دیپلماسی ایرانی / على موسوى خلخالى

در حالی که روز گذشته مقتدی صدر پذیرفت بنا به دستور نخست‌وزیری مقرهای خود در بصره را به دولت عراق واگذار کند اما هم‌زمان با صدور بیانیه‌ای تهدید کرد، اگر دولت عراق حملات خود علیه جیش المهدی را متوقف نکند، اعلام جنگ گسترده خواهد داد.

درگیری‌های نظامی و سیاسی جیش المهدی و جریان صدری با دولت عراق و شخص نوری مالکی، نخست وزیر، روز به روز سخت‌تر و شدیدتر می‌شود.

بر اساس گزارش‌هایی که در درون عراق منتشر شده دامنه درگیری‌ها طی روزهای گذشته نه تنها فروکش نکرده بلکه لحظه به لحظه بر وسعت آن افزوده می‌شود.

در این میان بنا به گزارش‌ها اختلاف‌های درون گروهی در جریان صدری نیز روز به روز شدیدتر می‌شود و می‌توان گفت، افتراق و انشعاب سراسر این جریان را فرا گرفته است.

در حالی که روز گذشته مقتدی صدر پذیرفت بنا به دستور نخست‌وزیر مقرهای خود در بصره را به دولت عراق واگذار کند اما هم‌زمان با صدور بیانیه‌ای تهدید کرد، اگر دولت عراق حملات خود علیه جیش المهدی را متوقف نکند، اعلام جنگ گسترده خواهد داد.

وی همچنین از سکوت روحانيون شيعه در عراق و گروه‌هاى حقوق بشر در قبال وقايع شهرک صدر و بصره انتقاد کرده است.

صدر در بیانیه‌ خود همچنین از دولت عراق خواست، راه برقرارى صلح را پيش بگيرد و خشونت‌ها عليه ملت عراق را کنار بگذارد، چون در غير اين صورت اين دولت نيز همانند دولت صدام نابود خواهد شد.

مقتدى صدر هم چنين در ادامه از سازمان‌هاى حقوق بشر نیز انتقاد کرد و آورده است آنها همان‌طور که در قبال تحريم اسراييل عليه نوار غزه سکوت کردند نسبت به وقايع شهرک صدر در بغداد نيز هيچ اقدامى نمى‌کنند و سکوت اختيار کرده‌اند.

در ادامه این بیانیه همچنین آمده است، اگر دولت در برابر گروه‌های شبه نظامی که به داخل آن نفوذ کرده، نایستد ما اعلام جنگ سراسری تا زمان رسیدن به آزادی می‌کنیم.

جیش المهدی و جریان صدری مدعی هستند، گروه‌های شبه نظامی دیگر در درون ارتش و پلیس عراق نفوذ کرده و آن را هدایت می‌کنند.

بيانيه مقتدی صدر چند ساعت بعد از تاکيد سید حارث العذارى، مدير دفتر صدر در شهر بصره، مبنى بر اين‌که مقتدى صدر دستور به تخليه دفتر و تحويل آن به مقامات رسمى را صادر کرده است منتشر شد.

شيخ صالح العبيدى، سخنگوى مقتدى صدر، نيز گفت:« مقتدى صدر به اعضاى خود دستور داده است تا هر آن‌چه که نيروهاى امنيتى از اين اعضا مى‌خواهند اجرا کنند.»

قبل از آن عبدالکريم خلف، سخنگوى وزارت کشور عراق، تصريح کرده بود، نورى مالکى، نخست وزير عراق، قصد دارد تمام ساختمان‌هايى که به طور غير قانونى توسط احزاب سياسى و گروه‌هاى مختلف در بصره تحت اشغال قرار گرفته است را به صاحبان آنها بازگرداند.

نوری مالکی، نخست وزیر عراق، به احزاب و گروه‌های سیاسی عراق ۳۰ روز مهلت داد، تمام ساختمان‌هایی که از راه‌های غیر قانونی به تصرف آنها در آمده را به دولت تسلیم کنند. دولت عراق همچنین متعهد شده این ساختمان‌ها را بلافاصله پس از تحویل به دولت به مالکان اصلیشان بازگرداند.

شيخ على سعيد، از مسوولان دفتر صدر، اين تصميم مالکى را در راستای جلوگيرى از فعاليت‌هاى صدر در بصره دانسته و گفت:« به دستور شخص نخست‌وزیر از انجام هر گونه فعالیتی حتی خواندن نماز در بصره منع شده‌ایم.»

در همین حال نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق، در پاسخ به تهدیدهای جریان صدری، تداوم درگیری‌ها در شهرهای مختلف این کشور و همچنین سرپیچی جیش المهدی از تسلیم سلاح‌های خود به ارتش عراق، تلویحا این جریان را به تحریم از فعالیت‌های سیاسی تهدید کرد.

حزب دعوت اسلامی که نوری مالکی، نخست وزیر عراق، ریاست آن را بر عهده دارد نیز در پاسخ به دستور نخست‌وزیری برای تخلیه ساختمان‌های دولتی اقدام به تخلیه ساختمان خود در بصره کرد.

اختلاف در جریان صدری

از سوی دیگر منابع نزدیک به دفتر مقتدی صدر در نجف اشرف اعلام کردند، مقتدی صدر به تازگی از آیت الله سید کاظم حائری، مرجعی که مقتدی صدر و پیروانش خود را مقلد وی می‌دانند، در قم تقاضای ملاقات کرده اما آقای حائری این تقاضا را رد کرده است.

بنا به گزارش خبرگزاری الرافدین در عراق، آقای حائری پیغام شفاهی از طریق دفتر خود به مقتدی صدر فرستاده مبنی بر این که صدر مسئول بحران‌های امنیتی در بصره و دیگر شهرهای عراق است و برای هیچ کس جایز نیست با دولتی که منتخب مردم است و ارتش و پلیسی که کاملا ملی است، بجنگد و کشتار به راه اندازد.

وی همچنین خطاب به مقتدی صدر گفته، اگر حقیقتا مقلد من هستی همان طور که بارها اعلام کرده‌ای و در مصاحبه با شبکه الجزیره نیز بیان داشته‌ای بر تو واجب است که قضایا را مسالمت‌آمیز حل و فصل کنی.

وی در این پیغام همچنین درباره انحلال جیش المهدی که مقتدی صدر برای انحلال آن خواستار نظر وی شده بود نیز گفته است:" وقتی خواستید جیش المهدی را تشکیل دهید از من مشورت نخواستید. من هیچ مسئولیتی در برابر افراد وابسته به این مجموعه ندارم. خبرهایی که از کارهای آنها به گوش من می‌رسد به هیچ وجه رضایتبخش نیست."

آیت الله حائری در ۲۱ ربیع الاول، یعنی هم‌ زمان با درگیری‌های بصره، بیانیه‌ای صادر کرد که در آن خواستار پایان دادن به خونریزی‌ها و عدم اتخاذ راه و روش بعثی‌ها شده بود و از همگان خواسته بود علیه دشمن مشترک هم‌پیمان و بسیج شوند.

وی در آن بیانیه همچنین ضمن انتقاد تلویحی و غیر مستقیم از جیش المهدی تاکید کرده بود، آنانی که زیرساخت‌های کشور را منفجر و نابود می‌کنند و اقدام به تخریب لوله‌های نفتی و امثال آن می‌ورزند آگاهانه یا ناآگاهانه دست نشانده آمریکا هستند زیرا آمریکا نیز برای اشغال عراق همین رفتار را کرد.

در همین حال منابع خبری عراق به نقل از منابع نزدیک به مدیر دفتر صدر در نجف اشرف اعلام کردند، افراد تندرو در درون جریان صدری و جیش المهدی، ترور ریاض النوری، یکی از رهبران ارشد این جریان را که هفته گذشته ترور شده بود، طراحی کرده‌اند.

چندی پیش نامه‌ای در رسانه‌های عراقی و عرب منتشر شده بود که در آن ریاض النوری از مقتدی صدر می‌خواهد به دلیل نفوذ جریان‌های تروریستی و جنایتکار به داخل جیش المهدی فورا دستور انحلال آن را صادر کند.

ریاض النوری جمعه گذشته در حال بازگشت از نماز جمعه به خانه‌اش توسط افراد ناشناس ترور شد.

نصار الربیعی، رهبر جریان صدری در مجلس نمایندگان عراق، در این باره گفت:« ریاض النوری یکی از مهمترین چهره‌های معتدل در جریان صدری بود که تلاش داشت افکار تندرو را از جریان بزداید.»

وی درباره این که چه کسانی در پشت پرده ترور ریاض النوری قرار داشته‌اند نیز گفت:« جریان صدری منتظر نتایج گروه تحقیقاتی که به دستور جلال طالبانی، رئیس جمهوری و نوری مالکی، نخست وزیر، تشکیل شده خواهد ماند و سپس در این باره اظهار نظر خواهد کرد.»

تداوم درگیری‌ها

در همین حال منابع خبری عراقی گزارش دادند، در جریان تازه‌ترین درگیری‌ها میان نیروهای شبه نظامی جیش المهدی با ارتش و پلیس عراق در شهرک صدر در شرق بغداد ۱۳ نفر کشته و ۲۲ نفر زخمی شدند. در جریان درگیری‌ها روز جمعه تا روز شنبه نیز حداقل ۱۵ نفر کشته و ۷۶ نفر زخمی شده بودند.

این در حالی است که نیروهای آمریکایی و عراقی از روز گذشته اقدام به ساخت دیوار بتونی در شهرک صدر برای جدا ساختن مناطق تحت نفوذ نیروهای جیش المهدی از دیگر مناطق این شهر کرده‌اند. بنا به گزارش‌ها از زمان آغاز به ساخت این دیوار درگیری‌ها با هدف جلوگیری از تدوام ساخت آن افزایش یافته است.

ارتش عراق در این باره اعلام کرد، ارتفاع این دیوار در مناطق مختلف شهر متفاوت است و قسمت جنوبی شهرک صدر را از قسمت شمالی آن مجزا می‌کند. گفته می‌شود ارتفاع این دیوار در برخی مناطق به سه متر نیز خواهد رسید.

کلنل استفان استافر، سخنگوی ارتش آمریکا، در این باره گفت: «منطقه را دیوار کشی می‌کنیم تا بتوانیم بر تمام منافذ ورود و خروج آن مسلط شویم.»

وی در ادامه افزود:« این طرح از سوی دولت عراق مطرح شده و ما به تنهایی اقدام به انجام آن نکرده‌ایم.»

استفان استافر هدف از ساخت این دیوار را جلوگیری از حملات خمپاره‌ای به منطقه سبز که از این منطقه انجام می‌شود، دانست.

در همین رابطه صلاح العبیدی در واکنش به ساخت این دیوار گفت:« هدف از ساخت این دیوار فشار آوردن به ساکنان شهرک صدر و محروم ساختن آنها از خدمات، اداره‌ جات مهم و موسسات خدمات رسانی است.»

وی در ادامه درباره این که هدف از ساخت این دیوار جلوگیری از پرتاب خمپاره از این شهرک به دیوار سبز است را رد کرد و گفت: «خمپاره‌ها از منطقه‌ای خارج از شهرک صدر شلیک می‌شود و این موضوع تنها بهانه‌ای است برای ساخت این دیوار تا مردم را از حق طبیعی خود محروم کنند.»

در همین رابطه نیروهای رهبران جیش المهدی به نیروهای خود دستور داده‌اند به محض به اسارت در آوردن هر کدام از نیروهای ارتش و پلیس عراق آنها را بی‌درنگ به قتل برسانند. در پی صدور این دستور نیروهای این گروه شبه نظامی به بیمارستان امام علی (ع) در منطقه الجوادر حمله کرده و یکی از سربازانی که در آن بیمارستان بستری شده بود را به قتل رسانده و فورا از محل گریختند.

در همین حال گفته می‌شود جلیل النوری، فرمانده نیروهای جیش المهدی در شهرک صدر، در جریان درگیری‌های روز گذشته از ناحیه دست راست زخمی شده است.

جلیل النوری، پسر عموی ریاض النوری است و پس از ترور وی از سوی عمویش به طراحی ترور ریاض النوری متهم شده بود. وی همچنین متهم است با یکی از دستگاه‌های امنیتی کشورهای همسایه [ایران] ارتباط دارد.

از سوی دیگر پس از بروز درگیری میان نیروهای جیش المهدی با ارتش و پلیس عراق در شهر ناصریه در استان ذی قار در جنوب عراق که باعث کشته شدن یک پلیس، دو نیروی وابسته به جیش المهدی و زخمی شدن حداقل ۲۰ نفر شد، دولت عراق در این شهر منع آمد و شد اعلام کرد.

در شهر بصره نیز نیروهای عراقی موفق شدند پس از یک درگیری شدید و با حمایت جنگنده‌های بریتانیایی بر منطقه الحیانیه در بصره یکی از مهمترین پایگاه‌های جیش المهدی مسلط شوند. ارتش عراق پس از تسلط بر این منطقه عملیات جستجوی خانه به خانه را آغاز کرده است.

پس از این اتفاق حارث العذاری، مدیر دفتر صدر در بصره، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، نیروهای جیش المهدی به هیچ وجه قصد ندارند با نیروهای امنیتی و ارتش عراق در منطقه الحیانیه درگیر شوند.

در همین رابطه حسن کاظمی قمی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق، تاکید کرد:" دولت ایران از عملیاتی که ارتش عراق علیه افراد خارج از قانون انجام می‌دهد، حمایت می‌کند."

ایران روز شنبه حمله هوایی جنگنده‌های آمریکایی به شهرک صدر محکوم کرده و آن را عاملی برای کشته شدن افراد بی‌گناه دانسته بود.