کارگزاران: برنامه «گفت‌وگوی روز» با موضوع نقد رادیو بی.‌بی.‌سی فارسی با حضور عنایت فانی دبیر بخش فارسی رادیو بی.‌بی‌.سی، دکتر حسام‌الدین آشنا استاد دانشگاه و کارشناس رسانه و ماشاء‌الله شمس‌الواعظین روزنامه‌نگار، از شبکه گفت‌وگو پخش شد. عنایت فانی، در ابتدای برنامه روند کاری در بی.‌بی.‌سی فارسی را چنین توضیح داد: سیاست اصلی بخش فارسی رادیو بی.‌بی.‌سی درست مثل سیاست بی.بی.سی در سایر جاها است و آن در واقع موضع سیاسی نیست و خود را رسانه‌ای برای راهنمایی مخاطبان می‌داند و برای اینکه یک سازمان خبری و رسانه‌ای مستقل، بی طرف و منصف باشد یک دستورالعمل برای شاغلا‌ن در این شبکه دارد که به نفع شنوندگان تنظیم شده و نه برای اجرای یک نگرش سیاسی.

وی افزود: در خصوص ایران نیز فرقی نمی‌کند و همچون سایر کشورها باید مطابق الگو باشد. یعنی خبر درست باشد و بدانیم منابع خبری آن کجا هستند و گاهی که بی.بی.سی متهم به کندی می‌شود به خاطر همین کسب اطمینان از منبع خبر است؛ دیگر اینکه سعی می‌کنیم منصف و بی‌طرف باشیم.

ماشاءالله شمس‌الواعظین، روزنامه‌نگار و سخنگوی انجمن دفاع از آزادی مطبوعات در برنامه «گفت‌وگوی روز» اظهار کرد: یک سیاست کلی و عام در این رسانه حکومت می‌کند که با در نظر گرفتن مختصات و ویژگی‌های کشور دریافت‌کننده، پیام به آن کشور ارسال می‌شود . وی افزود: خط کلی حاکم بر بی.بی.سی با این همه تنوع زیستی و فرهنگی را، در مجموع حضور امپراتوری انگلیس و ارتباط با فرهنگ‌ها تعقیب می‌کند تا یک راهبرد سیاسی و فرهنگی. وی سیاست حاکم بر بی.بی.سی را ناشی از نگرش سیاستمداران انگلیسی ندانست و تاکید کرد: این نگرش عمدتا ناشی از حفظ ارتباط فرهنگی با هنر فرهنگ‌های ملل مختلف است که به‌صورت کلا‌سیک و سنتی در انگلستان وجود دارد، بنابراین نباید آن را پیچیده و غیر‌طبیعی تلقی کنیم.

دکتر حسام‌الدین آشنا درباره استقلا‌ل، بی‌طرفی و انصاف رادیو بی.بی.سی به مصاحبه این رادیو با عبدالمالک ریگی، از اشرار شرق کشور، اشاره کرد و از دبیر بخش فارسی بی.بی.سی پرسید: این مصاحبه از کدام یک از اصول سه‌گانه‌ای که برشمردید تبعیت می‌کرد؟ فانی در پاسخ گفت: بر اساس دستورالعمل بی.بی.سی، وقتی اتفاقی می‌افتد بررسی می‌شود که تا چه اندازه نماینده افکار عمومی است و افکار عمومی تا چه حد می‌تواند از آن اطلا‌ع یابد، ریگی پرونده‌ای بسیار منفی داشت و سوالا‌تی که از ایشان شد بسیار کوبنده بود که به کارهای منفی او اشاره می‌کرد، در نتیجه از نظر بی.بی.سی، سوالا‌ت و پاسخ‌ها ثبت می‌شود.

وی تاکید کرد: بی.بی.سی به خاطر بی‌طرفی و جانبداری نکردن، کلمه تروریست را به کار نمی‌گیرد، ولی اصولا‌ مواجهه با این جور افراد به مسائلی بستگی دارد، برای انعکاس اخبار در مواردی که پیش می‌آید و به‌عنوان تروریست شناخته می‌شوند مراتبی طی می‌شود و سردبیران ارشد باید در جریان باشند تا مطابق سیاست‌های بی.بی.سی باشد، برخی مواقع شرایطی باعث می‌شود سلسله مراتب طی نشود در اینگونه موارد باید تصمیم سریع گرفته شوند. در مورد ریگی، آن مصاحبه در زمانی صورت گرفت که حتی از جانب جمهوری اسلا‌می هم به‌عنوان تروریست معرفی نشده بود و با او به‌عنوان مصاحبه‌ای با اشرار برخورد شد، ولی با این حال کار و عملکرد اینگونه افراد به هیچ وجه موجه قلمداد نشد و نگاه افکار عمومی مطرح شد. ‌

در ادامه برنامه دکتر آشنا گفت: در ایران تصور ما از رسانه، مطابق رسانه‌های داخلی است، در این سیستم، رسانه از سطح کنترل بالا‌یی برخوردار بوده و به خاطر تک‌رسانه‌ای بودن باعث فهم اندک ما از رسانه‌ها شده است، در حالی که رادیو بی.بی.سی سال‌هاست از مفهوم سانسوری که ما می‌گوییم رها شده و این به خاطر شرایط سیاسی است که در آن شکل گرفته و رشد کرده است. وی ادامه داد: سه سال پیش که در بخش عربی بی.بی.سی تحقیقی داشتم، متوجه شدم این سیستم مبتنی بر کار گروهی است . این کار گروهی مقدار زیادی اعتماد به نفس ایجاد می‌کند و در گفت و گوی با یکدیگر همدیگر را کنترل می‌کنند. وی گفت: جنبه دیگر آموزش‌های عمومی است که در بی.بی.سی وجود دارد. در بی.بی.سی رشد فامیلی و تملق گرفتن وجود ندارد و در نتیجه فردی که در پشت میکروفون قرار می‌گیرد از آموزش‌های حرفه‌ای برخوردار است و این به نحوه پردازش خبر کمک می‌کند. وی ویژگی بارز و شاخص در بی.بی.سی را بازبینی و نظارت پس از پخش برشمرد و گفت: افراد تیم، درباره برنامه پخش شده گفت‌وگو می‌کنند و همدیگر را نقد می‌کنند و به اضافه اینکه سیستم شکایات و رسیدگی به آن وجود دارد که خیلی کمک می‌کند و سیستم خوداصلا‌حی در بی.بی.سی وجود دارد.

‌ شمس‌الواعظین معتقد بود: یکی از ویژگی‌های بی.بی.سی زمان کوتاه پخش برنامه‌هاست. چون خیلی شبیه یک روزنامه صوتی است و در یک زمان کوتاه یک نگاه همه‌جانبه در اختیار مخاطب قرار می‌دهد و صرف نظر از محتوا، در فرم، انتظار را در مخاطب ایجاد می‌کند تا برای تهیه و شنیدن این اخبار و برنامه‌های کوتاه برنامه‌ریزی کند.

وی تاکید کرد: این انتظار ایجاد کردن جزو موفقیت‌های بی.بی.سی است ولی در رقابت خبری با سایر رسانه‌ها بی.بی.سی به این اندیشه افتاده که ساعات را زیاد کند و من احساس می‌کنم این خطر بی.بی.سی است و مخاطبانش را از دست می‌دهد. وی افزود: در محتوا، بی.بی.سی از سایر رسانه‌ها عقب است به خاطر تاخیرش که سعی می‌کند منبع خبر را از سایر رسانه‌ها کسب بکند، ولی تلا‌ش هم می‌کند تا این مشکل را رفع کند.

دکتر آشنا در درباره موافقت یا مخالفت با رادیو بی.بی.سی گفت: این بحث ما نیست ولی سوال بزرگ این است که چه درسی می‌توانیم برای صدا وسیما و شنوندگانمان بگیریم. بی.بی.سی فارسی یک مشکل بزرگ دارد و آن این است که بی.بی.سی فارسی در ایران خبرنگار ندارد. وی خطاب به دبیر بخش فارسی رادیو بی.بی.سی افزود: در حالی از این کشور برنامه‌سازی می‌کنید که در آن خبرنگار ندارید، پس نمی‌توانید ادعا کنید که اخباری دارید، چون که هنر شما نیست و گزینشی از اخبار جهان ترجمه می‌شود.

شمس‌الواعظین در پایان برنامه «گفت و گوی روز» تاکید کرد: بی.بی.سی یک مشکل بسیار عمده دارد، چون عمر گفتمانش با عمر گردانندگانش گره بسیار جدی خورده است و به‌همین خاطر به سنین متوسط که می‌رسد گفتمان متوسط می‌گیرد، محافظه کار می‌شود و به سنین پیرسالی که می‌رسد شکل پیرسالی می‌گیرد و مخاطب‌انش در ایران نیز پیرو همین قاعده هستند و اگرچه پاره‌ای اقدامات را انجام داده برای جوان‌گرایی، ولی در حال از دست دادن نگاه نخبه‌گرایی خود است. برنامه «گفت و گوی روز» پنج شنبه‌ها و با موضوع نقد و بررسی وضعیت و رسانه‌ها و به ویژه برنامه‌های شبکه‌های رادیویی ایران و جهان ساعت 05/18 دقیقه و روی موج اف ام ردیف 9/103 مگاهرتز از شبکه گفت‌وگو پخش می‌‌کند.