههای زندانیان، در روزهای ۱۱ و ۱۲ فروردین نیروهای امنیتی برای سرکوب اعتراضات در زندان سپیدار و زندان شیبان در شهر اهواز، در استان خوزستان، به شدت به خشونت متوسل شدند. فرمانده نیروی انتظامی در استان خوزستان اذعان کرده است که، در پی اقدام برخی از زندانیان به آتش زدن سطل‌های آشغال، نیروهای سپاه پاسداران و بسیج برای سرکوب اعتراضات وارد عمل شده‌اند.

به نظر می‌رسد اعتراضات در زندان سپیدار به دنبال آن آغاز شده بود که مسئولان از وعده‌های اولیه خود در رابطه با آزاد کردن زندانیان عدول کردند؛ بنا به وعده‌های مسئولان، زندانیانی که در مورد آنها نگرانی‌های امنیتی خاصی وجود نداشته باید به عنوان اقدام احتیاطی به منظور جلوگیری از گسترش ابتلا به ویروس کرونا آزاد می‌شدند.

ویدئوهای متعددی که از فضای بیرون هر دو زندان گرفته شده و در شبکه‌های اجتماعی انتشار یافته نشان می‌دهد که دود از ساختمان‌ها بلند شده و صدای تیراندازی و داد و فریاد به گوش می‌رسد.

گزار شهای دریافتی از خانواده‌های زندانیان و همچنین روزنامه‌نگاران و کنشگران و سازمانهای حقوق بشری مرتبط با عرب‌های اهوازی، از آن حکایت دارد که نیروهای امنیتی به منظور خاتمه دادن به اعتراضات در زندان سپیدار به استفاده از مهمات مرگبار و گاز اشک‌آور اقدام کرده و موجب مجروح شدن زندانیان و جان باختن تعدادی از آنان شده‌اند. تعداد جانباختگان ممکن است به ۱۵ نفر برسد.

بستگان یکی از زندانیانی که در زندان سپیدار جان باخته، به شرط گمنام ماندن، به عفو بین‌الملل اعلام کرده‌اند که با گذشت چند روز از وقوع اعتراضات، از نیروهای انتظامی با خانواده این زندانی تماس گرفته و گفته‌اند که اعضای خانواده باید برای تحویل گرفتن جنازه او مراجعه کنند. نیروی انتظامی ادعا کرده بود که این زندانی بر اثر افراط در استعمال مواد مخدر جان باخته، در حالی که اعضای خانواده‌اش تأکید کرده‌اند که او هرگز مواد مخدر مصرف نکرده است. مسئولان از ارائه هرگونه گواهی فوت یا هر مدرک مکتوب دیگری در توضیح علت مرگ او امتناع کرده‌اند. با توجه به این که این زندانی هیچگونه سابقه بیماری و مشکلات پزشکی نداشته، خانواده او حدس می‌زنند که بر اثر استنشاق گاز اشک‌آور در جریان اعتراضات جان باخته باشد.

بنا به گزارش‌های روزنامه‌نگاران و کنشگران، نیروهای امنیتی، بعد از مهار کردن اعتراضات در زندان شیبان، شرکت‌کنندگان در اعتراضات را برهنه کرده و در حیاط زندان مورد ضرب‌وشتم قرار داده‌اند. گزارش‌های دریافتی از خانواده‌های زندانیان و همچنین روزنامه‌نگاران و کنشگران و سازمان‌های حقوق بشری مرتبط با عرب‌های اهوازی، از آن حکایت دارد که نیروهای امنیتی موجب جان باختن حدود ۲۰ زندانی در این زندان شده‌اند.

در پی ناآرامی در زندان شیبان، محمدعلی عموری، از فعالان حقوق اقلیت‌ها، و چندین زندانی دیگر از این زندان به مکان نامعلومی منتقل شده‌اند و همچنان در وضعیت قطع کامل ارتباط به سر می‌برند. عفو بین‌الملل نگران آن است که این زندانیان در معرض شکنجه قرار داشته باشند.

جان باختن نوجوانی که به اعدام محکوم شده بود

دانیال زین‌العابدینی، که به اتهام جرمی که به هنگام ارتکاب آن کمتر از ۱۸ سال سن داشته به اعدام محکوم شده بود، هفته‌ی گذشته در شرایط مشکوکی درگذشت. این زندانی، به دنبال شرکت در اعتراضات در زندان مهاباد، در استان آذربایجان غربی، در تاریخ ۱۱ فروردین به زندان میاندوآب در همان استان منتقل شده بود. دانیال زین‌العابدینی در تاریخ ۱۲ فروردین با خانواد‌ه‌اش تماس گرفته بود تا به آنها خبر بدهد که نگهبانان زندان او را به شدت مورد ضرب‌وشتم قرار داده‌اند، و از آنها درخواست کمک کند.

در تاریخ ۱۵ فروردین، در تماس تلفنی به خانواده دانیال زینالعابدینی اعلام شد که این زندانی خودکشی کرده و باید برای تحویل گرفتن جنازه او مراجعه کنند. با این حال، خانواده او این ادعا را به شدت رد کرده و گفته‌اند که جنازه او پر از کبودی و بریدگی بوده است. عفو بین‌الملل تصویری از جنازه این زندانی را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که آن علائم از شکنجه شدن او حکایت دارند.