ادوار نيوز: به دنبال گفت و گوی چندی پيش سيد محمد خاتمی رئيس جمهور سابق با خبرگزاری دانشجويان ايران( ايسنا) كه در آن وی به بازخوانی بخشی از رفتار دولت خود با دانشجويان پرداخته بود بر آن شديم تا در گفت و گويی با دو تن از فعالين دانشجويی آن دوران به تحليل برخی از گفته های رئيس جمهور سابق بپردازيم. آنچه در زير می خوانيد ماحصل گفت‌وگوی ما با عبدالله مومنی دبير تشكيلات سابق دفتر تحكيم وحدت و مجيد فراهانی عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم وحدت و عضو شورای مركزی جبهه مشاركت پيرامون سخنان اخير خاتمی است:

عبدالله مومنی: دانشجويان تندرو نبودند؛ خاتمی به عهد خود وفا نكرد.

عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم وحدت گفت: گفت و گوی اخير خاتمی و پذيرش بخشی از اشتباهات دوران هشت ساله رياست جمهوری اش اگر چه در نگاه اول مثبت به نظر می رسد ولی با توجه به خروج وی از قدرت طبيعی است كه نمی تواند موثر باشد. اعتراف به اشتباه پس از كناره گيری از قدرت بيشتر به يك اظهارنظر فانتزی شبيه است و نمی تواند واجد معنای خاصی باشد.
عبدالله مومنی در گفت و گو با ادوار نيوز در مورد آنچه كه خاتمی از آن به عنوان "تندروی دانشجويان "نام برده است گفت: واقعيات فضای دانشجويی در چند سال گذشته حاكی از تندروی های دانشجويان نبوده است بلكه نشان دهنده ترمزهای اقتدارگرايان در مسير اصلاحات و كندروی‌های اصلاح طلبان است. دانشجويان جز اصرار بر پيگيری خواسته‌ها و عقب ننشستن در مسير اصلاحات هيچ خواسته ديگری نداشتند .در حالی كه اين موضوع از سوی ايشان به تندروی تفسير می شود.
وی با اشاره به تاكيد خاتمی بر نقش دانشجويان در بوجود آمدن دوم خرداد و شروع حركت اصلاحی گفت: خاتمی پيش از انتخابات سال ٧٦ در ديدارهايی كه با اعضای شورای مركزی وقت دفتر تحكيم وحدت داشتند، وعده‌هايی دادند كه بعدها متاسفانه از آنها عدول كردند . به عنوان مثال ايشان می گفتند كه «بنده حاضر نيستم مانند رئيس جمهور پيشين (هاشمی رفسنجانی) پيگير خواسته های رهبری باشم ودر سخنانم مكرر به گفته‌های رهبری وابسته شوم.» در حاليكه ما می‌ديديم كه خاتمی به دفعات به رهبری تكيه كرد و بارها در سخنانش به وی استناد كرد.
عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم وحدت گفت : دانشجويان انتظار وفای به عهد از خاتمی داشتند و اين انتظار اصلا نابجا يا تندروانه نبود.
مومنی با يادآوری ديدار خاتمی با دانشجويان در ١٦ آذر سال گذشته گفت : در آن روز وقتی دانشجويان از خاتمی انتقاد كردند؛ وی واكنش تندی نشان داد و حتی آنها را به اخراج از سالن تهديد كرد.امروز وی به اشتباهش اعتراف می كند ، در حاليكه برای اين اعتراف به اشتباه ديگر خيلی دير شده است و آن موقع لازم بود كه متوجه اين موضوع باشد.
وی تصريح كرد : به اعتقاد ما اصلاح طلبان حكومتی عاملين اصلی شكست اصلاحات بودند و بايد در مقابل وجدان عمومی جامعه پاسخ‌گوی مواضع اعتدال‌گونه خود باشند. اين هنر نيست كه پس از خروج از قدرت به اشتباهاتشان اعتراف كنند در حاليكه در زمان حاكميتشان با عملكرد مصلحت انديشانه خود باعث استحكام پايه‌های اقتدارگرايی در جامعه شدند.
دبير تشكيلات سابق دفتر تحكيم وحدت خاتمی را نماينده دانشجويان و دانشگاهيان در ساختار قدرت دانست كه قرار بود مطالبات قشر فرهيخته جامعه را پيگيری كند. در حاليكه وی در شكاف ميان حاكميت و نخبگان ،سمت حاكميت را گرفت و در مقابل روشنفكران و دانشجويان ايستاد.
مومنی در پاسخ به سئوالی در مورد گفته‌های اخير خاتمی مبنی بر عقب نشينی وی از برنامه‌هايش و ترجيح مصلحت‌های نظام و حكومت بر منافع مردم اين اظهارات خاتمی را متناقص دانست وگفت: آقای خاتمی اين موضوع را بارها تكرار كرده است و اين نشان می دهد كه وی پذيرفته است كه در نظام جمهوری اسلامی خواسته‌های مردم و حاكميت از هم جداست .در حاليكه در يك نظام دموكراتيك اينگونه نيست و منافع مردم وحاكميت هم‌جهت است.
مومنی درباره بخش ديگری از سخنان خاتمی كه خواسته‌های دانشجويان را فراتر از جامعه يا خارج از برنامه های اصلاحات دانسته بود گفت: سئوال جدی ما اينست كه مگر دانشجويان چه خواسته‌هايی داشتند كه فراتر از جامعه يا برنامه های ايشان بود. آيا به انتها رساندن پرونده قتل‌های‌زنجيره‌ای و افشای حقايق آن فراتر از خواست جامعه بود؟ آيا پيگيری فجايع كوی دانشگاه تهران خارج از اهداف آقای خاتمی و اصلاحات بود؟ آيا برگزار‌نكردن انتخابات فرمايشی مجلس هفتم خواسته‌ای نابجا و تندروانه بود؟

عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم وحدت گفت : خاتمی بارها بر اين نكته تاكيد كرده بود كه من رهبر اصلاحات نيستم. لذا ايشان نمی‌تواند اهداف و خواسته های اصلاحات را تعريف كند. ايشان شاقول اصلاحات نيستند كه انحراف از نظر ايشان انحراف از اصلاحات باشد. خواست اصلاحات بايد مطابق با خواست جامعه و بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان باشد كه دانشجويان بخش عمده اين بدنه اجتماعی بودند.
مومنی با اشاره به بخش ديگری از سخنان اخير خاتمی كه انتخابی شدن روسای دانشگاه را از دستاوردهای اصلاحات دانسته است گفت : در دوران ايشان تنها رئيس چند دانشگاه با نظر هيات علمی انتخاب شدند كه يك‌نفر از آنها (دكتر صالحی)نيز به بدترين شكل ممكن از سمت خود بركنار شد.
وی گفت : عدم پايداری اين ساز وكار نشان از غير دموكراتيك بودن آن دارد.زيرا خاتمی و وزير علوم وی نتوانستند در مقابل فشارهای اقتدارگرايان مقاومت كنند و انتخابی شدن روسای دانشگاه‌ها را نهادينه كنند.
عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم وحدت درباره تاكيد خاتمی بر دستاوردهای اصلاحات گفت: اعتقاد من اينست كه دانشگاه اين ظرفيت را دارد كه فارغ از شعار ، شانتاژ و مظلوم‌نمايی به نقد دستاوردهای مورد نظر آقای خاتمی بپردازد و جا دارد كه ايشان در مورد فرصت سوزی‌ها و كندروی‌هايشان در مسير اصلاحات پاسخگو باشند و قضاوت نهايی را نيز به عهده دانشجويان و مردم بگذارند.
وی در پايان تصريح كرد : به هر حال آنچه كه امروز مشاهده می‌كنيم اينست كه حضور هشت ساله آقای خاتمی و اصلاح‌طلبان در حاكميت منجر به استقرار حاكميتی يكدست شد و از درون دولت اصلاح‌طلب ايشان،شخصی بيرون آمد كه حامل پيام تندروترين لايه‌های اقتدارگرايان است.اين موضوع نشان می دهد كه اصلاحات پايدار نبوده و جامعه شرايط بازگشت به قبل از دوم خرداد را دارد.

مجيد فراهانی : توقع تعامل خاتمی با جريان دانشجويی توقع گزافی نبود.

عضو شورای مركزی جبهه مشاركت ايران اسلامی گفت: به اعتقاد من آقای خاتمی در شرايطی وارد انتخابات رياست جمهوری ٧٦ شد كه نه مجموعه منسجمی از احزاب يا مطبوعات از ايشان حمايت كردند و نه بسياری از شخصيتهای سياسی در اين زمينه فعال بودند. ولی اين جريان دانشجويی و خصوصا دفتر تحكيم وحدت بود كه ايشان را به حضور در اين عرصه ترغيب كرد در حقيقت خاتمی از دريچه دانشگاه و جنبش دانشجويی وارد جامعه و جريان انتخابات شد و اين دانشجويان بودند كه در تمام شهر ها و مراكز آموزشی و حتی در دور افتاده ترين نقاط كشور اقدام به شناساندن خاتمی به مردم كردند. لذا توقع تعامل خاتمی با جريان دانشجويی توقع گزافی نبوده و نيست. از اين منظر اعتقاد من اين است كه متاسفانه تعامل خاتمی با دانشگاه دچار مشكل بود
مجيد فراهانی در گفتگو با ادوارنيوز پيرامون سخنان اخير خاتمی گفت: متاسفانه آقای خاتمی با پشتوانه ٢٠ ميليون رای دهنده می توانست بسياری از آرمانهای جريان دانشجويی كه منبعث از آرمانهای جامعه بود را به پيش برد. ولی اصرار بيش از حد ايشان مبنی بر لحاظ كردن همه پارامترهای سيتم موجود و در حقيقت اصرار بيش از حد بر عدم ايجاد هر گونه تنشی در جامعه عملا مخالفان اصلاحات را در جهت هدر دادن تلاشها و كوششهای جنبش دانشجويی جری تر كرد.
فراهانی گفت: رويكرد خاتمی در عدم پافشاری بر پيشبرد آرمانهای اصلاحی عملا باعث شد كه اصلی ترين جريان حامی ايشان به تدريج از صحنه خارج شود و شايد يكی از دلايل پيروزی جريان مخالف اصلاحات در انتخابات اخير همين روحيه آقای خاتمی بود.
عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم وحدت تعامل خاتمی با جريان دانشجويی را مناسب ندانست و گفت: متاسفانه اصرار بيش از حد خاتمی بر استفاده از نيروهای قديمی و اطرافيان خود در بدنه مديريتی كشور موجب شد تا تحرك مديريتی مناسب در جهت پياده سازی اهداف اصلاحات اعمال نشود كه استفاده از نيروهای جوان دانشجويی می توانست از اين امر جلوگيری كند. امری كه اين روزها احمدی نژاد با استفاده از هواداران جوان خود انجام می دهد.
وی گفت: اگر در ابتدای روی كار آمدن دولت خاتمی امكان جلسات مستمر جريان دانشجويی با ايشان وجود داشت متاسفانه در سالهای پس از آن هيچ مكانيزمی در دستگاه خاتمی جهت انتقال ديدگاههای جنبش دانشجويی به ايشان وجود نداشت. اين دو عامل موجب شد تا عملا ارتباط خاتمی با اصلی ترين هوادارنش قطع شود و زمينه جری تر شدن مخالفان اصلاحات برای برخورد با جنبش دانشجويی و شخص خاتمی فراهم آيد.
مجيد فراهانی گفت: انفكاك و عدم اتصال جنبش دانشجويی با خاتمی از طريق كانالهای مشخص هم موجب راديكاليزه شدن جريان دانشجويی را فراهم آورد و هم باعث شد تا انتقادات دانشجويان از خاتمی به صراحت در فضای عمومی جامعه مطرح گردد.
عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم در پاسخ به سوال ادوارنيوز پيرامون علت انشقاق در دفتر تحكيم گفت: عدم پايبندی به خرد جمعی مجموعه و اصرار بر ادامه حركات حداكثری در دو سر طيفهای موجود باعث شد تا مجموعه تحكيم دچار انشقاق شود
عضو شورای مركزی جبهه مشاركت امكان بازگشت جامعه به پيش از دوم خرداد را بعيد دانست و گفت: زمانی كه آگاهی و دانش در جامعه ای ايجاد می شود امكان از ميان بردن آن در اذهان جامعه غير ممكن است. اگر امروز مشاهده می كنيم كه اقبال عمومی نسبت به جريان اصلاحات در جامعه كمرنگ شده است دليلش عدم توجه اصلاح طلبان به بخش عمده ای از مطالبات توده های مردم برای تحقق عدالت اجتماعی و رفاه بود.
وی افزود: متاسفانه بيشتر توجه اصلاح طلبان معطوف به طبقه متوسط جامعه بود و حتی در بسياری از دستگاههای اجرايی دولت خاتمی نسبت به اقشار ضعيف جامعه بی توجهی صورت گرفت. اين در حالی بود كه به رغم وجود ذخاير ارزی كافی تلاشی در جهت رفع نيازهای اساسی جامعه صورت نمی گرفت و طبيعی بود كه در جريان انتخابات اخير مردم در انتخاب ميان هاشمی با آن سابقه تعديل اقتصادی و احمدی نژاد با شعار عدالت اجتماعی و رفاه به گرايش دوم متمايل شوند.
وی در اين حال دستاوردهای دولت خاتمی را قابل توجه دانست و گفت: در دوران دولت اصلاحات مفاهيم و پارادايم هايی همچون دموكراسی و حقوق بشر وارد گفتمان عمومی جامعه شد به نحوی كه حتی دولت جديد نيز مجبور است در تبليغات رسانه ای خود اين موضوعات را لحاظ كند .
وی تنش زدايی با دنيای خارج و ايجاد اعتماد نسبی به ايران و فعاليتهای و پروژه های زير بنايی و عمرانی بزرگ را از ديگر دستاوردهای مهم دولت خاتمی بر شمرد.
عضو سابق شورای مركزی دفتر تحكيم وحدت دانشگاه را مناسب ترين محمل برای نقد دستاوردهای دولت اصلاحات دانست و گفت: يكی از نقاط ضعف ملت ما نداشتن حافظه تاريخی است. كه موجب می شود نتوانيم از اتفاقات پيش آمده در تاريخ خود درس آموزی كنيم. به هر حال دوران اصلاحات تجربه جديدی بود كه اگر نقد مناسبی پيرامون آن صورت گيرد می تواند برای آيندگان تجربه مناسبی باشد كاری كه در مورد جريان ملی شدن نفت رخ نداد.