ایرانیان و یهودیان در گسترۀ تاریخ

بازشناسی روایت پوریم

معرفی کتاب

به تازگی این کتاب  در ۲۰۸ صفحه توسط نویسنده منتشر شده است. پوریم نام رویدادی است که از قول کتاب استر از منابع یهودی در زمان خشایارشا در شهر شوش اتفاق افتاده است. در سال های اخیر این روایت در گسترۀ همگانی ایرانیان با سوءتفاهم هایی همراه بوده است.

برخی از فصول کتاب و موضوع های آن از این قرارند:

🔸برگردان جدید فارسی از متن کامل کتاب استر

🔸بررسی‌ها و پژوهش‌های تطبیقی: شرح کمک های کوروش و داریوش هخامنشی به یهودیان؛ دشمنی اقوام همسایه با یهودیان؛ روایت یوسفوس از پادشاهی زورکسیز (خشایارشا)؛ تاریخچۀ سَنهدرین ها و روایت پوریم 

🔸رویکرد منابع ادیان ابراهیمی به کتاب استر: کتاب استر نزد یهودیان؛ تفسیرهای زبان شناختی از عَمالق؛ تفسیرهای تاریخی از عَمالق؛ تفسیرهای جامعه شناختی از عَمالق و دیدگاه ابن خلدون؛ منابع اسلامی و عَمالق: قرآن؛ ابولکلام آزاد؛ علامه طباطبایی؛ نهج البلاغه؛، کتاب استر نزد مسیحیان ؛ کتاب استر نزد مسلمانان: قرآن، شاعران ایرانی، روایت ابوریحان بیرونی از پوریم

🔸شواهد باستان شناسی نوین

🔸مسئلۀ یهود - یهودیت ستیزی در دوران باستان- موبدان ساسانی- دنیای مسیحیت - دنیای اسلام؛ مسئلۀ یهود در اروپای پیشامدرن؛ مسئلۀ یهود از دید بائر، مارکس و انگلس؛ مسئلۀ یهود از دیدگاه تئودور هرتصل؛ گفتمان مقاومتِ ولادیمیر جابوتینسکی؛ گفتمان نازیسم

🔸گفتمان نازیسم اسلام‌نما: حسن البنّا؛ اخوان المسلمین؛ مُفتی اعظم نازی؛ سید قطب.

🔸تأثیر نازیسم و نازیسم اسلام‌نما بر فضای سیاسی ایران: عبدالرحمن صیف آزاد؛ سرلشکر آیروم؛ اعدام مسترحییم نمایندۀ یهودیان؛ سرپاس مختاری؛ قانون مجازات مرام اشتراکی؛ سرلشکر فضل الله زاهدی؛ حزب کبود؛ رادیو برلین به فارسی؛ بهرام شاهرخ؛ داوود منشی زاده؛ حزب سومکا؛ سیداحمد فردید؛آیت الله کاشانی؛ نواب صفوی

🔸مسلمانانٍ قهرمان هولاکاست

🔸گفتمان‌های نازیسم و نازیسم اسلام نما دربارۀ پوریم

اسفندیار طبری، مدرس فلسفه در آلمان در نقد این کتاب مطلبی نوشته که بخشی از آن در پشت جلد به این شرح درج شده است:

“کتاب بازشناسی روایت پوریم: ایرانیان و یهودیان در گستره تاریخ نوشته شیریندخت دقیقیان اثری چندرشته‌ای، سنجیده و از نظر روش‌شناختی غنی است که به بازخوانی و تحلیل روایت پوریم و کتاب استر در بستر تاریخ ایران و یهودیان می‌پردازد. کتاب حاضر از حیث دامنه پژوهش، تنوع منابع و رویکرد بینارشته‌ای، اثری ممتاز است. نویسنده از حوزه‌هایی چون تاریخ‌نگاری تطبیقی، تفسیر متن و هرمنوتیک، جامعه‌شناسی، فلسفه سیاسی و باستان‌شناسی بهره برده تا لایه‌های مختلف روایت پوریم را بررسی کند. این رویکرد چندرشته‌ای به غنای تحلیلی اثر افزوده و خواننده را از تقلیل- گرایی‌های رایج در تبیین روایت پوریم نجات می‌دهد.

“دقیقیان با بهره‌گیری از متون کهن همچون کتاب استر، تلمود، آثار یوسفوس فلاویوس و نیز منابع اسلامی و فلسفه یهود، در کنار یافته های باستان شناسی علمی امروز تلاش دارد تا اسطوره و تاریخ را از هم بازشناسد. او با بررسی عناصر داستانی روایت استر، بر پایه داده‌های تاریخی و باستان‌شناختی، امکان‌پذیری تاریخی این روایت را تحلیل می‌کند. نقد ضمنی او بر روایت‌های تقلیل‌گرا، گامی مؤثر در جهت مقابله با سوءتفاهم‌های ایدئولوژیک پیرامون یهودیان و ایرانیان باستان است. یکی از بخش‌های برجسته، بیسابقه و نوآور کتاب، تحلیل گفتمان‌های نازیسم و «نازیسم اسلام‌نما» در تاریخ معاصر ایران و در ارتباط با روایت پوریم است... “

شیریندخت دقیقیان در مقدمۀ کتاب پیرامون انگیزه ها و علل انجام این پژوهش که بیش از چهار سال طول کشیده، می نویسد:

در سال های اخیر بارها از سوی شخصیت های فرهنگی و سیاسی در گسترۀ همگانی ایرانیان در دیاسپورا و نیز فرهیختگان داخل، پیرامون روایت پوریم و کتاب استر مورد پرسش قرار گرفته ام.  بزرگواران به پشتوانۀ آنچه از جوانی تا امروز در زمینه های نظریۀ ادبی، فلسفۀ سیاسی، هرمنوتیک، تاریخ یهودیان جهان و فیلسوفان یهودی منتشر کرده ام و با اعتماد به میهن دوستی من، پرسش های صادقانۀ خود را در میان گذاشته اند: آیا کتاب استر یک روایت تاریخی است یا داستانی؟ شواهد چه می گویند؟ آیا ردی از رویدادهای کتاب استر در تاریخ نگاری های باستان وجود دارد؟ در دوران باستان و پس از آن مناسبت شاهان و مردم ایران با یهودیان چگونه بوده است؟ در یک قضاوت حقوق بشری و امروزی چگونه در مورد ستیزه ای که بر اساس کتاب استر میان یهودیان ایالت های امپراتوری هخامنشی و بخشی از جمعیت آ‌ن درگرفت، داوری کنیم؟ یهودیان در گذشته و حال چگونه به این ستیزه نگریسته اند؟ آیا یهودیان دشمن ایرانیان بوده اند؟ آیا پژوهشی علمی و چندرشته ای در مورد کتاب استر و رویداد پوریم می تواند مانعی باشد برای بهره برداری های سیاسی از این روایت و دمیدن در تنور دشمنی های امروزی؟...

ایرانیان از رهگذر صد سال جنبش در مسیر مدرنیته و آموختن از تجربه های تلخ به قیمت های گزاف، امروز از مردمان آگاه دنیا هستند و برای افزودن به دانایی تاریخی این ملت بزرگ و متکثر از هیچ کوششی نباید دریغ کرد. به ویژه که یهودیان ایرانی از قدیمی ترین ساکنان فلات ایران بوده، اماکن باستانی آنان چون بناهای دانیال در شوش، حبقوق در توسرکان، استر و مردخای در همدان، سارا بت آشر در اصفهان و نام های علمی، فرهنگی و هنری آنها برای همۀ ایرانیان ارجمند هستند. در بخش مهمی از متون توراتی به ایران، فرمانروایان و مردمان آن پرداخته شده که به سبب از میان رفتن اسناد ایران باستان در رهگذر حمله ها و ویرانی کاخ ها و مراکز تمدنی، طی دوهزاره از معدود شواهد تاریخ ایران باستان برای محققان جهان بوده اند. مشارکت یهودیان در فرهنگ، هنر و دانش این سرزمین وظیفۀ آنان بوده و در حق هم میهنانی که هزاره ها با آنها هم سرنوشت بوده اند، جز این نیز شایسته نبود. بَرهَمکُنش تاریخی یهودیان ایرانی با دیگر اقوام و ادیان این سرزمین به حدی عمیق بوده که امروز در هر جای دنیا که هستند، برای زادگاه نیاکانی خود و فرهنگ آن همنشین اندوه غٌربتند. به همۀ این دلایل، شناخت گوشه های تاریخ یهودیان ایرانی، دِینی است دوطرفه و امیدوارم کتاب حاضر گامی در این جهت بردارد.

آنچه می خوانید، پژوهشی است چندرشته ای  multi-disciplinaryکه قلمروهایی چون متن شناسی، باستان شناسی، جامعه شناسی، فلسفه و هرمنوتیک یا تفسیر متن را دربرمی گیرد و با عنایت به تجربه های اجتماعی، ذهنیت و پرسشگری ایرانی نوشته شده است. برای این پژوهش، متن کتاب استر  با استفاده از نسخه های عبری و انگلیسی ترجمه شده تا میزان دقیقی برای قضاوت در دست خواننده باشد. متن تلمودی استر ربا و بخش هایی از تاریخ نگار قرن اول میلادی یوسفوس فلاویوس نیز برای نخستین بار به فارسی ترجمه شده اند.

این پژوهش به سبب طبیعت موضوع، می بایست قلمروهای جغرافیایی و تاریخی چندگانه ای را پوشش می داد و گاه برای بررسی پدیده ای واحد، زمان ها و گستره های فرهنگی گوناگون را می کاوید. به سبب حاشیه های سیاسی پدیدآمده در ایران پیرامون کتاب استر در سال های اخیر، بررسی گفتمان های سیاسی پیرامون مسئلۀ یهود در جهان و ایران نیز ضرورت داشتند...

نسخۀ انگلیسین کتاب نیز با این عنوان در دست انتشار است:

A Multi-Disciplinary Reading of the Purim Narrative - Iranians and Jews in the Course of the History

تهیۀ کتاب در سایت آثار نویسنده: https://sites.google.com/view/mypublicationsdirect/home
تماس با نویسنده: .(JavaScript must be enabled to view this email address)