اسرائیل الحاق کرانه باختری را بررسی می‌کند

باراک راوید / اکسیوس

دولت اسرائیل به طور جدی در حال بررسی الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی به عنوان واکنشی به تلاش چند کشور غربی برای به رسمیت شناختن فلسطین است. این تصمیم طبق گفته سه مقام اسرائیلی، آمریکایی و اروپایی که از جزییات مطلع هستند، در سطح عالی دولت مورد بحث قرار گرفته است.

چرا مهم است: بیشتر جامعه بین‌المللی کرانه باختری را سرزمین اشغالی می‌دانند و هرگونه اقدام اسرائیل برای الحاق این مناطق را غیرقانونی و تحریک‌آمیز تلقی خواهند کرد. تصمیم آتی اسرائیل بستگی زیادی به موضع رئیس‌جمهور ترامپ دارد؛ ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود دو بار مانع این نوع الحاق شد.

سفیر آمریکا در اسرائیل، مایک هاکبی، به آکسیوس گفته است که دولت هنوز موضع رسمی در این خصوص اتخاذ نکرده است. او افزود: «نمی‌دانم این الحاق تا چه حد گسترده خواهد بود و مطمئن نیستم که در داخل دولت اسرائیل نیز نظر مشترکی درباره مکان و وسعت آن وجود داشته باشد».

برخی مقامات اسرائیلی ادعا می‌کنند دولت ترامپ به دلیل خشم از کشورهای غربی که قصد به رسمیت شناختن فلسطین را دارند، مانع الحاق نخواهد شد.

روند وقایع: کشورهایی از جمله استرالیا، کانادا، فرانسه و بریتانیا اعلام کرده‌اند که در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر سپتامبر، کشور فلسطین را به رسمیت خواهند شناخت. آن‌ها با این اقدام به نزدیک ۱۵۰ کشوری می‌پیوندند که قبلاً این کار را انجام داده‌اند.

اسرائیل و آمریکا سعی دارند با اعمال اقدامات تنبیهی علیه تشکیلات خودگردان فلسطینی و تهدید به اقدامات سخت‌تر، سایر کشورها را از این تصمیم منصرف کنند. وزارت خارجه آمریکا روز جمعه اعلام کرد که به مقامات ارشد فلسطینی جهت شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر روادید صادر نمی‌کند و روادیدهای پیشین را نیز لغو خواهد کرد. یک مقام وزارت خارجه تأیید کرد که رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، محمود عباس، از سفر به نیویورک منع خواهد شد.

تلاش‌های پشت پرده: وزیر امور استراتژیک اسرائیل، ران درمر، و وزیر امور خارجه، گیدئون ساعر، به چندین مقام اروپایی هشدار داده‌اند در صورتی که کشورهای اروپایی فلسطین را به رسمیت بشناسند، اسرائیل ممکن است بخش‌هایی از کرانه باختری را الحاق کند. یک مقام اروپایی اعلام کرد که درمر حتی به مشاور خاورمیانه رئیس‌جمهور فرانسه گفته است اسرائیل تمام «منطقه C» که ۶۰ درصد کرانه باختری را شامل می‌شود، الحاق خواهد کرد.

هفته گذشته نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو جلسه‌ای برای بررسی گام‌های تلافی‌جویانه احتمالی در واکنش به این به رسمیت شناختن‌ها برگزار کرد. انتظار می‌رود کابینه امنیتی اسرائیل این موضوع را روز یکشنبه مورد بحث قرار دهد و چند شریک ملی‌گرای افراطی نتانیاهو نیز برای اقدامات الحاقی فشار وارد می‌کنند. لابی شهرک‌نشینان در کنست و رسانه‌های اسرائیل نیز حامی این اقدام‌اند.

جنبه حقوقی: کارشناسان حقوقی عقیده دارند اعلام حاکمیت اسرائیل بر بخش‌هایی از کرانه باختری نقض منشور سازمان ملل متحد و کنوانسیون ژنو است. دادگاه کیفری بین‌المللی نیز در حال تحقیق درباره فعالیت‌‌های شهرک‌سازی اسرائیل در کرانه باختری به عنوان جنایت جنگی احتمالی است.

مقامات اروپایی هشدار داده‌اند که چنین اقدامی ممکن است به تحریم اسرائیل از سوی اتحادیه اروپا، کشورهای عضو و دیگر کشورهای غربی منجر شود. مقامات عرب نیز معتقدند الحاق کرانه باختری می‌تواند توافقات صلح بین اسرائیل و کشورهای عربی را به حالت تعلیق یا کاهش سطح برساند و حتی عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان را بیش از پیش به تعویق بیندازد.

سناریوهای پیش‌رو: یک مقام ارشد اسرائیلی گفته گزینه‌های مختلفی در حال بررسی است که پیشنهادی که درمر به فرانسوی‌ها ارائه داده، حداکثری‌ترین حالت است.

یک گزینه دیگر الحاق مناطق شهرک‌نشین‌نشین اسرائیلی و مسیرهای دسترسی به این مناطق است که تقریباً ۱۰ درصد از کرانه باختری را شامل می‌شود.

گزینه سوم الحاق شهرک‌ها، مسیرهای دسترسی و دره اردن است که در مجموع حدود ۳۰ درصد کرانه باختری را در بر می‌گیرد.

سوابق قبلی: در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، او دو بار مانع از اجرای برنامه‌های نتانیاهو برای الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری شد. اولین بار در ژانویه ۲۰۲۰ و پس از ارائه طرح صلح ترامپ برای مناقشه اسرائیل و فلسطین بود که نتانیاهو خواستار الحاق ۳۰ درصد از کرانه باختری شد. ترامپ در مصاحبه‌ای در آوریل ۲۰۲۱ گفت: «عصبانی شدم و جلویش را گرفتم، چون واقعاً زیاده‌روی بود».

بار دوم، در اواخر ژوئن ۲۰۲۰، زمانی بود که نخست‌وزیر اسرائیل می‌خواست بخش کوچک‌تری را الحاق کند اما حاضر به دادن امتیاز به فلسطینی‌ها نشد. به جای الحاق، ترامپ و محمد بن زاید، رهبر امارات، به نتانیاهو پیشنهاد توافق عادی‌سازی با امارات را دادند، که سپس به توافق ابراهیم منتهی شد.

چشم‌انداز آتی: همانند سال ۲۰۲۰، موضع دولت ترامپ تعیین خواهد کرد که آیا نتانیاهو این اقدام را انجام می‌دهد یا نه. دو مقام آمریکایی گفته‌اند هرچند پیش‌بینی دقیق موضع ترامپ ممکن نیست، به نظر می‌رسد بعید است دولت آمریکا از الحاق حمایت کند.