قمار امنیت ملی

شورای سردبیری جامعه نو

به گروگان رفتن اقتصادها در برابر یک سیاست خارجی نامناسب و غیرمسئول، پدیده نادری نیست. ستاره های زیادی هم دارد: صدام، قذافی، خانواده کیم و ... مفهوم ساده آن ترجیح پیگیری اهدافی پرهزینه در عرصه سیاست خارجی است که برای نیل به آنها از قربانی کردن منافع اقتصادی ملی ابایی نمی‌شود. بهترین نمونه آن را می‌توان در کشور ما مشاهده کرد: خیلی سال پیش، مجلس ایران قانون تصویب کرد با این مضمون که سالی سه میلیون تن نفت خام به سوریه داده شود. حدود یک دهه پیش، دولت شرکت صنعتی ایران‌خودرو را مجبور کرد کارخانه‌ای در ونزوئلا تاسیس کند که هدفی جز خوشامد چاوز و جلب دوستی او نداشت. داستان پرداخت حقوق ماهانه تشکیلات حزب‌الله به نقل از حسن نصرالله هم که در حد کفر ابلیس مشهور شده است...نمونه‌ها بسیارند. در همه آنها، ابتدا مالی را به گرو می‌گذارند؛ مثل عهدی به حجم سه میلیون تن نفت. در مرحله بعد تکه‌ای از اقتصاد را قربانی می‌کنند؛ مثل یک کارخانه خودروسازی. در نهایت، شیره اقتصاد را نقد و نذر می‌کنند؛ مثل پول آب و نان حزب‌الله....اقتصاد، فدای سیاست خارجی.

اما وضعیت‌های بدتری هم وجود دارند: هنگامی که نه روی نابود کردن اقتصاد و ثروت در مسیرهای غلط سیاست خارجی، بلکه روی سرنوشت کشور قمار می‌شود. این وضعیتی بسیار وخیم‌تر از بذل و بخشش و به باد دادن دارایی‌های کشور است. برخی تحرکات قمارهای واقعی روی همه چیز محسوب می‌شوند. شرط‌بندی فرقه‌ای در یمن، مداخله در دسته‌کشی‌های مذهبی عراق، و امثال آنها علاوه بر زیان‌های هنگفت اقتصادی، مستلزم پذیرش خطراتی دارای ابعاد استراتژیک است. وقتی به خاطر نفعی اندک، مثلا برخورداری از حمایت همسایه‌ای در یک دعوای بی‌مورد بین‌المللی مجبور می‌شوید در کشمکش‌های منطقه‌ای در یک طرف قراربگیرید، روی تداوم حمایت گنده‌لات‌هایی مثل پوتین شرط‌بندی کرده‌اید. شرط‌بندی و قمار هم معمولا مستلزم پذیرش باخت‌های بزرگ هستند.

قمار سوریه از همین سنخ خطرات بود. ابتدای آن طعم خوش بردن در سر میز قمار داشت و مشارکت در برسر کار نگه داشتن خانواده اسد زیر زبان سیاستمداراران ما طعم شیرین آورد. اما توجیه در رفته، اسم آدمی که در سوریه سلطنت می‌کند در سرنوشت و جایگاه کشور ما تاثیری ندارد و شرکت در بازیهایی که قدرت‌های بزرگ آنها را کارگردانی می‌کنند خوش عاقبت نیست. وسوسه ترک نکردن میز افلاس نیمه‌شب به دنبال دارد و روبرو شدن با عواقب نامناسب با توانایی ملی.

اصرار بازیگرانی مثل اسرائیل برای مهم جلوه دادن خطر ایران  و تلاش بیشتر اعراب برای آنکه اختلافاتشان با ایران نه حل، که به رویارویی ختم شود، نقشه برای نگه داشتن ما بر سر همین میز است. سیاست خارجی ایران امروز باید برخاستن سریع از سر این میز، ترک قمار در سیاست خارجی، و بردن ان به خدمت باز سازی اقتصادی باشد. باید از تیترهای صفحه اول روزنامه‌های جهان حذف شویم، ملت‌ها، مذاهب و ادیان، فرقه‌ها و گروه های سیاسی دنیا را به حال خودشان بگذاریم، سیاست خارجی را وسیله کسب سود اقتصادی و سود اقتصادی را تضمین امنیت ملی قرار دهیم، و ...روی امنیت ملی شرط نبندیم.