جمعه ۷ ارديبهشت ۱۴۰۳ -
Friday 26 April 2024
|
رئیس هیات ویژه حادثه «پلاسکو» به دو فرضیه در گزارش «کمیته حقیقتیاب حادثه یازده سپتامبر» پاسخ داد. این کمیته آمریکایی گفته است، انفجارهای پی در پی در ساختمان پلاسکو حین آتشسوزی، ناشی از وجود مواد محترقه بوده و ریزش عمودی برج علتی غیر از تسری آتش داشته است. رئیس هیات ویژه گزارش ملی حادثه پلاسکو در واکنش به نسخه ۲۰ صفحهای کمیته آمریکایی، محتوای آن را به دلایلی همچون پیشفرضهای نادرست و اطلاعات ناقص و صوری، «مردود» و «غیرقابل استناد» دانست. پنج دلیل در رد ادعای «انفجار برنامهریزیشده» پلاسکو مطرح است.
به گزارش دنیای اقتصاد، رئیس هیات ویژه گزارش ملی حادثه ساختمان پلاسکو، در واکنش به اخبار تلگرامی روزهای اخیر درباره «جمعبندی کمیته حقیقتیاب حادثه ۱۱ سپتامبر نسبت به فروریزش برج پلاسکو»، محتوای این گزارش را «غیرعلمی» و «مردود» اعلام کرد.
طی روزهای اخیر، خبرهایی با مضمون تحقیقات کمیته حقیقتیاب حادثه ۱۱ سپتامبر درباره علت فروریزش «پلاسکو» در شبکههای مجازی تحت عنوان «انفجار عمدی در پلاسکو» منتشر شده که محتوای خلاصه شده خبر، ادعای «نقش مواد محترقه و اشتعالزا در سرایت آتشسوزی به کل ساختمان پلاسکو» را مطرح میکند.
بررسیها درباره ابعاد این خبر نشان میدهد: کمیتهای با نام اصلی «معماران و مهندسان حقیقتیاب حادثه ۱۱ سپتامبر»، چند روز پس از حادثه ساختمان پلاسکو، بهصورت داوطلبانه، اقدام به تحقیق غیرحضوری از این حادثه میکند و بر اساس سه دسته شواهد و مدارک، یک گزارش ۲۰ صفحهای درباره «علت انفجارهای پیدرپی در زمان آتشسوزی پلاسکو و همچنین علت ریزش عمودی ساختمان» تهیه و آن را در تاریخ یک اسفند ماه، به هیات ویژه گزارش ملی حادثه ساختمان پلاسکو ارائه میکند.
آنطور که در مقدمه گزارش آمریکایی آمده است، کمیته حقیقتیاب حادثه ۱۱ سپتامبر، قصد داشته با ارائه گزارش خود به هیات ویژه ایرانی، اعضای هیات را برای دستیابی به نتایجشان کمک کند.
کمیته «معماران و مهندسان حقیقتیاب حادثه ۱۱ سپتامبر»، در گزارش ۲۰ صفحهای خود، با استناد به «مشاهدات عینی سخنگوی آتشنشانی، گفتههای یکی از ماموران جرثقیل امداد و نجات»، «مصاحبههای متعدد مسوولان مدیریت حادثه در همان روزهای عملیات مهار حریق و آواربرداری پلاسکو» و همچنین «کتابچه راهنمای نحوه ارزیابی حوادث آتشسوزی»، مدعی دو فرضیه درباره «علت انفجارها در طبقات» و «علت فروریزش کل پلاسکو» شده است.
کمیته آمریکایی در ادعای اول خود، «صداهای انفجار و انتشار حبابهای دود از پنجرههای برخی طبقات پلاسکو» را ناشی از وجود مواد محترقه در طبقات عنوان کرده و در قالب ادعای دوم، با طرح موضوع «دمای پایین آتشسوزی در مقایسه با دمای بالای مورد نیاز برای خمش سازه فولادی»، ریزش عمودی کل برج پلاسکو را ناشی از «وجود شتابدهنده خارجی به آتشسوزی» اعلام کرده است.
محتوای کل گزارش آمریکایی درباره «پلاسکو»، «انفجار برنامهریزیشده» را علت ریزش معرفی میکند. با این حال، رئیس هیات ویژه گزارش ملی حادثه ساختمان پلاسکو، اگر چه اصالت گزارش کمیته آمریکایی را از بابت نسخه مکتوب تهیه شده و ارسال آن به دبیرخانه هیات ویژه تایید میکند اما محتوای آن را غیرقابل استناد و مردود میداند.
دکتر محمدتقی احمدی در گفت و گو با «دنیای اقتصاد» اعلام کرد: سوابق این کمیته در تهیه گزارشهای جنجالی و همچنین پیشفرضهای نادرست و اطلاعات ناقص و صوری درون گزارشی که این کمیته درباره پلاسکو تهیه کرده است، باعث شده جمعبندیهای این گزارش، فاقد ارزش علمی باشد.
رئیس هیات ویژه حادثه پلاسکو در عین حال، با اشاره به نتایج تحقیقات دو ماهه کمیتههای مختلف کارشناسی در هیات ویژه که چند روز پیش، در قالب کتابچه ۲۱۵ صفحهای به همراه جزئیات تحقیق منتشر شد، گفت: فرضیهها و شایعههایی که در گزارش کمیته آمریکایی مطرح شده، در گزارش مکتوب هیات ویژه، بهصورت کارشناسی و از روی مطالعات آزمایشگاهی، نمونهبرداری و مدلسازیهای ریاضی و رایانهای پاسخ داده شده است.
اولین پاسخ در رد فرضیه آمریکایی درباره انفجار برنامهریزی شده در پلاسکو، به «جمعبندی غیابی» کمیته ۱۱ سپتامبر از حادثه پلاسکو مربوط است. این کمیته، صرفا از روی مصاحبهها و فیلمهایی که در شبکههای مجازی از آتشسوزی ساختمان پلاسکو، طی روزهای اول حادثه منتشر شد، اقدام به تهیه گزارش ۲۰ صفحهای خود کرده و بدون نمونهبرداری از بقایای برج پلاسکو و آزمایشهای تحقیقاتی روی آنها، ادعای وجود مواد محترقه در ساختمان را مطرح کرده است.
این ادعا، با اشاره به مدت زمان کمتر شنیده شدن صدای انفجار (۵/ ۰ ثانیه) در مقایسه با مدت زمان بیشتر ریزش سقفها (۶/ ۰ ثانیه)، علت انفجارها را عاملی غیر از ریزش سقف طبقات میداند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، هیات ویژه گزارش ملی ساختمان پلاسکو اوایل امسال و چند روز قبل از انتشار رسمی اصل گزارش خود، علت صداهای انفجار و خروج حباب آتش از طبقات پلاسکو را ریزش طبقات و برخورد سقفها به کف طبقات پایین اعلام کرده بود.
در حال حاضر، اگرچه ادعای اختلاف زمانی در انتشار صدای انفجار و ریزش سقفها در گزارش آمریکایی، متفاوت از بررسیهای هیات ویژه است اما نتایج تحقیقات هیات ویژه در این باره که در صفحات ۷۲ و ۷۳ از کتابچه ۲۱۵ صفحهای آمده است، نشان میدهد: علت انفجارها، فقط ریزش سقفها نبوده بلکه انفجار کپسولهای گاز درون واحدهای پلاسکو (که گفته میشد ساکنان از آنها به عنوان وسایل گرمایش استفاده میکردند) نیز در این موضوع نقش داشته است.
هر چند در این کتابچه، برای مردود اعلام کردن انفجار عمدی، از واژههای «احتمال قریب به یقین» یا «بسیار بعید بودن احتمال انفجار برنامهریزیشده» استفاده شده است اما نتایج تحقیقات هیات ویژه حادثه پلاسکو، با ۵ دلیل، «شایعه انفجار برنامهریزی شده» را رد میکند. دلایل رد فرضیه انفجار عمدی ساختمان پلاسکو –ادعای کمیته آمریکایی- شامل «یافتههای مدلسازی کامپیوتری آتشسوزی پلاسکو در کمیتههای تخصصی هیات ویژه ایرانی»، «برداشت متخصصان دانشگاههای معتبر خارجی در حوزه آتش و حتی افرادی که در کمیته سازه هیات بررسی حادثه ۱۱ سپتامبر، نقش فعال و تخصصی داشتهاند»، «نتایج آزمایش آتش روی پارچههای مشابه آنچه در پلاسکو آتش گرفتند»، «اطلاعات نهادهای مسوول در حوزه تحقیقات امنیتی اماکن» و همچنین «سابقه کمیته حقیقتیاب آمریکایی در سبک جنجالی تهیه گزارش» است.
مطابق «یافتههای مدلسازی کامپیوتری آتشسوزی پلاسکو در کمیتههای تخصصی هیات ویژه ایرانی»، دما در برخی قسمتهای ساختمان پلاسکو حین آتشسوزی، تا ۸۰۰ درجه سانتیگراد نیز رسیده بود. این میزان حرارت با توجه به آستانه خمش فولاد در دمای ۴۷۰ درجه، علت از دست رفتن مقاومت سازه ساختمان و ریزش را بازگو میکند.
همچنین «برداشت متخصصان دانشگاههای معتبر خارجی در حوزه آتش و حتی افرادی که در کمیته سازه هیات بررسی حادثه ۱۱ سپتامبر، نقش فعال و تخصصی داشتهاند» درباره تصاویر حباب آتش و دود در ساختمان پلاسکو، با توجه به بررسی فریم به فریم تصاویر مشخص میکند: حبابها نتیجه فروریزش سقفها بوده که باعث آزادشدن هوای فشرده، بهصورت پرتابی به بیرون از ساختمان شده است.
این فشار به قدری بوده که حتی قابلیت پرتاب قطعات فلزی درون ساختمان به بیرون را داشته است. در تحقیقات هیات ویژه گزارش ملی، کارشناسان تعدادی از کمیتهها در این هیات، حداقل به مدت ۲۰ ساعت با یکی از استادان ایرانی متخصص سازه در دانشگاه برکلی کانادا –دانشگاهی که کمیته آمریکایی، خود را منتسب به آن معرفی کرده است- بهصورت تلفنی-تصویری، مکالمه داشتهاند که نتایج آن نیز، به شواهدی دال بر انفجار برنامهریزی شده، برای فروریزش پلاسکو نرسیده است.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، کمیته آتش در هیات ویژه، در همان مدت زمان ۲ ماهه مطالعات خود، برای اطلاع دقیق از دمای داخل ساختمان پلاسکو در اثر آتشسوزی و حریق ناشی از سرایت آتش به پارچههای انبار شده درون ساختمان، اقدام به یک آزمایش میکند.
این کمیته، برای آزمایش خود، از روی بقایای پارچههای سوخته، جنس و نوع پارچهها را شناسایی میکند و با تهیه نمونه همان پارچه از بازار، آنها را در آزمایشگاه آتش مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی مورد آزمایش آتشسوزی قرار میدهد.
«نتایج آزمایش آتش روی پارچههای مشابه آنچه در پلاسکو آتش گرفتند»، نشان داد: دمای ناشی از حریق این پارچهها، به قدری بوده که میتوانسته بر رفتار سازه ساختمان تاثیرگذار باشد بهطوریکه پارچههای موجود در ساختمان پلاسکو، گرمازاترین مصنوعات قابل استقرار در یک ساختمان، از نظر قابلیت حریق به حساب میآیند.
یافتههای هیات ویژه درباره مواد مذاب در نخالههای ساختمان پلاسکو حین آواربرداری نشان میدهد: ترکیب پارچههای آتش گرفته با فلزات و سیمان، باعث تشکیل مواد مذاب شده که دمای آن به ۱۴۰۰ درجه سانتیگراد نیز رسیده بود.
نتایج مدلسازیهای کامپیوتری و ریاضی صورت گرفته از سوی هیات ویژه برای بررسی دقیق و علمی فرآیند آتشسوزی، به همان فرآیندی رسیده که مشاهدات در زمان آتشسوزی و ریزش ساختمان و حتی تشکیل مواد مذاب، نشان میداد. از طرفی، تحقیقات مقامات و نهادهای مسوول امنیت اماکن از محل حادثه ساختمان پلاسکو و بررسی نخالهها، وجود مواد منفجره را تایید نکرده است.
این تحقیقات با تجهیزاتی انجام شده که ذرات موضوع تحقیق را در حد PPM میتواند ردیابی و شناسایی کند. در مجموع، یافتههای مکتوب هیات ویژه گزارش ملی حادثه پلاسکو، علت انفجارهای پیدرپی و ریزش عمودی ساختمان پلاسکو را «فروریزش مرحلهای و پیشرونده» عنوان میکند. پدیدهای که در آتشسوزی گسترده در ساختمانهای بلند ناایمن، «معمول» و «قابل انتظار» است.
پاسخ رئیس هیات ویژه به گزارش آمریکایی
رئیس هیات ویژه گزارش ملی پلاسکو با اشاره به شواهد و نتایج بررسیهای کارشناسی کمیتههای هیات ویژه اعلام کرد: شواهدی مبنی بر تایید شایعه انفجار برنامهریزی شده در حادثه ساختمان پلاسکو وجود ندارد، چراکه براساس تحلیل مهندسی آتش و سازه، فروریزش ساختمان پلاسکو کاملا منطقی بوده است.
محمدتقی احمدی در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به دریافت این گزارش از سوی هیات ویژه در اوایل اسفند سال گذشته اظهار کرد: جزئیات این گزارش در کمیتههای فنی هیات ویژه مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به سابقه و شهرت این هیات در تهیه گزارشهای جنجالی مشخص شد اطلاعات این گزارش ناقص، غیرقابل قبول، صوری و در عین حال پیشفرضهای آن نادرست بوده است.
او ادامه داد: این در حالی است که تحلیل مهندسی آتش و سازه انجام شده از سوی کمیتههای فنی هیات ویژه نشان میدهد: از نظر ریاضی فروریزش ساختمان پلاسکو کاملا منطقی و قابل فهم است.
رئیس دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر اینکه شایعه انفجار عمدی بهدلیل سرعت فروریزش ساختمان منتشر شد، تصریح کرد: به احتمال ۹/ ۹۹ درصد در حادثه ساختمان پلاسکو انفجار عمدی وجود نداشته است و فقط انفجارهایی ناشی از کپسولهای گاز در ساختمان رخ داده که آن هم علت اصلی فروریزش نبوده است.
به گفته احمدی اگرچه ظاهر گزارشهای تهیه شده از سوی کمیته حقیقتیاب ۱۱ سپتامبر آراسته و شیک است، اما مبانی و پیشفرضهای تحلیل حادثه این کمیته نادرست است. بررسیهای هیات ویژه بررسی حادثه ساختمان پلاسکو از جزئیات این گزارش نیز نشان میدهد فرضیه انفجار عمدی در این ساختمان در حد شایعه بوده است.
او با اشاره به جزئیات گزارش تهیه شده از سوی هیات ویژه بررسی حادثه ساختمان پلاسکو تصریح کرد: بررسی مدلسازی انجام شده درباره علت فروریزش ساختمان نشان میدهد سقوط سقفها در طبقات و از دست رفتن تکیهگاه جانبی ستونهای نما، باعث ازدیاد طول موثر آنها و از دست رفتن مقاومت وکمانش این ستونها شده و در نتیجه کفهای مربوط به بام و طبقات پایینتر فرو ریختهاند.
بنابراین به احتمال قریب به یقین فروریزش ساختمان ناشی از اثر آتش بر سازه ساختمان و فروریزش مرحلهای قسمتی از کفهای طبقات و در نهایت خرابی پیش رونده ناشی از کفها همراه با از دست رفتن مهار جانبی ستونهای بیرونی و کمانش آنها بوده است.
در این گزارش آمده است: جدا از برخی شواهد مربوط به انفجار معدود کپسولهای کوچک گاز موجود در واحدها که بعضا به خاطر تماس با آتش یا ضربه فروریزش سقفها ممکن است رخ داده باشد، درخصوص شایعه انفجار برنامهریزی شده یا گسترده و عمده در داخل ساختمان به چند دلیل هیات شواهد منطقی قابل تأییدی نیافته بنابراین احتمال این امر بسیار بعید است.
اول آنکه مشاهداتی نظیر صدای انفجارگونه به صورت متوالی، پرتاب سریع ترکشها یا خروج حباب آتش یا دود به صورت موضعی از پنجرههای محدودی از طبقات، به خاطر رخداد فرآیند زنجیرهای فروریزش به صورت بسیار سریع و برخورد کف طبقات فوقانی با زیرین در هر مرحله میتواند باشد و در سایر حوادث مشابه در کشورهای دیگر نیز مشاهده شدهاست.
دوم آنکه وقوع چنین نوع پدیدههایی بهصورت موضعی، آنهم بعد از چند ساعت از شروع آتشسوزی گسترده در طبقات زیرین کانون آتش و همزمان با آغاز فروریزش گسترده نمیتواند شبهه ایجاد انفجار آن هم به صورت عمدی را به صورت عقلایی منطقی جلوه دهد.
سوم آنکه براساس استعلام از مقامات مسوول شواهدی دال بر وقوع انفجار با مواد منفجره تخریبی چه به صورت مشاهداتی و چه با معاینه آثار باقیمانده روی اجزای ساختمان به دست نیامده است.
متن کمیته حقیقتیاب یازده سپتامبر
یک ماه پس از حادثه ناگوار پلاسکو، کمیته حقیقتیاب یازده سپتامبر گزارشی را منتشر کرد که در آن علل و عوامل تراژدی ساختمان پلاسکو را مورد بررسی قرار داد.
این کمیته که در قالب سازمانی به نام «معماران و مهندسان برای حقیقتیابی یازده سپتامبر» در سال ۲۰۰۶ تاسیس شد (متشکلاز ۲۷۵۰ مهندس و معمار)، مسوولیت اصلیاش بررسی صحت ارزیابیهای صورت گرفته توسط نهادهای دولتی آمریکا پیرامون حادثه یازده سپتامبر و ارائه ارزیابیهای کارشناسی مستقل بوده است.
هدف اصلی گزارش این کمیته که در رابطه با حادثه ساختمان پلاسکو و بهطور داوطلبانه و بهمنظور انتقال تجارب چندین ساله خود ارائه داده است، استفاده کمیته حقیقتیاب حادثه پلاسکو که به ریاست حسن روحانی تشکیل شد از این گزارش، اعلام شد.
در این زمینه این سازمان در ارزیابیهای خود از شواهد مختلفی استفاده کرده است، شواهدی از قبیل گفتههای شاهدان عینی حادثه (آتشنشانان) و مقامات رسمی داخلی، ویدئوهای منتشر شده و کتاب استانداردها و کدهای «انافچیای ۹۲۱» که راهنمایی برای ارزیابی حوادث آتشسوزی و انفجار است.
البته همانطور که اشاره شد این گزارش تنها بهمنظور بررسی اولیه شواهد این حادثه و برای اطلاعرسانی عمومی و استفاده کارشناسان داخلی ارائه شد.
نکته حائز اهمیت دیگر آن است که ارزیابی این کمیته در حالی است که کارشناسان آن هیچگاه در محل حادثه بهمنظور بررسی فیزیکی حضور نیافتند، نکتهای که در خود گزارش بهعنوان یکی از کاستیهای آن آورده شده است. بر این اساس، «دنیای اقتصاد» با نگاهی جامع به سناریوهای مورد بررسی این گزارش، علل و عوامل حادثه پلاسکو را از دید کارشناسان غربی تشریح میکند.
ریشهیابی انفجارهای پیش از فروپاشی
پیش از اینکه علل آتش، انفجار و فروپاشی ساختمان مشخص شود، ابتدا باید علل رخداد انفجارهای دیده و شنیده شده پیش از فروپاشی بررسی شود.
در این رابطه با توجه به برخی اظهارنظرهای صورت گرفته بهنظر میرسید عامل اصلی صداهای شنیده شده، فروریزش طبقات بوده است. اما بررسی و آنالیز صدای انفجارهایی که پیش از ریختن ساختمان شنیده شدند چیز دیگری را نشان میدهد.
| |||||||
ايران امروز
(نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايتها و نشريات نيز ارسال میشوند معذور است. استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024
|