ایرانی‌ها چند روز پیش از سقوط اسد فرار کردند

خبرگزاری فرانسه

به گفته‌ی منابعی که با خبرگزاری فرانسه گفت‌وگو کرده‌اند، در حالی که شهرهای سوریه یکی پس از دیگری در دسامبر گذشته به دست مخالفانِ تندرو سقوط می‌کرد، نیروها و دیپلمات‌های ایرانیِ حامی بشار اسد متوجه سرنوشت محتوم او شدند و تنها چند روز پیش از برکناری‌اش، وی را ترک کردند.

در جریان جنگ داخلی سوریه که از سال ۲۰۱۱ و در پی سرکوب خونین اعتراضات طرفداران دموکراسی از سوی حکومت آغاز شد، ایران از اصلی‌ترین حامیان دمشق بود و برای کمک به اسد، مستشاران نظامی و نیروهایی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به سوریه اعزام کرد.

جنگجویان ایرانی و متحدان منطقه‌ای‌شان – عمدتاً از حزب‌الله لبنان و همچنین از عراق و افغانستان – نقاط کلیدی را در دست داشتند و باعث حفظ حکومت اسد شدند، اما در برابر پیشروی برق‌آسای نیروهای اسلام‌گرا که به سوی پایتخت یورش می‌بردند، به‌سرعت عقب‌نشینی کردند.

در طول نبردها، افسران و سربازان سوری تحت فرماندهی سپاه پاسداران خدمت می‌کردند؛ فرماندهی‌ای که هم‌زمان با کاهش قدرت اسد، نفوذ آن افزایش یافت.

یک افسر پیشین ارتش سوریه که در یکی از مقرهای امنیتی سپاه در دمشق مأمور بود، گفت که در پنجم دسامبر سال گذشته، مافوق ایرانی‌اش او را برای روز بعد به مرکز عملیات منطقه‌ی مزّه فراخواند تا درباره‌ی «موضوعی مهم» گفت‌وگو کنند.

به گفته‌ی این افسر که به‌دلیل نگرانی از امنیت خود نخواست نامش فاش شود، فرمانده ایرانی‌اش – که به حاج ابوابراهیم معروف بود – در جلسه‌ای با حضور حدود بیست افسر و سرباز سوری، تصمیمی شوکه‌کننده مطرح کرد.

او گفت: «از امروز به بعد، دیگر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه نخواهد بود. ما می‌رویم.»

به گفته‌ی این افسر سوری، حاج ابوابراهیم جمله‌ای گفت که در میان حاضران طنین انداخت: «همه‌چیز تمام شد. از امروز، ما دیگر مسئول شما نیستیم.»

افسر سوری افزود که به آن‌ها دستور داده شد تمام اسناد محرمانه را بسوزانند یا نابود کنند و حافظه‌ی سخت‌افزارهای رایانه‌ها را از بین ببرند.

ازدحام در مرز

به گفته‌ی او، این اعلامیه زمانی صادر شد که نیروهای اسلام‌گرا پیشروی‌های بزرگی انجام داده بودند، هرچند این تصمیم همچنان برای سربازان سوری غافلگیرکننده بود.

او گفت: «می‌دانستیم اوضاع خوب نیست، اما نه تا این حد.»

سربازان حقوق یک ماه خود را پیشاپیش دریافت کردند و به خانه رفتند.

دو روز بعد، نیروهای اسلام‌گرا بدون درگیری دمشق را به تصرف درآوردند، پیش از ورود آنها، اسد به روسیه گریخته بود.

دو کارمند سوری کنسولگری ایران در دمشق نیز که برای حفظ امنیت خود خواستند نامشان فاش نشود، از خروج شتابزده‌ی ایرانی‌ها سخن گفتند.

به گفته‌ی آنان، تا عصر پنجم دسامبر کنسولگری کاملاً تخلیه شده بود و دیپلمات‌های ایرانی از طریق مرز به بیروت گریختند.

یکی از این کارکنان سابق گفت: «چند کارمند سوری که تابعیت ایرانی داشتند، همراه مقام‌های ارشد سپاه پاسداران از کشور خارج شدند.»

در گذرگاه اصلی مرزی سوریه با لبنان، در جدیده‌ی یابوس، رانندگان تاکسی و کارکنان پیشین از ترافیک سنگینی در روزهای پنجم و ششم دسامبر خبر دادند؛ به‌گونه‌ای که عبور از مرز تا هشت ساعت به طول می‌انجامید.

کارکنان سابق کنسولگری گفتند که ایرانی‌ها به نیروهای سوری خود دستور داده بودند در خانه بمانند و سه ماه حقوق به‌عنوان تسویه دریافت کنند.

به گفته‌ی آن‌ها، تا صبح ششم دسامبر، سفارت، کنسولگری و تمام مواضع امنیتی ایران در دمشق تهی از نیرو شده بود.

پایگاه روسی

در جریان جنگ، نیروهای تحت فرمان ایران در مناطق حساس داخل دمشق و حومه‌ی آن متمرکز بودند؛ به‌ویژه در منطقه‌ی «سیده زینب» که زیارتگاه مهم شیعیان قرار دارد، و نیز پیرامون فرودگاه دمشق و نزدیک مرزهای لبنان و عراق.

بخش‌هایی از شهر شمالی حلب و نقاطی دیگر در همان استان نیز محل استقرار و پشتیبانی نیروها و جنگجویان ایرانی بود.

سرهنگ محمد دیبو، از اعضای ارتش جدید سوریه که در عملیات مخالفان شرکت داشت، گفت در زمانی که شهر حلب در نخستین مرحله‌ی نبردها به دست شورشیان افتاد، «ایران نبرد را متوقف کرد.»

به گفته‌ی او، نیروهای ایرانی «پس از فروپاشی سریع ارتش اسد ناچار به عقب‌نشینی فوری شدند.»

یک خبرنگار فرانس پرس که از پایگاه متروکه‌ی پیشین نیروهای ایرانی در جنوب حلب بازدید کرده بود، گزارش داد که بر دیوارهای ویران‌شده‌ی آن شعارهایی از ایران و حزب‌الله و نقاشی شمشیری که پرچم اسرائیل را می‌شکافت، دیده می‌شد.

در طول جنگ، اسرائیل – دشمن دیرینه‌ی تهران – صدها حمله در خاک سوریه انجام داد و اعلام می‌کرد هدف آن نیروهای ارتش اسد و گروه‌های مورد حمایت ایران است.

افسر پیشین ارتش سوریه گفت در روز پنجم دسامبر، یک مقام ارشد سپاه پاسداران با نام حاج جواد به همراه چند سرباز و افسر ایرانی از طریق پایگاه روسی حمیمیم در ساحل مدیترانه تخلیه و سپس به تهران منتقل شدند.

سرهنگ دیبو نیز گفت پس از سقوط حلب، «حدود چهار هزار نظامی ایرانی که در پایگاه حمیمیم پناه گرفته بودند، از آنجا به ایران منتقل شدند.»

او افزود که برخی دیگر از مسیر زمینی، از راه عراق یا لبنان، گریختند.

به گفته‌ی او، خروج ایرانی‌ها آن‌قدر شتابزده بود که «وقتی ما وارد پایگاه‌هایشان در استان حلب شدیم، گذرنامه‌ها و مدارک شناسایی افسران ایرانی را پیدا کردیم که حتی فرصت جمع‌آوری آن‌ها را نداشتند.»