یورونیوز سلامت در گزارشی ویژه به برخی از مهمترین پیشرفتهای پزشکی سال جاری در جهان میپردازد و آنها را بررسی میکند و اهمیتشان را توضیح میدهد.
امسال شاهد پیشرفتهای مهم علمی بودیم که در نهایت میتواند بهداشت و درمان را برای میلیونها نفر در سراسر جهان متحول کند.
بخش سلامت یورونیوز نشریات معتبر پزشکی را جستوجو کرد تا امیدبخشترین و گاه نامعمولترین دستاوردهای سال را شناسایی کند، از پیوند اعضای خوک گرفته تا داروهای کاهش وزن و فناوریهای تازه واکسن.
این پنج دستاورد پزشکی در سال ۲۰۲۵ به ما امید دادند.
۱. ویرایش DNA یک نوزاد برای درمان یک بیماری نادر و مرگبار
در فوریه، نوزادی مبتلا به یک اختلال ژنتیکی نادر و اغلب مرگبار برای نخستین بار در جهان تحت درمان شخصیسازیشده با ویرایش ژنی CRISPR قرار گرفت و دانشمندان تغییرات را مستقیما در ژنهای معیوب کبد او ایجاد کردند.
هرچند او باید تا پایان عمر تحت پایش باشد، این درمان وابستگی نوزاد به داروهایی برای کنترل اختلالش را کاهش داده و کیفیت زندگیاش را بهطور چشمگیری بهبود بخشیده است. در نوامبر، مادر نوزاد گفت او شروع به راه رفتن کرده و به سایر نقاط عطف رشدی میرسد.
پژوهشگران گفتند موفقیت این روش یک پیشرفت بزرگ برای CRISPR است و نشان میدهد بیماران دیگری با اختلالات ژنتیکی ممکن است در آینده از این فناوری بهرهمند شوند.
۲. پیشرفتهای فناوری واکسن mRNA
واکسنهایی که از فناوری RNA پیامرسان (mRNA) استفاده میکنند در همهگیری کووید-۱۹ شناخته شدند و اکنون صدها کارآزمایی بالینی در حال آزمودن آنها برای آنفلوانزا، اچآیوی، بیماریهای ژنتیکی و حتی سرطان است.
چندین مورد از این کارآزماییها پیشتر نتایج اولیه امیدبخشی داشتهاند. در تابستان، دو مطالعه نشان داد واکسنهای اچآیوی مبتنی بر mRNA میتوانند آنتیبادیهای خنثیکننده ایجاد کنند، بخشی کلیدی از پاسخ ایمنی که به دفاع سلولها در برابر عفونتهای ویروسی کمک میکند.
این پیشرفتها نشان میدهد فناوری mRNA میتواند ابزاری موثر علیه بسیاری از بیماریها باشد، هرچند برای درک کامل ظرفیتها و محدودیتهای آن به مطالعات بزرگتر با افراد بیشتر نیاز است.
۳. پیوند اعضای خوک به واقعیت نزدیکتر شد
حوزه زنوپیوند، یعنی انتقال اعضا میان گونهها، امسال چند نقطه عطف داشت، از جملهنخستین کبد اصلاحشده ژنتیکی خوککه به یک بیمار انسانی زنده پیوند شد.
بیمار مردی ۷۱ ساله با بیماری کبدی ناشی از هپاتیت بی و سرطان کبد بود که نمیتوانست کبد انسانی دریافت کند یا تحت جراحیهای معمول قرار گیرد. او ۱۷۱ روز با کبد خوک زنده ماند و نشان داد این عضو میتواند کارکردهای اساسی را در بدن انسان انجام دهد.
دانشمندان معتقدند پیوند اعضای اصلاحشده خوک به انسان شاید روزی به کاهش کمبود اهدای اعضای انسانی کمک کند. در سالهای اخیر چند بیمار زنده نیز کلیهها، ریهها و قلبهای خوک دریافت کردهاند و برخی برای چندین هفته زنده ماندهاند.
۴. دانشمندان بافت زنده مغز انسان را برای مدلسازی زوال عقل بهکار گرفتند
دانشمندان در بریتانیا برای نخستین بار در جهان از بافت زنده مغز انسان برای پایش مراحل ابتدایی زوال عقل استفاده کردند.
این تیم سلولهای سالمی را که در طول جراحیهای نامرتبط جمعآوری شده بود در معرض یک پروتئین سمی مرتبط با آلزایمر به نام آمیلوید بتا قرار داد تا بهطور لحظهای نشان دهد این پروتئین چگونه میتواند ارتباطات میان سلولهای مغزی را از بین ببرد.
توانایی مطالعه مستقیم چگونگی پیشرفت زوال عقل در مغز انسان میتواند یافتن درمانهای موثر علیه آن را آسانتر کند، با توجه به اینکه در حال حاضر درمان قطعی وجود ندارد.
۵. داروهای کاهش وزن برای برخی شرایط دیگر نیز امیدبخش هستند
مطالعات نشان دادهاند که داروهای پرفروش مورد استفاده برای درمان چاقی و دیابت ممکن است به طیف وسیعی از شرایط دیگر نیز کمک کنند، از جمله اعتیاد و اختلالات روانپریشی مانند اسکیزوفرنی.
فواید این داروها هنوز در حال آزمون است اما دانشمندان معتقدند این فواید دو جنبه دارد: این داروها چاقی را مهار میکنند که یک عامل خطر برای بسیاری از سایر مشکلات سلامت است و جریان خون را بهبود میدهند و التهاب را کاهش میدهند که میتواند بر سیگنالهای پاداش مغز و کنترل تکانه اثر بگذارد.
با این حال این داروها علاج همهچیز نیستند. شرکت بزرگ داروسازی دانمارکی نوو نوردیسک در نوامبر گفت مطالعاتش نشان میدهد سماگلوتاید، ماده فعال در اوزمپیک و وگووی، هیچ اثری بر شناخت و کارکرد در میان افراد مبتلا به زوال عقل یا اختلال خفیف شناختی ندارد.
یورونیوز فارسی