دویچه وله فارسی

زین‌العابدین بن‌علی، دیکتاتور سابق تونس درگذشت. ۳ پایه اساسی رژیم بن‌علی مانع فروریختن این رژیم در جریان بهار عربی نشدند. انتخابات اخیر تونس نشان داد که بخشی‌های از جامعه به گزینه‌ای نرم از دوران بن‌علی بی‌تمایل نیست.

زمانی که زین العابدین بن‌علی در تونس به قدرت رسید قصد نداشت که کل وضعیت سیاسی و اجتماعی را تغییر دهد، بلکه هدف او تنها بهبود شرایط موجود بود. بن‌علی در نوامبر ۱۹۸۷ در یک کودتای بدون خونریزی توانست از حبیب بورقیبه خلع ید کند. بن علی در آن زمان وزیر کشور و رئیس سازمان امنیت تونس بود. بورقیبه از زمان استقلال تونس در سال ۱۹۵۶ تا برکناری از قدرت، رهبر بلامنازع تونس به شمار می‌آمد.

بن‌علی پس از سر کار آمدن وعده‌های فراوانی داد که به هیچ‌یک از آنان وفادار نماند. او می‌خواست که دوره ریاست جمهوری را به دو دوره متوالی ۵ ساله کاهش دهد. او تاکید کرده بود که هیچ‌رئیس جمهوری نباید در مجموع بیش از ۱۵ سال در قدرت بماند و درباره خود نیز گفته بود که دوران ریاست جمهوری‌اش سالیانی طولانی ادامه نخواهد یافت.

اما آنگونه که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه متداول است، او بدل به یک دیکتاتور معمولی در یک کشور عربی شد. دوران ریاست جمهوری او ۲۳ سال به درازا کشید و اگر نا‌آرامی‌های تونس در سال ۲۰۱۰ سرکوب شده بودند او می‌توانست سال‌های بیشتری در قدرت بماند. اما سرنوشت او به گونه‌ای دیگر رقم خورد: او در ژانویه ۲۰۱۱ مجبور به ترک کاخ ریاست جمهوری شد و به عربستان پناه برد و سرانجام در ۱۹ سپتامبر در ۸۳ سالگی در آنجا درگذشت.

اشپیگل آنلاین در یادداشتی که پس از مرگ بن‌علی نوشته نگاه کوتاهی به کارنامه سیاسی او دارد.

۳ ستون اصلی قدرت بن‌علی

نخبگان اقتصادی که در چپاول ثروت‌های ملی و استفاده از رانت‌های دولتی نقش اساسی داشتند، اغلب وابسته به نهادهای قدرت بودند. لیلا ترابلسی، همسر بن‌علی از نمونه‌های شناخته‌شده این فساد مالی است. لیلا ترابلسی که آرایشگر بود در سال ۱۹۹۲ به عنوان همسر دوم با بن‌علی ازدواج کرد. خانواده او پس این وصلت به یک‌باره میلیاردها دینار ثروت ملی را از آن خود کرد.

در مکالمات دیپلمات‌های آمریکایی که از اسناد ویکی‌لیکس به دست آمده از خانواده لیلا ترابلسی به عنوان “طایفه‌ای مافیایی” یاد می‌شود.

دستگاه امنیتی و اطلاعاتی تونس که سانسور شدیدی بر رسانه‌ها اعمال می‌کرد ستون دوم قدرت بن‌علی محسوب می‌شد. نهادهای امنیتی صدای مخالفان را خفه می‌کردند و از سال ۱۹۹۱ پس از ناآرامی‌های خونین در الجزایر بهانه‌ای به‌دست آوردند تا سرکوب مخالفان اسلام‌گرا و سکولار را تشدید کنند.

حمایت غرب از بن‌علی سومین ستون قدرت او به حساب می‌آید. کشورهای غربی به دلیل سرکوب اسلام‌گرایان در تونس نقض حقوق بشر در این کشور را نادیده می‌گرفتند. بن‌علی وانمود می‌کرد که حامی حقوق زنان و مخالف سرسخت اسلام‌گرایان در شمال آفریقاست.

خارج کردن ۱۵۰۰ کیلو طلا از تونس

به‌رغم همه این تدابیر و حمایت‌ها پایه‌های حکومت بن‌علی در ۱۷ دسامبر ۲۰۱۰ با آغاز مخالفت‌ها به لرزه افتاد. خودسوزی محمد بوعزیزی که یک دست‌فروش ساده در شهری کوچک بود هم‌چون جرقه‌ای برای شعله‌ور ساختن خشم هزاران تونسی محروم بود. به گفته اشپیگل آنلاین بن علی و همسرش حدود ۱۵۰۰ کیلو طلا را از تونس خارج کردند.

پس از فرار بن‌علی دولت وقت تونس پس از برگزاری چند محاکمه موفق شد بخشی از دارایی‌ها و اموال خانواده بن‌علی و همسرش را مصادر کند. اما دست‌یابی به طلا‌ها  و یا بازگرداندن بن‌علی به تونس ناکام ماند.

نوستالژی برای بازگشت یک بن‌علی

هم اکنون در تونس یک بلاتکلیفی سیاسی حاکم است. اوضاع اقتصادی در این کشور هم‌چنان آشفته و نامساعد است. بسیاری از مردم تونس در حسرت “روزهای خوب گذشته” در پی یک “دیکتاتور نرم” هستند. نتایج دور اول انتخابات در تونس نشان از نوستالژی مردم تونس به دوران حکومت بن‌علی دارد.

در روز یک‌شنبه گذشته (۱۵ سپتامبر) هر دو کاندیدای سکولار مقام ریاست جمهوری یعنی قیس سعید و نبیل القروی گفته‌اند که با اقتدار، شبیه دوران بن‌علی، تونس را اداره خواهند کرد. هر دو در صدد تضعیف پارلمان و کابینه دولت و افزایش اختیارات رئیس جمهور هستند.