بی‌بی‌سی: یک هیات از کارشناسان روسی و آمریکایی گزارشی را در مورد توانایی نظامی ایران انتشار داده و در آن همکاری روسیه و آمریکا را در این زمینه توصیه کرده‌اند.

موسسه تحقیقاتی شرق-غرب گزارشی حاوی نتیجه تحقیقات شش کارشناس روسی و شش کارشناس آمریکایی را منتشر کرده که در آن آمده است ایران ظرف یک تا سه سال آینده قادر به ساخت "یک وسیله انفجاری ساده اتمی" خواهد بود و پنج سال پس از آن، توانایی تولید یک کلاهک هسته ای قابل حمل با موشک های بالیستیک را خواهد داشت.

در این گزارش، که با عنوان "ارزیابی مشترک ایالات متحده و روسیه از تهدید بین المللی در زمینه توانایی بالقوه هسته ای و موشکی ایران" منتشر شده آمده است که در عین حال، ایران ظرف دست کم ده تا پانزده سال آینده به توانمندی فنی لازم برای تولید موشک های پیشرفته با برد متوسط و موشک های دور برد میان قاره ای دست نخواهد یافت.

با اینهمه، این گروه از کارشناسان می افزایند که هرگاه ایران بتواند از کمک های قابل توجه خارجی برخوردار شود، احتمال سرعت گرفتن برنامه های هسته ای و موشکی این کشور و کوتاه شدن زمان دستیابی به تسلیحات هسته ای و موشکی مورد نظر وجود دارد.

در گزارش موسسه شرق-غرب آمده است که ایران تا فوریه سال جاری توانسته بود یکهزار و ده کیلوگرم اورانیوم با درجه خلوص پایین تولید کند که، به گفته تهیه کنندگان این گزارش، در صورت تبدیل به اورانیوم با غنای بالا برای ساختن یک بمب اتمی کافی است.

در عین حال، براساس این گزارش، برای به جریان انداختن فرآیند تبدیل اورانیوم با خلوص کم به اورانیوم قابل استفاده در بمب اتمی، لازم است ایران به نحوی مانع از نظارت بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی شود که در حال حاضر فرآیند غنی سازی برای تولید اورانیوم با خلوص کم را زیر نظر دارند.

به نظر تهیه کنندگان این گزارش، در صورتی که چنین شرایطی فراهم شود، ایران برای ساخت یک وسیله انفجاری اتمی ساده به یک تا سه سال وقت نیاز دارد و ساخت یک کلاهک اتمی قابل حمل توسط موشک هایی که این کشور تولید کرده و یا می تواند تولید کند، تا پنج سال پس از آن امکانپذیر خواهد بود.

برنامه موشکی

بخش دیگری از این گزارش به فعالیت های موشکی ایران اختصاص یافته است.

کارشناسان روسی و آمریکایی در گزارش مشترک خود گفته اند که با توجه به توانایی های فنی ایران، احتمال دارد این کشور بتواند طی شش تا هشت سال آینده یک موشک حامل کلاهک اتمی با برد دو هزار کیلومتر را تولید کند که برد آن دو برابر برد موشک هایی است که تا کنون ساخته است.

در مورد پیشرفت بیشتر ایران در فن آوری موشکی، نویسندگان گزارش موسسه شرق-غرب اظهار داشته اند که در این مورد که این کشور در چه زمانی قادر به ساخت یک موشک پیشرفته قاره پیما خواهد بود عملا نمی توان هیچگونه پیش بینی به عمل آورد در حالیکه نیات و سیاست دولت ایران در این زمینه نیز برای دست اندرکاران این پژوهش شناخته شده نبوده است.

در این گزارش آمده است که اگر ایران در آینده قابل پیش بینی از کمک های فنی قابل توجه خارجی برخوردار نشود، برای دستیابی به فن آوری لازم برای تولید اینگونه موشک ها دست کم به ده تا پانزده سال وقت نیاز خواهد داشت هر چند شواهدی نیز در دست نیست که دولت ایران تصمیم برای ساخت موشک های قاره پیما گرفته باشد.

این کارشناسان با اظهار اینکه دست کم طی چند سال آینده، خطری از سوی موشک های قاره پیمای ایران متوجه سایر کشورهای اروپایی نیست، می افزایند که حتی اگر چنین خطری وجود داشته باشد، استقرار سیتسم دفاع موشکی مورد نظر آمریکا در اروپا "نمی تواند دفاع قابل اعتمادی" در برابر آن تلقی شود.

اشاره این گزارش به برنامه استقرار سیستم دفاع ضد موشکی آمریکاست که بر اساس آن، دولت جورج بوش، رئیس جمهوری سابق ایالات متحده، در نظر داشت یک شبکه رادار ردیاب در جمهوری چک و ده موشک ضد موشک در کشور لهستان مستقر کند و دلیل آن را دفاع از اروپائیان در برابر حملات موشکی کشورهایی مانند ایران قلمداد کرده بود.

روسیه به شدت با این طرح مخالفت ورزیده و آن را تهدیدی علیه این کشور دانسته است و مقامات روسی هشدار داده اند که چنین اقدامی باعث خواهد شد تا به تلافی آن، همکاری امنیتی خود با آمریکا را کاهش دهند و برنامه های نظامی جدیدی را به اجرا بگذارند.

توصیه به همکاری آمریکا و روسیه

با توجه به این نتیجه گیری که شبکه دفاع ضد موشکی مورد نظر آمریکا کارآیی لازم برای مقابله با برنامه های هسته ای و موشکی احتمالی ایران را نخواهد داشت، نویسندگان گزارش همکاری روسیه و ایالات متحده را تنها راه برای مقابله با "ظهور ایران هسته ای" دانسته و چنین رویکردی را به دولت های دو کشور توصیه کرده اند.

به این منظور، توصیه شده است که آمریکا و روسیه هر چه سریعتر اختلاف نظر خود در زمینه استقرار شبکه دفاع موشکی اروپا و مسایل دیگر بین المللی را کنار بگذارند و به همکاری موثر برای "مقابله با خطر" ایران روی آورند.

همزمان با انتشار این گزارش، گریگوری چنرنیاوسکی، از اعضای روسی هیات تحقیق و رئیس مشترک "کمیته پژوهشگران برای امنیت و مهار تسلیحاتی جهانی" با صدور بیانیه ای گفت که تهیه گزارشی که هر دو طرف روسی و آمریکایی بر سر نتیجه گیری آن به توافق برسند کار ساده ای نبوده اما "نتیجه نهایی به منزله ارائه مبنایی فنی برای تصمیم گیری سیاسی" است.

این نخستین بار نیست که کارشناسان یا مقامات کشورهای دیگر به گمانه زنی در مورد توانایی هسته ای ایران و پیش بینی زمان دستیابی این کشور به فن آوری نظامی یا غیرنظامی هسته و موشکی مبادرت می کنند.

در عین حال، بسیاری از کارشناسان تاکید داشته اند که به اطلاعات کافی در مورد جنبه های مختلف فعالیت های هسته ای و موشکی ایران و حتی نیات دولت این کشور دسترسی نداشته اند و حتی سازمان های اطلاعاتی خارجی نیز در اظهارات علنی خود از نواقص اطلاعاتی در این زمینه سخن گفته اند که در نتیجه، دقت پیش بینی های انجام شده را مورد تردید قرار می دهد.

همزمان، مقامات جمهوری اسلامی همواره تاکید بر غیرنظامی بودن برنامه های هسته ای و دفاعی بودن فعالیت های موشکی خود تاکید داشته و اتهام تلاش برای ساخت تسلیحات اتمی در پوشش برنامه های صلح آمیز هسته ای را رد کرده اند.

موسسه شرق-غرب یک سازمان تحقیقاتی است که در سال 1980 و با هدف پژوهش های کاربردی در زمینه مسایل حاد بین المللی تاسیس شد و مراکز آن در نیویورک، بروکسل و مسکو فعالیت دارند و به طور معمول، در بررسی مسایل مورد نظر، از همکاری کارشناسان در روسیه، آمریکا، چین، کشورهای اروپایی و "سایر قدرت ها" برخوردار می شود.

این موسسه یکی از هدف های خود را ارتباط بدون جنجال با نمایندگان نهادها و کشورهایی عنوان می کند که به طور معمول مایل به برقراری ارتباط و همکاری با سازمان های خارجی نیستند و می افزاید که به این ترتیب، زمینه مساعدی را برای یافتن راه حل هایی ایجاد می کند که در آنها، هیج طرفی متضرر نمی شود.

در مقدمه گزارش موسسه شرق و غرب در باره ایران آمده است که طرح انجام تحقیقاتی در مورد "ارزیابی تهدید ایران" برای نخستین بار در جلسه "گروه آمریکایی و روسی برای بررسی اقدامات ضد تروریسم و امنیت استراتژیک" وابسته به این موسسه مطرح شد که در اکتبر سال 2007 تشکیل یافت و در آن، ریاست هیات آمریکایی را ژنرال بازنشسته جیمز جونز و ریاست هیات روسی را آناتولی سافونوف، نماینده ویژه رئیس جمهوری روسیه برعهده داشتند.