ترکیه می‌خواهد از شر اس-۴۰۰ خلاص شود

پل والاس و بریل آکمان / بلومبرگ / ۵ دسامبر ۲۰۲۵

ترکیه به حذف سامانه دفاع موشکی روسی اس-۴۰۰ که سال‌هاست منشأ تنش با دیگر اعضای ناتو بوده و مانع خرید جنگنده‌های رادارگریز اف-۳۵ آمریکا شده بود، نزدیک‌تر شده است؛ این را یکی از نزدیک‌ترین متحدان دونالد ترامپ اعلام کرد.

تام باراک، سفیر ایالات متحده در ترکیه، روز جمعه در کنفرانسی در ابوظبی گفت: «ترکیه در حال حاضر از سامانه اس-۴۰۰ استفاده نمی‌کند، اما همچنان موشک‌ها، رادارها و سایر تجهیزات آن را در اختیار دارد. اعتقاد من این است که این موضوع در چهار تا شش ماه آینده حل خواهد شد.»

وی در پاسخ به این سؤال که آیا ترکیه به خلاص شدن از اس-۴۰۰ نزدیک‌تر شده است، صریحاً گفت: «بله.»

دونالد ترامپ و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در ماه سپتامبر در کاخ سفید درباره سامانه اس-۴۰۰ گفت‌وگو کردند. خرید این سامانه دفاع هوایی توسط ترکیه نزدیک به یک دهه پیش، باعث اخراج این کشور از برنامه توسعه اف-۳۵ و اعمال تحریم‌های موسوم به «کاتسا» (CAATSA) علیه برخی شرکت‌های دفاعی ترکیه شد. این تحریم‌ها عملاً امکان خرید بسیاری از تجهیزات حساس نظامی آمریکا را از ترکیه سلب کرده است.

ناتو بارها هشدار داده که اگر ترکیه – که پس از آمریکا بزرگ‌ترین ارتش این پیمان را دارد – همزمان از اس-۴۰۰ و جنگنده‌هایی مانند اف-۳۵ استفاده کند، روسیه می‌تواند به اطلاعات حیاتی و حساس دست یابد.

ترامپ در دیدار کاخ سفید اشاره کرد که ممکن است به ترکیه اجازه خرید این جنگنده‌های رادارگریز – که به‌عنوان پیشرفته‌ترین جنگنده جهان شناخته می‌شوند و به دلیل توانایی هماهنگی حملات با سایر هواپیماها و پهپادها به «کواتر بک آسمان» مشهورند – را بدهد. گران‌ترین نسخه هر فروند اف-۳۵ بیش از ۱۰۰ میلیون دلار قیمت دارد.

با این حال، ترامپ گفت که اردوغان «قصد دارد کاری برای ما انجام دهد». او جزئیات بیشتری نگفت، اما اشاره کرد که آنکارا باید واردات نفت و گاز از روسیه را کاهش دهد. سفیر باراک تأیید کرد که این کاهش هم‌اکنون در حال انجام است.

باراک همچنین از رابطه بسیار صمیمانه بین دو رهبر سخن گفت که از زمان بازگشت ترامپ به قدرت در ژانویه، روابط دو کشور را به‌طور چشمگیری بهبود بخشیده است.

وی افزود که واشنگتن می‌خواهد ترکیه در نیروی بین‌المللی تثبیت‌کننده‌ای که در طرح صلح ترامپ برای غزه پیش‌بینی شده، مشارکت داشته باشد. به گفته باراک، ترکیه به دلیل روابطش با حماس می‌تواند تضمین کند که این گروه سلاح‌های خود را زمین بگذارد و دیگر تهدیدی برای اسرائیل نباشد.

با این حال، این تاجر-دیپلمات سابق نسبت به موافقت بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تردید جدی دارد؛ به‌ویژه با توجه به شکاف عمیق بین اسرائیل و ترکیه از زمان آغاز جنگ غزه در سال ۲۰۲۳.

باراک که بنیان‌گذار صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی کولونی کپیتال در لس‌آنجلس است، گفت: «اگر شخصاً به نتانیاهو مشاوره می‌دادم، می‌گفتم این یکی از هوشمندانه‌ترین کارهایی است که می‌تواند انجام دهد. آیا فکر می‌کنم اتفاق بیفتد؟ نه. مسئله اعتماد است و فکر نمی‌کنم این اعتماد وجود داشته باشد.»

نگرانی‌ها درباره لبنان

سفیر آمریکا که در رویداد مؤسسه میلکن در ابوظبی با بلومبرگ گفت‌وگو می‌کرد، بار دیگر نگرانی خود را از احتمال گسترش عملیات نظامی اسرائیل در لبنان علیه حزب‌الله – که مانند حماس از سوی ایران حمایت می‌شود – تکرار کرد.

وی توانایی ارتش لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله را بر اساس توافق آتش‌بسی که تقریباً یک سال پیش مناقشه این گروه با اسرائیل را پایان داد، زیر سؤال برد. تنش‌ها در هفته‌های اخیر بالا گرفته و اسرائیل با ادعای اینکه حزب‌الله دوباره در حال تسلیح شدن است، حملات خود به لبنان را شدت بخشیده است.

باراک معتقد است که اسرائیل با تلاش برای نابودی نظامی حزب‌الله به اهدافش نمی‌رسد. او گفت: «نظر شخصی من این است: یک تروریست را بکشی، ده تا دیگر به وجود می‌آیند. این نمی‌تواند جواب باشد. باید راه, پاسخ دیگری وجود داشته باشد.»

وی از رهبران لبنان خواست علی‌رغم عدم به‌رسمیت شناختن رسمی یکدیگر، مستقیماً با اسرائیل وارد مذاکره شوند: «زمان آن رسیده که به تل‌آویو و اورشلیم بروند، بنشینند و گفت‌وگو کنند. زمان پایان دادن به این وضعیت فرا رسیده است.»

باراک که همچنین فرستاده ویژه آمریکا در سوریه است، ابراز امیدواری کرد که کنگره قانون «سزار» (مجموعه جامع و طولانی‌مدت تحریم‌ها علیه سوریه) را لغو کند. ترامپ معتقد است لغو این تحریم‌ها برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی و کشورهای حوزه خلیج فارس مانند قطر و عربستان سعودی در بازسازی سوریه تحت ریاست جمهوری جدید احمد شرع ضروری است.