ایران به قاچاق سلاح به نیابتی‌های‌خودادامه‌می‌دهد

العربیه فارسی

یک مقام آمریکایی به العربیه گفت که ایران به «قاچاق سلاح» به شبه‌نظامیان خود در منطقه ادامه می‌دهد.

ایران و شبه‌نظامیان منطقه‌ای وابسته‌اش طی دو سال گذشته ضربات سنگینی را متحمل شده‌اند. رژیم بشار اسد بزرگترین همپیمان تهران در سوریه سقوط کرد، حزب‌الله لبنان در جریان جنگ با اسرائیل در سال ۲۰۲۴ ضربات دردناکی متحمل شد و صف اول فرماندهان نظامی و رهبران سیاسی از جمله دبیر کل آن حسن نصرالله کشته شدند.

اطلاعات اختصاصی شبکه‌ «العربیه» چند هفته پیش تأکید کرده بود که ایران بار دیگر و به‌طور فعال به بازسازی برنامه موشکی خود بازگشته است. آنچه اکنون ذهن نهادهای امنیتی و اطلاعاتی آمریکا را به‌شدت مشغول کرده، اصرار ایران بر تسلیح خود و بازوهایش [نیابتی‌ها] در منطقه خاورمیانه است.

تولید و قاچاق سلاح

یک مقام آمریکایی که با العربیه گفت‌وگو کرده، بار دیگر تأکید کرد: «ایران از همه راه‌های ممکن برای ارسال این سلاح‌ها به بازوهای خود در منطقه استفاده می‌کند؛ یعنی هم از مسیرهای زمینی و هم از بنادر و سواحل دریایی بهره می‌گیرد؛ روشی که ایرانی‌ها سال‌هاست به کار می‌برند.»

این مقام آمریکایی افزود: «برآورد ما این است که ایران، تسلیح بازوها و شبه‌نظامیان را از اولویت‌های اصلی خود می‌داند».

آمریکایی‌ها نمی‌خواهند وارد جزئیات اطلاعاتی موجود شوند، اما مقامات رسمی و منابعی که العربیه در پایتخت آمریکا با آن‌ها گفت‌وگو کرده‌اند، اشاره می‌کنند که ایران اقدام به ارسال سلاح برای عناصر شبه‌نظامیان وابسته به خود در عراق می‌کند؛ از جمله از طریق قاچاقچیانی که در اقلیم کردستان فعالیت دارند.

این قاچاق، چالش‌های ویژه‌ای برای آمریکایی‌ها ایجاد می‌کند؛ چراکه بخش نسبتا طولانی‌ از مرز عراق با سوریه در منطقه «التنف» مسدود است. با این حال، شبه‌نظامیان وابسته به ایران و قاچاقچیان، سلاح‌های ایرانی را به شمال‌شرق سوریه منتقل می‌کنند؛ منطقه‌ای که تحت کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) است و در کنار آن، شماری از نیروهای آمریکایی نیز حضور دارند.

برخی ناظران، «قسد» را متهم می‌کنند که با عناصر نظام پیشین، ایران و شبه‌نظامیان وابسته به آن روابطی دارد. منابع العربیه در واشینگتن می‌گویند که «قسد» یا قاچاقچیانی که در مناطق تحت کنترل آن فعالیت می‌کنند، این عملیات را برای منافع مالی و گاه به دلایل سیاسی انجام می‌دهند؛ «چرا که کردهای ساکن شمال‌شرق سوریه احساس می‌کنند از شمال توسط ترکیه و از سوی دیگر توسط دولت جدید سوریه که خواهان تسلط بر مناطقشان و ادغام آن‌ها در ارتش سوریه است، تحت فشار قرار گرفته‌اند و این روند می‌تواند به از دست رفتن «خودمختاری موقت» اقلیت کردهای سوریه بینجامد.»

حزب‌الله و فعالیت فرامرزی

کارشناسانی که فعالیت‌های حزب‌الله را زیر نظر دارند، تأکید می‌کنند که نیروهای این سازمان که طی دهه‌های گذشته شبکه‌های گسترده‌ای در سوریه داشته‌اند، در سال گذشته توانسته‌اند بخش قابل توجهی از فعالیت خود را حفظ کنند و از مسیرهای مختلف در خاک سوریه برای دریافت سلاح از ایران بهره ببرند.

برآوردهای آمریکایی‌ها نشان می‌دهد که یکی از عوامل باز ماندن مسیرهای قاچاق این است که «دولت جدید سوریه هنوز توانایی روشنی برای کنترل کامل اراضی خود ندارد»؛ «ساختار فرماندهی و کنترل همچنان ضعیف است» و شاید سال‌ها زمان ببرد تکمیل شود و دولت جدید بتواند مرزهای خود را مهار کرده و از قاچاق از طریق خاک سوریه جلوگیری کند.

در خصوص مرز سوریه و لبنان نیز ده‌ها مسیر وجود دارد که حزب‌الله از آن‌ها برای جابه‌جایی استفاده می‌کند. منابع امنیتی لبنان می‌گویند حزب‌الله موفق می‌شود سلاح و مهمات را از طریق مرز با سوریه قاچاق کند و مسیر اصلی بازتسلیح حزب‌الله همچنان خاک سوریه است.

ارتش لبنان عمدتاً درگیر کنترل اوضاع در جنوب این کشور است و نیروهای امنیتی لبنان تقریباً ناتوان از بستن گذرگاه‌های مرزی با سوریه هستند.

منابع امنیتی آمریکایی در گفت‌وگو با العربیه تاکید می‌کنند که ایران همچنین از بنادر لبنان استفاده می‌کند و مقامات لبنانی برای جلوگیری از استفاده ایران و حزب‌الله از بنادر بزرگ و کوچک در سواحل لبنان، به زمان و اراده‌ای جدی نیاز دارند.

یک مقام آمریکایی به العربیه گفت: «ایالات متحده برای بازدارندگی ایران از قاچاق سلاح به شبه‌نظامیان وابسته به آن در منطقه تلاش می‌کند و هم‌زمان با همه طرف‌ها از جمله ارتش لبنان، دولت سوریه و حتی دولت‌های دیگر منطقه مانند اردن و عراق برای حفاظت از مرزها همکاری می‌کند».

پیش‌نویس توافق جدید با عراق

منابع دیپلماتیک در واشینگتن نیز گفتند که دولت آمریکا چند هفته پیش فرستادگانی را به بغداد اعزام کرده و نسخه‌ای از یک توافق امنیتی–نظامی را به دولت عراق ارائه داده است؛ توافقی که برخی بندهای آن به همکاری برای تضمین امنیت و ثبات، از جمله امنیت مرزها، مربوط می‌شود.

سخنگویان رسمی آمریکا این اطلاعات را تکذیب نکردند، اما از ارائه جزئیات خودداری کردند؛ زیرا توافق هنوز در مرحله مذاکره است. در مقابل، منابع دولت عراق به العربیه گفته‌اند که این سفر در زمانی بسیار نزدیک به انتخابات انجام شده و نخست‌وزیر عراق ترجیح داده تصمیم‌گیری را به زمان تشکیل دولت جدید عراق واگذار کند تا مسئولیت این توافق را بر عهده بگیرد.

شاید یکی از دلایل امتناع عراق از امضای توافق این باشد که سفر هیئت آمریکایی بدون «آماده‌سازی کافی» انجام شده و مفاد توافق، تعهدات نظامی و امنیتی دوجانبه متعددی را از هر دولت عراقی می‌طلبد.

با این حال، آمریکایی‌ها اکنون می‌دانند که «امنیت و ثبات در منطقه بر امنیت شهروندان و خاک آمریکا تأثیر می‌گذارد» و ایران با اقدامات خود به «بی‌ثباتی منطقه» دامن می‌زند.