فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «اگر انحصار در اقتصاد گسترش پیدا کند کارایی که همان چینش های صحیح و تخصیص بهینه منابع می باشد کم می شود و طبیعتا بهره وری هم پایین می آید.»

دکتر عباس شاکری استاد دانشگاه و رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی در گفتگو با فرارو گفت: «انحصار در مقابل رقابت تعریف می‌شود و رقابت به وضعیتی گفته می‌شود که مجال اعمال قدرت شخصی برای عوامل اقتصادی وجود نداشته باشد. به عبارت دیگر عوامل اقتصادی نتوانند با رفتار خود شرایط کلی بازار را تحت تاثیر قرار دهند.»

وی ادامه داد: «بنگاهها نیز در صورتی رقابتی هستند که قدرت قیمت گذاری نداشته باشند؛ بلکه قدرت خلاقیت، کارآفرینی، نوآوری داشته باشند و ساختار تکنولوژی و فضای کار و تولید را به صورتی تغییر دهند که هزینه‌هایشان کاهش پیدا کند تا با رقبای خود بتوانند رقابت کنند.»

وی افزود: «در مقابل رقابت انحصار وجود دارد که به وضعیتی گفته می‌شود که بنگاهها دارای قدرت قیمت‌گذاری باشند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اینکه در ایران هر کسی به راحتی مدیر می‌شود به این دلیل است که بنگاهها به صورتی هستند که مدیران آنها فقط قیمت تعیین می‌کنند و لذا همه می توانند مدیر شوند.»

وی ادامه داد: «طبیعتا عوارض انحصار تنها به همین موضوع محدود نمی شود و اگر انحصار تشدید شود روی کیفیت کالاها نیز تاثیر می گذارد و ممکن است چون تنها تولیدکننده بازار هستند هر کالایی را و به هر قیمتی به خورد مصرف کننده بدهند.»

شاکری گفت: «از ابتدای برنامه اول قرار بود خصوصی‌سازی صورت بگیرد و دولت با نظارتهای هوشمند و مدبرانه خود یک دوره گذار تعریف کند و در این دوره گذار کاری بکند که بخش‌های خصوصی مولد و کارآفرین رغبت پیدا کنند و فعالیت های اقتصادی را عهده دار شوند.»

وی ادامه داد: «یکی از نمودهای این کار خصوصی سازی بود؛ اما اینکه چه اتفاقی افتاد که امروز هر خصوصی سازی که انجام می شود نه تنها کارایی را بالا نمی‌برد، بلکه به تشدید انحصار منجر می‌شود جای تامل دارد.»

وی افزود: «به طور مثال با راه اندازی بانکداری خصوصی در حقیقت این بانک‌ها انحصار پول را در اختیار خود گرفتند که به نظر من اقتصاد را به بیراهه می‌برند.»

این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «ما حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان خصوصی سازی انجام دادیم که ۵ درصد آن هم خصوصی سازی واقعی نبوده است. یعنی کارخانه‌ها را به کسانی دادند که صاحب نفوذ و قدرت هستند و در اقتصاد، هم قدرت قیمت گذاری دارند و هم به لحاظ کیفیت و خدمات پس از فروش کم می گذارند.»

وی افزود: «لذا اگر انحصار در اقتصاد گسترش پیدا کند کارایی که همان چینش های صحیح و تخصیص بهینه منابع می باشد کم می شود و طبیعتا بهره وری هم پایین می آید.»

شاکری در پاسخ به این سوال که دولت چگونه می تواند انحصار موجود در اقتصاد را بشکند؟، گفت: «به هر حال دولت حداقل می‌تواند از این به بعد اگر خصوصی سازی انجام می دهد، خصوصی سازی واقعی انجام دهد، در حالی که تاکنون ما به اسم خصوصی سازی انحصارات بدتر از قبل ایجاد کردیم.»

وی ادامه داد: «برخی مواقع برای آنکه خود را از نظارت و حساب‌دهی خلاص کنند اقدام به خصوصی‌سازی می‌کنند. به طور مثال اگر درصد معینی از سهام یک بنگاه دست دولت نباشد دیگر دیوان محاسبات و سازمان بازرسی نمی‌تواند روی آنها نظارت کند؛ لذا طوری خصوصی‌سازی می‌شود که از شمول نظارت این دستگاهها خارج شوند.»

شاکری گفت: «مثال دیگر اینکه برخی شرکت‌ها که در بورس هستند همچون پتروشیمی‌ها، سودهای بسیار بالایی دارند اما خوراک آنها هنوز هم با سوبسید داده می‌شود. یعنی کارخانه‌ها را خصوصی و به عده‌ای دادند اما هنوز به آنها سوبسید پرداخت می‌شود.»

وی ادامه داد: «نمونه دیگر آن بانکداری خصوصی است که هیچکدام از این بانک ها به واقع خصوصی نیستند. این بانک ها نه تنها به بخش نامولد کمک می کنند بلکه خود مباشرتا وارد فعالیت های سوداگرانه، ضد تولید و مزاحم تولید شده اند. یعنی سپرده های مردم را گرفته و در فعالیت‌هایی که مزاحم تولید است به کار می‌گیرند و سودهای کلان بدست می‌آورند.»