فرارو- سرویس بین الملل: «لیبی واحد، به پایتختی طرابلس» این شعاری است که می‌توان بر روی دیوارهای گوشه و کنار شهر بنغازی، مرکز مخالفین قذافی، مشاهده کرد. شعاری که بر زبان رهبران دولت موقت مخالفین نیز جاری است، کسانی که پیش بینی می‌کردند «معمر قذافی» در عرض یک هفته، و حداکثر دو هفته، سقوط می‌کند و آنگاه آنان کشور جدید خود را خواهند ساخت. اما اوضاع به نحو دیگری رقم خورد.

اکنون هفته‌ها به ماه‌ها تبدیل شده و پیشرفت در جبهه‌های نبرد روند فرسایشی به خود گرفته و موقعیت عملی مناطق تحت کنترل شورشیان، آن را به صورت یک «دولت مجزای بالفعل» درآورده است. دولتی که به تدریج از سوی سایر دولت‌ها، به صورت «دوفکتو» *، به رسمیت شناخته می‌شود.

از زمان قیام ماه فوریه، که حاکمیت قذافی بر این مناطق خاتمه یافت، مدارس و بسیاری از شرکت‌ها همچنان بسته باقی مانده است. اما به تدریج پلیس به خیابان‌ها بازمی گردد، بیمارستان‌ها آغاز به کار می‌کنند و مغازه‌ها به آرامی بازگشایی می‌شوند.

همزمان و در پشت صحنه، رهبران اپوزوسیون تلاش می‌کنند تا پای شرکای بین المللی بیشتری را به منطقه باز کنند تا از این طریق دستگاههای سیاسی و اقتصادی موجود را برای دوره‌ای نامحدود راه اندازی کنند.

برای نخستین بار طی هفته‌های اخیر، یک نفت کش برای بارگیری و صدور نفت، روز سه شنبه وارد بندر «توبروک» شد، با وجود اینکه هنوز کاملا معلوم نیست مخالفان توانایی کافی برای صدور نفت را دارند، تا از این طریق تکانی به اقتصاد شرق لیبی دهند. اما ورود این تانکر و تلاش برای صدور نفت اقدام نمادینی است که نشان می‌دهد رهبران اپوزوسیون به تدریج در نقش دولتمرد و حاکم ظاهر می‌شوند.

همچنین روز سه شنبه، رهبران شورشیان در بنغازی برای نخستین بار پذیرای نماینده رسمی ایالات متحده بودند. نماینده امریکا دو بار با رهبران «شورای موقت ملی» دیدار و کمکهایی برای افزایش قابلیتهای مدیریتی این شورا ارائه نمود.

برای ایالات متحده و دیگر قدرتهای غربی، تلاش شورشیان در راه اندازی مجدد امور زیربنایی و اداره مستقل امور بازتابی از واقعیت «بن بست نظامی» موجود در جبهه نبرد است.

«فتحی باجا»، رئیس امور بین الملل شورشیان، می‌گوید: «ما نمی‌خواهیم و دوست نداریم اینگونه (کشور دوپاره) شود، اما این سناریو ممکن است رخ دهد.»

باجا می‌گوید: «در ابتدا به جز رفتن قذافی، مردم ایده دقیقی از آنچه که می‌خواستند نداشتند. ولی اکنون ما در حال راه اندازی مجدد نهادهای سیاسی و آغاز زندگی اقتصادی سابق هستیم. در مرحله بعد ما تلاش می‌کنیم ارتشی مستقل برای خود بوجود آوریم.»

این اقدامات کارهای کوچکی نیست، چرا که در طول ۴۲ سال حکومت قذافی قدرت سیاسی و اقتصادی عموماً در طرابلس متمرکز بوده و عملاً جامعه مدنی‌ای در این کشور وجود نداشته است. شرق لیبی، جایی که برای مدتی طولانی سنگر مقاومت علیه حکومت قذافی بوده، همواره از سوی دولت او به حاشیه رانده شده و نادیده گرفته می‌شده است.

سخنگوی اپوزوسیون می‌گوید: «لیبی به طور کلی، و شرق کشور به طور خاص، در طول حکومت قذافی زندگی قرون وسطایی داشته است.»

«ما فکر می‌کردیم، همانند مردم انقلابی مصر، می‌توانیم از ظرفیت وزارتخانه‌ها و نهادهای موجود استفاده کنیم، اما اینجا عملاً هیچ چیز وجود ندارد.»

در حال حاضر «شورای موقت ملی» متشکل از ۳۱ نماینده است، هر یک از شهرستانهای شرق لیبی یک نماینده به این شورا معرفی کرده‌اند، شورایی مسئول ایجاد زیرساختهای سیاسی، اقتصادی و نظامی در شرق لیبی است. در مناطقی که فاصله آن تا میدان جنگ تنها چند ساعت رانندگی است.

این شورا شامل یک تیم مدیریت بحران است، آنچه که در حقیقت نقش کابینه را بازی می‌کند. بسیاری از اعضای این شورا قبلا در خارج از کشور زندگی می‌کرده‌اند، از جمله وزیر اقتصاد که به تازگی، در ماه فوریه، کرسی استادی خود را در دانشگاه واشنگتن ترک کرده و به لیبی بازگشته.

مشغله تقریبا هر روزه این تیم بحران، کنترل آتش سوزیهای متعددی است که در تاسیسات نفتی تحت کنترل شورشیان رخ می‌دهد، آتش سوزیهایی که منشاء آن حملات نیروهای هوادار قذافی برای از بین بردن زیربناهای اقتصادی تحت کنترل مخالفین است.

اعضای شورا همچنین میزبان دیپلماتهایی از ایتالیا بودند که که روز دوشنبه «شورای موقت ملی» اپوزوسیون را به عنوان نماینده رسمی مردم لیبی به رسمیت شناخت و در کنار دو کشور قطر و فرانسه قرار گرفت. اعضای شورا امیدوارند دیپلماتهای بریتانیایی نیز از تصمیم این سه کشور پیروی کنند.

رهبران اپوزوسیون هم اکنون در حال مشاوره با کار‌شناسان اروپایی و امریکایی‌اند تا برنامه‌ای برای تدوین پیش نویس قانون اساسی و قوانین انتخاباتی تهیه کنند. رهبران اپوزوسیون می‌گویند به دنبال ایجاد یک سیستم دموکراتیک توأم با آزادی بیان، آزادی احزاب سیاسی و دستگاه قضائی مستقل هستند.

روز دوشنبه وزیر اقتصاد اپوزوسیون، «علی ترحونی»، یک بودجه چهار ماهه یک و نیم میلیون دلاری برای پرداخت حقوق سربازان و کارکنان اداری دولت موقت ارائه کرد، بودجه‌ای که تحقق آن نیازمند فروش نفت از حوزه‌های نفتی شرق لیبی است.

اقتصاد لیبی مدتهاست که وابسته به نفت است و مقامات دولت موقت در حال رایزنی با قطر و سازمان ملل برای از سر گیری مجدد فروش نفت هستند. شورشیان امیدوارند مقامات سازمان ملل آن‌ها را از دایره شمول تحریمهای اعمال شده شورای امنیت معاف کنند. هم اکنون بانک مرکزی لیبی و شرکت ملی نفت این کشور تحت تحریمهای سازمان ملل قرار دارند.

ترحونی می‌گوید تا زمان رفع کامل تحریم‌ها پول حاصل از فروش نفت اپوزوسیون به یک حساب موقت واریز خواهد شد که شورای موقت ملی می‌تواند در قالب خرید غذا، دارو و دیگر کمکهای بشردوستانه از آن استفاده کند، تا تحریمهای شورای امنیت نیز نقض نشود.

حتی اگر تحریم‌ها برداشته شود هم مشخص نیست که آیا نفت استخراج شده از این مناطق تکافوی جمعیت ۲ میلیون نفری ساکن در منطقه را می‌کند یا خیر. قبل از آغاز قیام مردمی، تولید روزانه نفت در لیبی یک میلیون و ششصد هزار بشکه بوده، اما شورشیان می‌گویند در حال حاضر روزانه قادر به تولید تنها یکصد تا یکصد و سی هزار بشکه نفت‌اند.

بهر حال برنامه‌های شورشیان، چه برای یک دولت واحد چه برای دو دولت، شامل یک اقتصاد متنوع‌تر خواهد بود. تاکنون ۹۶ درصد از درآمد لیبی از طریق فروش نفت تامین می‌شده، اما رهبران اپوزوسیون می‌گویند آن‌ها می‌خواهند تا صنعت گردشگری و کشاورزی کشور را بهبود بخشیده و استفاده از انرژیهای غیر فسیلی همچون انرژی خورشیدی را افزایش دهند.

ترحونی می‌گوید: «لیبی هرگز به لحاظ اقتصادی یک ابرقدرت نخواهد شد، اما این کشور کوچک می‌تواند مستقل، دموکراتیک و تا حدی متنوع‌تر اداره شود.»

* شناسایی یک کشور ممکن است به صورت دو فکتو یا دو ژور باشد. شناسایی دوفکتو به معنی شناسایی موقتی و به منظور برقراری مناسبات سیاسی در سطح پایین است و در این نوع رابطه، دو کشور نمی‌توانند سفیر مبادله کرده یا قراردادهای دو جانبه امضا کنند. ولی شناسایی «دوژور» به معنی برقراری مناسبات کامل دیپلماتیک می‌باشد.


منبع: http://www.washingtonpost.com
تاریخ: ۵ آوریل ۲۰۱۱
نویسنده: تارا بهرامپور
مترجم: قاسم توکلی