مهران صولتی
منبع: کانال تحلیلی اجتماعی

بیش از بیست سال از نخستین باری که نام صادق زیبا کلام را شنیدم می‌گذرد. هفته نامه آبان در پاییز ۷۶ گفتگویی از او را منعکس کرد که صریحا از لزوم رابطه با امریکا سخن گفته بود. یادم هست که چند روز بعد کیهان در یادداشتی با عنوان؛ «کلام‌های زیبایی که صادق نیستند!» او را به شدت مورد انتقاد قرار داد. در همه سال‌های بعد اما این زیبا کلام بود که به شکستن تابوهای سیاسی و صراحت در کلام اشتهار یافت!

البته در این میان عدم برخورد با او هم به یک معما تبدیل شده بود! بسیاری او را سوپاپ اطمینانی برای حاکمیت تلقی می‌کردند که قرار است ژستی از آزادی مخالفان را برای داخل و خارج به نمایش بگذارد! در همه این سال‌ها اما این زیبا کلام بود که صادقانه پای اصلاح طلبان ایستاد و به زبان گویای آنها در دانشگاه‌ها و مطبوعات تبدیل شد. پرواضح است که بخشی از آرای روحانی در هر دو دوره هم نتیجه تلاش‌های گسترده حقیقی و مجازی او بود. اما راز اینکه او در همه این سال‌ها توانست با کمترین احساس مخاطره به شکستن تابوهای سیاسی بپردازد ولی ناگهان دچار عقوبت شد چیست؟(امروز خبر رسید که او در دادگاه بدوی به هجده ماه زندان و دو سال محرومیت از فعالیت‌های اجتماعی- سیاسی محکوم شده است!).

به نظر می‌رسد همه چیز به فراخوان زیباکلام برای کمک به زلزله‌زدگان در پاییز امسال باز می‌گردد! پاسخ وسیع و غیر منتظره جوانان و مردم به این فراخوان واجد این پیام بود که زیباکلام به طور بالقوه توان جریان‌سازی و بسیج اجتماعی را دارا است! تا قبل از این رویداد وی روشنفکری تلقی می‌شد که عضو هیچ تشکیلات سیاسی نیست و بنابراین صدایش صرفا می‌تواند پژواک مجازی داشته باشد. ولی آن زمان که کمک‌های میلیاردی مردم به سوی او سرازیر شد و به او نیروی اجتماعی قابل توجهی بخشید زنگ‌ها برای تداوم حیات سیاسی او هم به صدا درآمد!

می‌توان گفت که چهاردهه است که بدیهی‌ترین اصل برای تداوم حیات نظام سیاسی در ایران عبارت از مدیریت و کنترل نیروهای «اپوزیسیون» می‌باشد! نتیجه روشن هم این است؛ اگر فعالیت سیاسی صرفا غیر تشکیلاتی باشد و منجر به شکل گیری نوعی نیروی اجتماعی نشود می‌تواند مورد اغماض واقع شود! بر اساس همین منطق می‌توان انتظار داشت که اپوزیسیون‌نمایی احمدی‌نژاد هم صرفا تا جایی تحمل شود که به بسیج توده‌ای نینجامیده و قابل مدیریت باشد!

به هر حال چه با زیبا کلام موافق یا مخالف باشیم نمی‌توانیم به تلاش او برای روشن کردن فضای پرابهام سیاست ایران از طریق بیان صادقانه و شجاعانه ادای احترام نکنیم.