اسرائيل، لبنان، سزمين های خود مختار فلسطين : جنگ ويرانگر آزادی مطبوعات!
فرانسه و ايالات متحده بازهم جايگاه خود را در رده بندی از دست داده‌اند، به همين ترتيب به واسطه ی ماجرای كاريكاتورها جهان عرب نيز تنزل كرده است.

گزارشگران بدون مرز پنجمين جدول رده بندی ساليانه خود از آزادی مطبوعات در جهان را منتشر كرد. در حالی كه كشور های سركوبگر همچنان در جای خود در قعر جدول مانده اند، كشورهای در حال توسعه گاه از كشورهای غربی جلو زده و به بالای جدول صعود كرده اند.

متاسفانه هيچ تغييری دركشوردرنده گان آزادی مطبوعات در جهان به وجود نيامده است. روزنامه نگاران كره شمالی ،اريتره ای ، تركمن ، كوبايی ، برمه ای و يا چينی برای امر اطلاع رسانی از جان و آزادی خود هزينه می پردازند. اين اوضاع به شدت خطرناك است، رهبران اين دول به فوريت بايد انتفاد ات را پذيرفته و به سركوب منظم و خشونت بار رسانه ها پايان دهند. هر سال كشورهای جديدی از نيمكره جنوبی به رده بالاتری دست می يابند و در رده های پيشين دولت های اروپايی و امريكا قرار می گيرند. اين خبر خوبی است كه يكبار ديگر نشان می دهد كه حتا اين اگر كشورهايی فقير باشند اما می توانند به ويژه آزادی بيان را محترم شمارند. بر عكس افول بطئی اما ثابت شرايط در ايالات متحده، فرانسه و ژاپن، ما را به شدت نگران كرده است.

سه كشور جهنمی برای آزادی مطبوعات كره شمالی ١٦٨ آخرين رده، تركمنستان ١٦٧ و اريتره ١٦٦ بازهم بر شدت العمل خود در برابررسانه ها افزوده اند. روزنامه نگار تركمنستانی اوگلوسپار مرادوف در زندان و در زير شكنجه كشته شد. رئيس جمهور مادام العمر صفرمراد نيازاوف، نشان داد كه می تواند عليه كسانی كه جرائت می كنند وی را مورد انتقاد قرار می دهند به شديدترين خشونت ها متوسل شود. گزارشگران بدون مرز همچنين مراتب نگرانی شديد خود را در باره ی وضعيت روزنامه نگاران اريتره ای كه بيش از پنج سال است در زندان های مخفی بسر می برند، اعلام می دارد. دركره شمالی كيم ايل جونگ قدرتمند همچنان سلطه ی مطلق خود را بر سر مطبوعات كره شمالی حفظ كرده است.

باز هم مثل هميشه كشورهای اروپای شمالی برنده اين مسابقه ی آزادی بيان شدند. هيچ موردی از سانسورو هيچ تهديد و ارعاب و يا اقدام تلافی جويانه ای نه در فنلاند، نه در ايرلند، ونه در اسيلند و هلند شمارش نشده است.

تنزل امريكا و ژاپن در رده بندی، فرانسه نيز امتياز از دست داده است
ايالات متحده امريكا (در رده ٥٣) نسبت به سال گذشته ٩ امتيازاز دست داده است، وقتی كه در سال ٢٠٠٢ گزارشگران بدون مرز اولين رده بندی ساليانه خود را منتشر كرد، امريكا در هفدهمين جايگاه قرار داشت. مناسبات ميان مطبوعات با دستگاه حاكمه رئيس جمهور بوش، از زمانی كه وی طرح امنيت ملی را به اجرا گذاشته است و هر روزنامه نگاری كه جنگ وی "عليه تروريسم" را مورد سوال قرار دهد، مشكوك تلقی ميكند، كاملا تخريب شده است. حميت دستگاه قضايی فدرال كه بر خلاف ٣٣ ايالت متحد، حق ويژه نهان داشتن منبع اطلاعات را به رسميت نمی شناسد، حتا روزنامه نگارانی را كه كارشان هيچ ربطی به تروريسم ندارد، را نيز تهديد می كند. جرج ولف روزنامه نگار و وبلاگ نويس برای عدم پذيرش ارائه بايگانی فيلم های ويدئويی اش به دادگاه به زندانی شد. از سوی ديگر بازداشت بدون اتهام فيلم بردار سودانی شبكه الجزايره از تاريخ ١٣ ژوئن ٢٠٠٢ در پايگاه نظامی گوانتانامو و عكاس اسوشيدتد پرس، بلال حاجی از ١٢ آوريل ٢٠٠٦ در عراق، اين طرازنامه را سنگين تر كرده است.

فرانسه از سال گذشته ٥ رده و ٢٤ رده نسبت به پنج سال پيش عقب نشسته است . تعدد بازرسی های قضايی رسانه ها و تعقيب قضايی روزنامه نگاران دغدغه واقعی ست برای سازمان های صنفی و سنديكا ها در اين كشور. پائيز ٢٠٠٥ به شكل ويژه برای خبرنگاران فرانسوی دشوار بود، تعداد بسياری از آنها در ماجرای خصوصی كردن شركت كشتی رانی جنوب درمنطقه كرس و در جريان تظاهرات خشونت بار ماه نوامبر در حومه های پاريس، مورد تهاجم و تهديد قرار گرفتند.

سيستم محدود سازی كلوپ مطبوعات و برآمد ناسيوناليسم، تهديد برخی از دستاوردهای دمكراتيك، عات نزول ١٤ رده برای ژاپن در رده بندی امسال شد. روزنامه نيهون كزيا مورد حمله قرار گرفت و تعدادی از روزنامه نگاران توسط گروهك های راست افراطی مورد تهاجم قرار گرفتند.

نتايج ماجرای كاريكاتور پيامبر اسلام محمد
اولين قربانی اين ماجرا ، دانمارك است ( در رده ١٩) كه صدرنشينی خود را به علت تهديدات جدی كه عليه صاحبان اثر كاريكاتورهای پيامبر اسلام در پائيز ٢٠٠٥ به عمل آمد، از دست داد. برای اولين بار در طی سالهای اخير ، در اين كشور بسيار مراعات كننده ی آزادی های بنيادين، روزنامه نگاران در اثر تهديدات مرتبط با انجام وظيفه شان تحت حفاظت پليس قرار گرفتند.

سپس يمن (در رده ١٤٩) با از دست دادن ١٣ امتياز به علت دستگيری تعدادی از روزنامه نگاران و توقيف رسانه هايی كه كاريكاتور های دانماركی را منتشر كرده بودند.

در عوض، به جز يمن و عربستان سعودی (در رده ی ١٦١) بقيه كشورهای پيشتاز عربی، صعود قابل توجه‌ای در جدول رده بندی داشته‌اند. كويت (در رده ٧٣) جايگاه رهبری دنيای عرب را درست پيش از امارات متحده عربی( در رده ٧٧) و قطر (در رده ٨٠) حفظ كرده است.

جنگ، ويرانگر آزادی مطبوعات!
لبنان از رده ی ٥٦ به ١٠٧ تنزل كرده است. مطبوعات لبنان درسال ٢٠٠٥ قربانی بمب گذاری و در سال ٢٠٠٦ حمله ی اسرائيل، از وخامت سياست منطقه ای همچنان رنج می برند. مطبوعات لبنان كه از جمله آزادترين و مجرب ترين مطبوعات دنيای عرب هستند، به جديت نياز به جوی آرام و تضمين امنيت دارند. ناتوانی دولت خودمختار فلسطين(در رده ١٣٤) در برقراری ثبات در سرزمين های تحت نظارت خود و رفتار اسرائيل در خارج از مرزهای خود به شكل جدی آزادی مطبوعات در خاورميانه را به خطر انداخته است.

وضعيت در سريلانكا نيز كمابيش بدين منوال است. در سال ٢٠٠٢ اين كشور در زمان صلح در رده ی ٥١ قرار داشت، امسال كه جنگ ميان شورشيان تامول و نيروهای دولتی آغاز شده است به رده ١٤١ رفته است. ده ها روزنامه نگار تامول در بعد مورد اتهام قرار گرفتنشان از هر دو سوی درگيری به هواداری از طرف مقابل، قربانی خشونت شده اند.

وضعيت آزادی مطبوعات در نپال نسبت به درگيری نظامی كه در سالهای اخير كشور را می لرزند، به شكل مطلوبی تغيير كرده است. " انقلاب دمكراتيك" در آوريل گذشته آزادی های بنيادين را در كشور گسترش داده است. اينگونه بايد شاهد صعود نپال در رده بندی سالهای آينده گزارشگران بدون مرز باشيم.

تغييرات حكومتی نجات بخش
برخی تغييرات در راس حكومت گاهی برای آزادی مطبوعات نجات بخش هستند. هائيتی در پی بركناری جان برنارد آريستيد در سال ٢٠٠٤ در طی دو سال از رده ی ١٢٥ به رده ی ٨٧ رسيده است. اگر چه هنوز تعدادی از پرونده‌ای قتل روزنامه نگاران بدون مجازات مانده اند، اما از شدت خشونت عليه مطبوعات كاسته شده است.

توگو (در رده ٦٦) در پی مرگ گانسينبه ايادما در فوريه ٢٠٠٥ و به قدرت رسيدن پسرش، و پيشبرد طرح آشتی ملی با مخالفان، تحت حمايت جامعه بين المللی، ٢٩ رده صعود كرده است.

و بالاخره در موريتانی كودتای اوت ٢٠٠٥ به سانسور حاكم برمطبوعات پايان داد. موريتانی از رده‌ی ١٣٨ به رده ٧٧ صعود كرده است و يكی از مهمترين موارد صعود در اين رده بندی است.

به جز در تونس، بهبود شرايط در افريقای شمالی
شرايط در الجزاير و مراكش بهبود يافته است. در اين دو كشور قدرت های حاكم نسبتا تحمل بيشتری در برابر مطبوعات از خود نشان می دهند. از سوی ديگر در سال جاری برای اولين بار گزارشگران بدون مرز توانست به ليبی سفر و با مقامات رسمی ديدار كند.

كنار نهادن خطوط قرمز تحميل شده بر مطبوعات توسط دربارشاه مراكش و باز شدن فضا برای راديو و تلويزيون، اجازه داد كه مراكش (در رده ٩٧) نسبت به سال گذشته بيست و سه رده صعود كند. با اين حال دو هفته نامه مستقل تل كل و لو ژورنال در سال جاری در پی محكوم شدنشان به اتهام اهانت به پرداخت جريمه های سنگين محكوم شدند.

همچنين الجزاير(در رده ١٢٦) و ليبی (در رده ١٥٢) در حال پيشرفت هستند و به ترتيب سه و ده رده صعود كرده اند. اگر چه در پی پروژه عفو عمومی عبدالعزيز بو تفليقا در سال ٢٠٠٦ روزنامه نگاران الجزايری كمتر مورد حمله قرار گرفته اند. اما هيچ طرح اصلاحی مشخصی برای بهبود وضعيت آزادی مطبوعات پيشنهاد نشده است. در ليبی مقامات قول داده اند دسترسی بهتر به اطلاعات و به ويژه به اينترنت و شبكه ماهواره ای كشورهای عرب و خارجی را فراهم آورند. با اين همه دولت معمر قذافی همچنان صداهای معترض را سركوب می كند.

در تونس (در رده ١٤٨) توقيف روزنامه ها، اخراج های و قطع دستمزد از دل مشغولی های روزمره روزنامه نگاران است. برگزاری نشست جهانی برای آزادی گردش اطلاعاتی در نوامبر سال گذشته، مضحكه ای واقعی بود. تعداد بسياری از روزنامه نگاران حاضر در اين نشست به شكل تنگاتنگ و علنی از سوی ماموران اطلاعاتی كنترل می شدند. يك روز پيش از آغاز نشست روزنامه نگار ليبراسيون مورد ضرب و شتم واقع شد و گروهی از تلويزيون بلژيك و فرانسه مورد آزار و تهديد قرار گرفتند.

در ايران، سوريه و عربستان سعودی سركوب ادامه دارد
اين كشورها سالهاست كه درانتهای جدول رده بندی قرار دارند. در عربستان سعودی(در رده ١٦١)، سوريه(در رده ١٥٣) و ايران (در رده ١٦٢) در حالی كه مطبوعات مستقل وجود ندارد، رسانه‌های رسمی فقط ابزار تبليغ حكومتی هستند. قدرت مردان حاكم، كنترل كامل گردش اطلاعات را در دست دارند و خطوط قرمز متعددی را كه نبايد از آنها گذشت، ترسيم می كنند. خودسانسوری بهترين وسيله برای حفظ خود از سوی دست اندركاران رسانه‌هاست. از سوی ديگر خبرنگاران خارجی به ندرت موفق به دريافت ويزا می‌شوند.

تازه آمدگان در جمع كشورهای رعايت كننده‌ی آزادی بيان
دو كشور برای اولين بار در ميان بيست كشور صدرنشين جدول قرار گرفته اند. بوليوی (در رده ١٦) اولين كشور نيمكره جنوبی در اين جايگاه است. روزنامه نگاران بوليويايی در سال گذشته از آزادی قابل مقايسه‌ای با همكارانشان در اطريش و كانادا بهره بردند. با اين حال دوقطبی شدن رو به رشد فشا در ميان رسانه های دولتی و خصوصی، موافقان و مخالفان رئيس جمهور ايو مورالس،می تواند شرايط را پيچيده كند.

بوسنی هرزوگوين (در رده ١٩) صعود بطئی خود را كه در بعد از پايان جنگ يوگسلاوی سابق آغاز كرده است ، ادامه می دهد. اين كشور امروز وضعيت بهتری نسبت به همسايگانش چون يونان(در رده ٣٢) و ايتاليا(در رده ٤٠) كه عضو اتحاديه اروپا هستند، دارد.

كشور غنا(در رده ٣٤) نيز در جايگاه مناسبی قرار دارد. در ميان كشورهای آفريقايی چهارمين رده را دارد، پس از سه كشور راس نشين قاره بنين (در رده ٢٣)، نامبيا(در رده ٢٦) و جزيره موريس (در رده ٣٢). رده خود را حفظ كرده است. مطبوعات غنا در شرايط اقتصادی دشواری به سر می برند اما مشكل تهديد های حكومتی را برای خود حل كرده است.

در آخر پاناما (در رده ٣٩) از محيط سياسی آرام و جدی بهره می برد كه رشد فضای مطبوعات آزاد و فعال آنرا فراهم كرده است. اين كشور در سال گذشته سی رده صعود كرده است.

برای تهيه اين جدول رده بندی، گزارشگران بدون مرز از سازمانهای هميار خود در جهان (١٤ انجمن دفاع از آزادی بيان در ٥ قاره جهان) از شبكه ١٣٠ نماينده ويژه خود در جهان، روزنامه نگاران ، محققان، حقوقدانان و فعالان حقوق بشر خواسته است كه به ٥٠ سوال كه نمودار وضعيت آزادی مطبوعات در يك كشوراست، پاسخ دهند. در اين رده بندی ١٦٨ كشور وجود دارد، علت غيبت ديگر كشورها عدم امكان دسترسی به اطلاعات بوده است.