همانطور که پیش‌بینی می‌شد، پیش‌نویس قطعنامه‌ای که خواستار ادامه تعلیق تحریم‌های ایران بود، با ۹ رأی مخالف، ۴ رأی موافق و ۲ رأی ممتنع به تصویب شورای امنیت نرسید. تعداد بالای اعضای مخالف با ادامه تعلیق تحریم‌ها چنان بالا بود که نیازی به استفاده از حق وتوی قدرتهای اروپایی باقیمانده در برجام نبود.
این رأی‌گیری بدین معناست که در صورت عدم حل‌وفصل اختلافات میان طرف‌ها، تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران از ۲۸ سپتامبر اعمال خواهند شد.
تا ۲۸ سپتامبر تنها ۹ روز باقی مانده است و در این فاصله پزشکیان به منظور شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد راهی نیویورک میشود.
عباس عراقچی به‌عنوان وزیر خارجه نشان داد که نه اراده و نه علاقه و نه توانایی آن را دارد که مذاکرات سرنوشت‌ساز اتمی را هدایت کند. او رهبر وقت‌کشی، ژست‌های اینستاگرامی، گفتارهای کم‌ارزش و خواب‌کردن مقامات بالاتر از خودش بوده است. او به هیچ وجه شایستگی ایفای نقش در این ۹ روز تعیین‌کننده را ندارد و اگر در این موقعیت بماند، کشتی ایران را با مکانیسم ماشه غرق خواهد کرد.
لازمهٔ عبور از این بحران، اقدامی برخلاف منویات سید علی خامنه‌ای است. این اقدام از عهده هیچ مقامی جز پزشکیان برنمی‌آید. پزشکیان با اعلام ناتوانی در اجرای لایحهٔ حجاب و عفاف نشان داد که میتواند از یکی از چهار «خط قرمز» خامنه‌ای عبور کند و بدون رویارویی آشکار با رهبر نظام، با نوعی نافرمانی مدنی، عواقب نپذیرفتن نظر پیشوا را بر عهده گیرد. اگر این تمهید در مورد آن خط قرمز کارگر واقع شد، چرا در مورد خط قرمز بعدی نتواند تکرار شود؟ به‌ویژه آنکه موقعیت خامنه‌ای در این فاصله به‌شدت تضعیف شده و اساساً امکان نقش‌آفرینی سیاسی جدی او در هاله‌ای از ابهام است. شاید او هم راحت‌تر باشد که سرش را برگرداند و بگذارد رئیس‌جمهور «خیانت به اسلام» را به‌عهدهٔ خود انجام دهد.
آنچه در این بین اهمیت کلیدی دارد، درک و فهم خود پزشکیان از ابعاد خطرات ناشی از فعال‌شدن مکانیسم ماشه و باور به ضرورت بسیج همهٔ توان و اراده‌اش ـــ و به تعبیر ماندگار مهندس موسوی، «انجام غسل شهادت» ـــ پیش از پرواز به نیویورک است.
خامنه‌ای دو بار در نیویورک روسای جمهور پیشین، خاتمی و روحانی، را در پیش‌پای اوهام و خرافات ضدبشری خود ذبح شرعی کرد و نگذاشت که ملاقات با کلینتون و اوباما انجام شود.
اکنون در واشنگتن فردی از طیف راست افراطی در کاخ سفید نشسته است که انتهای خودشیفتگی است. بی‌اعتناییِ او را خشمگین و انتقام‌جو ساخته و هر پیروزی کوچکی او را تا حد جنون شاد خواهد کرد. این فرصت استثنایی نباید از دست برود.
پزشکیان تنها کسی است که به‌عنوان رئیس‌جمهور، مسئول اجرای قانون اساسی و رئیس شورای عالی امنیت ملی، میتواند مخاطرهٔ نشستن، گفت‌وگو و توافق با ترامپ را به‌جان بخرد؛ از کفن‌پوشانی که ممکن است در تهران منتظر استقبالش باشند، هراسی به دل راه ندهد و مطمئن باشد که به‌ازای هر خودفروخته یا متوهمِ کفن‌پوش، هزاران ایرانیِ مشتاق صلح به استقبالش خواهند رفت.
از سخنان پزشکیان در ماه‌های اخیر کاملاً روشن است که او به عمق مشکلات و بحران‌هایی که گریبان‌گیر کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران است پی برده و درک میکند که اگر کاری نکند، در تاریخ ایران از او به ننگ یاد خواهند کرد؛ اما اگر شجاعت نشان دهد ـــ حتی اگر برکناری از قدرت بهای آن باشد ـــ که چنین نیست ـــ نام نیک، کمترین پاداش او نزد مردم امروز و فردای ایران خواهد بود. آیا او این ضرورت را درخواهد یافت؟ شمارش معکوس آغاز شده و تنها نه روز برای جلوگیری از فاجعه فرصت داریم.
■ جناب پورمندی گرامی، درود بر شما.
شوربختانه واکنش‌های دولت جمهوری اسلامی از جمله شخص پزشکیان در همین یکی دو روز گذشته و پیش از آنکه نشست سازمان ملل برپا شود، نشان داد که این کورسو به راستی از هم اکنون کور کور خاموش است و بر سوی دید آن افزوده نمی‌شود. شاید این بیماری چشم ما باشد که در آن سیاهی ظلمات نوری می‌بینیم و زمان را از دست می‌دهیم. تلاش اصلاح‌طلبان از هر سویۀ آن برای به قدرت رساندن پزشکیان، بدترین انتخاب آنها از سال ۱۳۷۶ تا کنون بود، و به گمان من پس از این هم هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت. دولت پزشکیان به راستی عصاره یا به سخن دیگر تفالۀ سه دولت بی‌عرضه و ایران برباد ده رجایی، احمدی‌نژاد و رئیسی است و هیچ دستآوردی بهتر از کار آن سه دولت ننگین نخواهد داشت. در هرحال جامعۀ ایرانی ناگزیر است فزون بر ۴۷ سال گذشته چند روز دیگر هم به این کورسو بنگرد و دندان روی جگر بگذارد، تا شاید سوی چشم اصلاح‌طلبان از هر نوع آن کمی روشنتر شود. امیدوارم این چند روز هم بگذرد، و شما و من زنده باشیم تا پس از آن بازهم با هم گفتگو کنیم و با چشم‌های بازتر دنیا را ببینیم.
پیروز باشیم. بهرام خراسانی ۲۹ شهریور ۱۴۰۴
■ جناب آقای پورمندی بادرود و احترام
کاش پزشکیان چنین می کرد و در صورت مخالفت خامنه‌ای، کنار می‌رفت اما از حرف‌های دیروز او ناامید شدم. او گفته: در صورت تشدید تحریم‌ها، با کشورهای دوست و سازمان‌های منطقه‌ای، مشکلات را حل خواهیم کرد!!
اصلا متوجه نیست چه اوضاعی در انتظار ایران است! پزشکیان، آخرین رئیس جمهور جمهوری اسلامی ست و جمهوری اسلامی به تاریخ خواهد پیوست یا با زبان خوش و عقب‌نشینی خامنه‌ای، و یا با جنگ و تحریم...
ارادتمند: فردین
■ آقای خراسانی با درود، با شما موافقم، فقط اضافه کنم که برخی‌ها نمی‌بینند و برخی‌ها نمی‌خواهند ببینند.
دسته اول را میتوان روزی با ادعیه و اوراد یا با هوش مصنوعی از نابینایی نجات داد اما علاج نابینایی دسته دوم کار سخت و گاهی ناممکن است. طفلک پزشکیان که به صراحت گفته بود: «همه تلاش خود را انجام می‌دهیم تا منویات رهبری را عملیاتی کنیم.» یا: «برنامه هفتم را برمبنای سیاستهای رهبری اجرا میکنم.» یا: «سیاستهای کلی رهبر انقلاب چراغ راهنمای مسیر است.» چراغ رهبر انقلاب هم که معلوم است راهنمای کدام مسیر است. حالا، به نظر شما نابینایی یا ناشنوایی آدمی که به رئیس جمهور نیابتی امید می بندد، روزی علاج خواهد شد؟
سعید سلامی
■ متاسفانه آقای پورمندی با کلی تعارف و لکنت زبان به اصل خویش که همانا رای به روحانی بود رجوع کرده‌اند. بی‌شک جناب فرخ نگهدار و شرکا از چنین اظهاراتی در طیف جمهوری خواهان خوشحال خواهند شد. تاکید و اتکای زیاد به مواضع حسین موسوی نیز از این ریشه آب می‌خورد. جمله “تنها نه روز برای جلوگیری از فاجعه فرصت داریم” نشان دهنده “ما”ی ایشان هم هست. نکته دیگر اینکه برداشتن تحریم‌ها قبل از هر چیز نظام را نجات خواهد داد و به ضرر جناحی که از بود تحریم‌ها منافعشان بیشتر تامین میشود، خواهد بود. حالا معلوم نیست که به چه علتی باید “هزاران ایرانیِ مشتاق صلح به استقبالش” بروند. مگر اینکه قبول کنیم: اصلاح طلب، اصولگرا، تموم نشده ماجرا. در مقاله ایشان کلا مردم صغیراند و غایب و هر چه هست آن بالاست.
با احترام سالاری
■ دوستان عزیز، اقایان خراسانی، فردین، سلامی و سالاری!
جدای از برخی عادات کهنه «انگ زنی» مندرج در یادداشت آقای سالاری، من در سیاست موافق ایده «هرچه بدتر، بهتر!» نیستم و تصور میکنم که اگر مکانیسم ماشه در چند روز آینده فعال شود، امروز و فردای مردم ایران تباه میشود و فردای بعد از ج.ا. هم در چاله تحریم‌های سازمان ملل گیر خواهد کرد. تحریم‌ها در تخریب همه‌جانبه جامعه ایران نقشی جدی داشته‌اند و با تداوم و تشدید، باز هم مخرب‌تر خواهند شد. جامعه فرسوده و خسته ایران، برای تدارک گذار خشونت پرهیز، دموکراتیک و سامانمند از ج.ا. به زمان برای تنفس و بازسازی خود نیاز دارد. من سرنکونی قهرآمیز رژیم، چه با اتکا به خارج و چه بدون آن را تداوم فاجعه می‌دانم و تصور میکنم که مردم ایران هنوز چیز های زیادی برای از دست دادن دارند! کسانی که خود را نواندیش می‌دانند و اغلب به گذشته امثال من فیک بک می‌زنند، باید قبل از هر چیز، با فکر «انقلاب قهر آمیز» به جا مانده از قرون گذشته، تکلیف‌شان را روشن کنند. از نگاه من این ره بیش از قرون گذشته، به ترکستان است. دیروز هر دو تیم کشتی آزاد و فرنگی ایران، قهرمان جهان شدند. این خبر باید برای ما غربت نشینان حاوی این پیام باشد که با جامعه‌ای مرده طرف نیستیم و ما جز از طریق تقویت جوامع مدنی و گسترش جنبش‌های اجتماعی، قادر به گذار به دموکراسی نخواهیم بود. تشدید تحریم‌ها سمی است بر پیکر مدنیت و جوامع مدنی. برای جلوگیری از فاجعه فعال شدن مکانیسم ماشه، هر کاری از جمله تشویق پزشکیان به نافرمانی مدنی، ولو که شانس تحقق آن نزدیک به صفر باشد، نه که لازم، بلکه «واجب عینی» است. برای جلوگیری از سقوط کشور، امروز لازم است، حتی اگر آبرویی هم داریم، از آن بگذریم.
با ارادت پورمندی
■ جناب پورمندی گرامی، شما که مخالف انگ زنی هستید ابتدا باید ثابت کنید که چه کسی اینجا طرفدار «هرچه بدتر، بهتر!» و”انقلاب قهر آمیز” و “با اتکا به خارج” هست؟ رفع تحریم‌ها اگر با حل رعایت حقوق بشر و سرکوب بی‌امان گره نخورد و هدفمند نباشد چه گرهی از حل مشکلات جامعه و بهتر شدن وضعیت معیشت مردم ایران خواهد گشود؟ در دوره روحانی و رفع تحریم ها چه چیزی عاید مردم شد؟ جز اینکه بودجه دستگاه های عریض و طویل روحانیت و دستگاه سرکوب رژیم و نیابتی‌ها افزایش پیدا کرد و در ادامه‌اش سرکوب ۱۳۹۶ بعد از برجام. البته اگر از دید یک صغیر قانع به قضیه نگه کنیم از نانهای تقسیم شده خرده‌هایی هم بر سر سفره مردم هم ریخت.
یک چیز را هم اضافه کنم در رابطه با چک سفید دادن به دستگاه سرکوب رژیم و نرمیدن اصلاح‌طلبان در رابطه با استفاده از “قهر”. آیا مردم حق دفاع از خود را در مقابل حکومت در مواقع ضروری با استفاده از خشونت را دارند؟ اگر چند جوان به کمک دختری که زیر پای گشت ارشاد طلب کمک میکند با درگیری با گزمه‌ها باعث نجات آن دختر شدند به خاطر استفاده از خشونت قابل سرزش‌اند؟ این نوع مقاومت‌ها و در گیری‌ها به هر حال در رابطه با اوباشان و آدمکشان رژیم رخ خواهد داد و ابعادش هم قابل پیش‌بینی نیست زیرا حد و مرزش را رژیم بر سر ماندن و رفتنش تعیین میکند. در هر صورت صلاح نیست آبرو را ارزان بفروشیم آن هم در دکان حقیر پزشکیان که صاحبش هم یک بی‌آبروی متوهم است و بهتر است به “تقویت جوامع مدنی و گسترش جنبش‌های اجتماعی” همت گماریم تا دخیل بستن به “امامزاده های” رژیم.
با درود سالاری
■ آقای سالاری عزیز!
۱- اشاره بی‌ربط به آقای نگهدار و رای من به روحانی و نظرم در مورد مهندس مو سوی، مگر همه صغری و کبری کردن برای این نیست که «ما»ی مورد نظر مرا صورت بندی کنید که یک مای اصلاح طلب است؟ اسم این کار، انگ زدن نیست؟
۲- در مورد برجام و نتایج آن، شما فقط ۵۰٪ منفی حقیقت را می‌بینید. بعد از برجام گشایش های قابل توجهی در اقتصاد ایران پدید آمد. قرار داد های بسیاری به امضا رسیدند و اوضاع به سمت بهبود رفت و تورم یک رقمی شد. ۲۴ میلیون ایرانی ابله نبودند. ما به امید تداوم این روند و ایستادگی روحانی بر سر وعده هایش پیه ریسک رای دادن به او در دور دوم را به تن مالیدیم. ما گزینه دیگری نداشتیم. مثل بازی پوکر، اگر کارت نمی کشیدیم، با ریاست جمهوری رئیسی ، حتما بازنده بودیم. با کارت کشیدن ریسک کردیم تا شاید بازنده نباشیم. این ریسک با خیانت و آدم فروشی خامنه ای و روحانی، به نتیجه نرسید و برجام هم به هوا رفت. عرصه سیاست، میدان عاشقیت و ایدئولوژی نیست. البته شکست همیشه یتیم است و پیروزی هزار تا پدر دارد!
۳- با قهر نباید شوخی کرد. این یک بازی کودکانه است که از حق دفاع مشروع آغاز کنیم، به دفاع مشروع پیشدستانه و بعد مقابله با مثل در مقابل خشونت فزاینده برسیم و بعد هم: مشت در مقابل مشت!
صورت مساله در عین پیچیدگی، تا حدودی روشن است. بنا بر اعلامیه جهانی حقوق بشر، قیام در مقابل بیداد، حق مردم است و اگر این اتفاق بیفتد، نمی توان مردم را سرزنش یا محکوم کرد. این یک روی سکه است. روی دیگر این است که حق داشتنن و از حق استفاده کردن، دو مقوله متفاوتند. هم بر اساس تجربه و هم از نگاه نظری، انقلاب قهرآمیز به تداوم استبداد و سرکوب، ای بسا بدتر از نظام مستقر، منجر می شود. ۵۷ هنوز به تاریخ نپیوسته و تجربه زیسته ماست.
اینجا مساله اصلی به نقش و وظیفه نیرو های سیاسی و نخبگان جامعه بر می گردد که با شعار های زیبایی مثل دفاع مشروع، آتش قهر را باد بزنند یا توده را به راه های مدنی هدایت نمایند اگر صادقانه به گذار خشونت پرهیز از طریق “تقویت جوامع مدنی و گسترش جنبش‌های اجتماعی” باور داریم. دیگر نمی‌توانیم از هیچ امکانی، هرچقدر هم کوچک باشد، صرف نظر کنیم، اگر به اندکی گشایش در جامعه منجر شود. این تفاوت اساسی گذار طلبی و براندازی است. نماندن در اصلاحات کوچک و رفتن به سمت کنار زدن نظام مستقر هم تفاوت ما با اصلاح طلبان است.
زنده باشید. پورمندی
■ آقای پورمندی عزیز متاسفانه شما در جاده‌ی اصلاح‌طلبی و گذارطلبی در رفت و آمدید گاه از نا امیدی از سکولاریسم می‌گذرید و گاهی به پزشکیان امید می‌بندید. بقیه دوستان اینجا هم حدودا همین را گوشزد کردند. از جای واقعی خود که به نظرم گذار طلبی است عدول نکنید. در رابطه با “حق داشتن و از حق استفاده کردن” حرفم این است که مردم را به هر قیمتی خلع سلاح نکرده و به سرکوب گران چک سفید ندهیم که هر بلایی که خواستند سر مردم بیاورند و آن طرف هم روی دیگر صورت را برای سیلی دوم بگیرد. میتوانید تفسیرهای دلبخواه خود را راجع به نظرم کش و قوس داده و نتایج مورد نیازتان را استخراج کنید ولی این کمکی به دیالوگ و روشنگری نمی‌کند و تنها میتواند نیاز روحی را بر طرف و آرامشی موقت برقرار کند. قضاوت در باره حرف هایی نظیر “۲۴ میلیون ایرانی ابله نبودند” و “در مورد برجام و نتایج آن” و “۵۰٪ منفی حقیقت” که میشود احتمالا ۵۰٪ به نفع جامعه تعریفش کرد، را هم به خوانندگان واگذار میکنم. درست می‌فرمایید که “میدان عاشقیت و ایدئولوژی نیست.” ولی شناخت دقیق از نیروهای درگیر در سیاست جامعه میتواند به انتخاب تاکتیک درست بینجامد و مه توهم را تبخیر میکند.
موفق باشید، با احترام سالاری
■ حضور پزشکیان در سازمان ملل بعید است فراتر از شعارهای رسمی برود. در شرایطی که تحریم‌ها به معضل اصلی کشور بدل شده‌اند، ابتکار دیپلماتیک جدی از سوی او انتظار نمی‌رود؛ چراکه ساختار قدرت در جمهوری اسلامی بر بقای خود متمرکز است و برای این هدف به نیروهای وفادار داخلی تکیه میکند و در برابر غرب ــ که تنها «تسلیم بی‌قید و شرط» را می‌پذیرد ــ حالت مقاومت به خود می‌گیرد.
تحریم‌ها طی سال‌های گذشته نه مانع فساد و رانت شدند و نه سفره مردم را تقویت کردند؛ برعکس، بیشترین فشار را بر جامعه تحمیل کردند. چه‌بسا اگر این تحریم‌ها هدفمندتر طراحی می‌شدند، امروز جامعه مدنی ایران نیرومندتر بود. حال که بازگشت تحریم‌ها بسیار محتمل به نظر میرسد، پرسش کلیدی این است: مردم چگونه میتوانند بار سنگین اقتصادی را کمتر احساس کنند؟ آیا همیاری و سازمان‌دهی اجتماعی میتواند امکان بقا را برای طبقات آسیب‌پذیر فراهم آورد؟
در این میان، قیاس میان امتناع پزشکیان از اجرای مستقیم حجاب اجباری و فرض «تسلیم او در برابر غرب» سنجیده نیست. در موضوع حجاب، او صرفاً نوعی فاصله‌گذاری تاکتیکی کرد؛ اما در سیاست خارجی، تسلیم شدن در برابر غرب ــ به‌ویژه در موضوع تحریم‌ها ــ معنایی کاملاً متفاوت دارد: خروج از چارچوب حاکمیت.
سلمان گرگانی
■ آقای گرگانی عزیز! من در صحت مفروض «تسلیم شدن در مقابل غرب» تردید جدی دارم. آیا معنی «مذاکره با آمریکا، تن دادن مجدد به بازرسی آژانس، روشن کردن موقعیت ۴۶۰ کیلو اورانیم ۶۰ در صدی و تعلیق غنی سازی» تسلیم شدن به غرب است یا تسلیم شدن به عقل؟ کسی در آن طرف، از پزشکیان انتظار ندارد که قباله مالکیت ایران را مهر و امضا کند و بدست ترامپ بدهد. در واقعیت، ترامپ تشنه یک پیروزی کوچک است که با آن فیل هوا کند! قبول شرایط اروپای ۳، قبل از هر چیز، تسلیم به اراده و تمایل مردم ایران است. کدام ایرانی میهن دوستی خواستار رها کردن کشور از شر پروژه ایران برباد ده اتمی و عادی سازی رابطه با غرب نیست؟
با ارادت پورمندی
■ با تشکر از جناب پورمندی برای مقاله جالب و در عین حال بحث بر انگیزشان. موضوع اصلی بحث آنست که آیا آقای پزشکیان میتواند ریسک (و یا مخاطره ای) کرده و بدون هماهنگی با خامنه ای و هسته سخت قدرت با ترامپ ملاقات و با دولت آمریکا به توافقی سیاسی پایدار و محکمی برسد یا خیر؟ البته به دنبال آن این سئوال مطرح میشود که چنین مخاطره ای از سوی پزشکیان، اولا چقدر احتمال موفقیت دارد و ثانیا، در صورت موفقیت، آیا به نفع مردم ایران و گذار به دموکراسی است یا صرفا به تحکیم پایه های رژیم و ادامه حیات او می انجامد و بضرر مردم ایران است. من در اینجا تنها به سئوال نخست که در بالا آمد میپردازم.
شخصا فکر نمیکنم پزشکیان بخواهد یا بتواند ابتکاری در جهت عادی سازی روابط ایران و آمریکا به خرج دهد. اگر هم چنین مخاطره ای بکند بدون هماهنگی با خامنه ای و هسته سخت قدرت، نخواهد توانست موفقیت واقعی، به معنی خارج کردن کشور از بحرانهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، کسب کند. اما چرا؟
یک پاسخ کوتاه آنست که او مرد این کار نیست. به چه معنی؟ در زبان انگلیسی دو مفهوم (Politician) سیاستمدار و (Statesman)، که میتوان آنرا دولتمرد یا رجل سیاسی ملی ترجمه کرد، داریم که توجه به معانی این دو کلمه منظور مرا توضیح میدهد. (من ابتدا تعاریف ایندو را با استفاده از دیکشنریهای آنلاین نوشتم اما بعد به دلیل طولانی شدن بحث حذف کردم. دوستان براحتی میتوانند خود معانی ایندو را در اینترنت بخوانند).
آن چیزی که در اینجا مد نظر جناب پورمندی است از یک رجل ملی انتظار میرود اما آقای پزشکیان نه تنها در تعریف رجال ملی نمی گنجد بلکه حتی سیاستمدار برجسته ای هم نیست. نه حزب متشکل و قوی دارد که از او حمایت کند. نه از محبوبیت بالایی نزد مردم برخوردار است که اگر لازم شد به خیابانها ریخته از او در مقابل دشمنان سیاسی اش حمایت کنند. نه مبتکر گفتمان قوی و جذابی است که در سطح ملی، منطقه ای و جهانی او را رهبر سیاسی مناسبی معرفی کند. او ابتدا خود را ذوب در ولایت فقیه معرفی کرده و ماموریت خود را پیش بردن منویات رهبری اعلام کرده. سپس گفتمان وفاق ملی را به مفهوم ایجاد یک ائتلاف نه چندان محکم و تعریف شده بین اصلاح طلبان و اصولگرایان گرفته و در بیشتر موارد در مقابل اصولگرایان و پایداری چی ها عقب نشینی کرده. در مجلس گفته معتقد به مذاکره با آمریکا بوده اما هنگامی که خامنه ای آنرا صلاح ندانسته مساله را منتفی میداند. در جایی گفته نه برای رئیس جمهور شدن بلکه افزایش مشارکت مردم در انتخابات نامزد ریاست جمهوری شده....... در هیچ موردی هم از خود ذکاوت و درایت بالایی که نشانه ای از یک سیاستمدار برجسته باشد بروز نداده است. بهترین بینه آن هم کابینه ضعیفی است که تشکیل داده. آن از وزیر آموزش و پرورش، آن از وزیر کشور آن از وزیر نیرو آنهم مثلا از وزیر امور خارجه اش که در این شرایط پیچیده بین المللی مانند مرغ سر کنده ای به این در و آن در میزند اما تلاش مذبوحانه اش راه بجایی نمی برد زیرا بجای اجرا و پیشبرد یک راهبرد متین و حسابشده روابط بین الملل مانند کارگزاری نه چندان ماهر منتظر دستورات ضد و نقیض مراکز قدرت از شخص خامنه ای و بیت رهبری و هسته سخت قدرت و شورایعالی امنیت و سپاه و غیره نشسته است. نتیجه اش هم شده این بلبشو و افتضاحی که در دیپلماسی بین المللی داریم و فاجعه ای که تحریم های همه جانبه کشور و مردم را تهدید میکند.
من فکر میکنم خامنه ای اتفاقا به دلیل همین ضعف ها پزشکیان را در انتخابات ریاست جمهور تائید و برکشید و دیگران (مثلا علی لاریجانی، آخوندی و غیره) را رد صلاحیت کرد تا از طریق او سیاستهای خود را پیش برده و طبق معمول، با خباثتی که از ویژگیهای اوست، کاستی ها و بحرانهای اقتصادی و اجتماعی را به رئیس جمهور منتخب مردم و دولت و اصلاح طلبان نسبت دهد. اما تصور نمیکرد راهبرد “نه جنگ و نه مذاکره” او به این فضاحت و رسوایی در هم شکسته و با قتل عام فرماندهان سپاه، تخریب مراکز برنامه هسته ای کشور و احتمال ترور خود و فرزندانش و دیگر مقامات کار او به زندگی در مخفیگاه ها کشیده و در اواخر زندگی به موضوع شوخی و مزاح مردم تبدیل و ملقب به موشعلی شود.
حال اگر در این شرایط انتظار داشته باشیم پزشکیان با این زمینه و پیشینه و دولت ضعیف و مجلس امنیتی 5 درصدی بتواند ابتکار و شجاعتی بخرج داده و اعلام ملاقات و مذاکره و عادی سازی روابط با آمریکا را بکند منطقی نیست. زیرا اگر بدون هماهنگی با خامنه ای و هسته سخت قدرت اینکار را بکند با احتمال زیاد با رای عدم کفایت سیاسی مجلس و برکناری از قدرت مواجه بود و حتی اگر مقاومت کند ممکن است جانش را هم از دست بدهد. اما حتی اگر در خفا با چراغ سبز خامنه ای بخواهد اینکار را بکند بازهم احتمال موفقیت او بسیار کم خواهد بود. زیرا از یک طرف خامنه ای به دلایل متعدد نخواهد توانست تمام قد از عادی سازی روابط با آمریکا که مستلزم کنار گذاشتن تمام آن ادعاها بر علیه شیطان بزرگ، پایان دادن به غنی سازی و برنامه هسته ای، کنار گذاشتن برنامه موشکهای دوربرد، قطع ارتباط با نیابتی ها و حتی به رسمیت شناختن اسرائیل باشد حمایت کند. زیرا این امر مستلزم بیرون راندن افراطیون سیاسی از مواضع قدرت، از جمله در سپاه، شورایعالی امنیت ملی، مجلس، شورای نگهبان و مجمع تشخیص و غیره و متحدان آنها که کاسبان تحریم باشند از مصادر ثروت و درآمد خواهد بود که بلافاصله حمایت همان 5% تا 10% باقیمانده حزب اللهی های طرفدار حکومت را نیز بخار کرده از بین خواهد برد و به احتمال زیاد نیروی سرکوب را هم، که در حال حاضر تنها تکیه گاه حکومت است، فلج خواهد کرد. اگر هم بخواهد مکر و حیله بخرج داده و تلویحا از او حمایت و مثلا با طرح لزوم نرمش قهرمانانه و غیره از اقدامات پزشکیان پشتیبانی کند نه خواهد توانست قدرتهای خارجی را دیگر با این سیاستهای کجدار و مریز (مثلا حاضر به مذاکرات غیر مستقیم شده و قولهای سر خرمن فتوای حرمت بمب اتمی را بپذیرند) راضی کند و نه قادر خواهد بود از داخل مخفیگاه خود افراطیون داخلی را ساکت و مطیع و وادار به همکاری با دولت پزشکیان کند. این امر حتی میتواند منجر به شروع تحرکاتی از سوی افراطیون بر علیه پزشکیان (اما در عمل برای به زیر کشیدن خامنه ای) شود.
به این دلایل من فکر نمیکنم پزشکیان در نیویورک حرکت موثر و نمایانی برای عادی سازی روابط با آمریکا از خود نشان دهد. اما اگر هم مواضعی در این جهت گرفت (که فکر میکنم با هماهنگی خامنه ای خواهد بود) قادر به حل معضلات و پایان دادن به بحرانهای اقتصادی، اجتماعی سیاسی کشور که مستلزم عادی سازی واقعی روابط ایران با آمریکا و دنیای غرب نخواهد بود. اشاره ای به دلایل آن شد ولی تفصیل موضوع را میتوان در آن زمان بحث کرد.
بنظر میرسد خامنه ای بیشتر در فکر بردن ایران بسمت شرایطی مانند کره شمالی با موشکهای دوربرد و انفجار یک بمب اتم (لابد اسلامی-ایرانی) است تا از آن طریق در مقابل خارج بازدارندگی ایجاد کرده و در داخل به بهانه مقاومت در برابر تحریم ها و با حمایت افراطیون با تکیه به سرنیزه حتی به قیمت کشتن هزاران ایرانی به حکومت ادامه دهد. البته بعید است او در این سیاست هم موفق شود. هم به دلیل مبارزات آزادیخواهان و مقامت مردم و هم نفود جاسوسان قدرتهای غرب و شرق در ارگانهای نظامی و سیاسی و اداری کشور که میتوانند در سر بزنگاه ها با ترورها و انفجارها و خرابکاریهای دیگر نتایج تمام تلاشهای او را از بین ببرند. در اینجا آنچه مایه تاسف است فقدان یک رهبری سیاسی جمعی توانمند و منتخب مردم در اپوزسیون است که با پایگاه گسترده مردمی خود بتواند مبارزات مدنی و سیاسی مردم کشور را پیوند داده و با مبارات خشونت پرهیز رژیم را وادار به عقب نشینی و نهایتا انحلال کند.
خسرو
■ جناب پورمندی گرامی
در مورد «تسلیم» شاید لازم باشد بیشتر توضیح داده شود. بنا به گفته شما و پرسشی که مطرح کردید: آیا «مذاکره با آمریکا، تن دادن به بازرسی‌های آژانس، روشن کردن موقعیت ۴۶۰ کیلو اورانیوم ۶۰ درصدی و حتی تعلیق غنی‌سازی» تسلیم شدن به غرب است یا تن دادن به عقلانیت؟ واقعیت این است که مسأله بسیار فراتر از اینهاست. در ادامه باید افزود: توقف حمایت از نیروهای نیابتی، دست برداشتن از تهدید اسرائیل، توقف ساخت موشکهای دوربرد، پرهیز از ترورهای خارج از کشور و در نهایت رعایت قوانین بین‌المللی. چنین تغییراتی از عهده جمهوری اسلامی برنمی‌آید، زیرا به معنای تغییر ماهیت آن است؛ یعنی پایان کل نظام. طبیعی است که رژیم نه تنها تمایلی به این مسیر ندارد، بلکه حتی طرح آن را تهدیدی برای بقا و انسجام نیروهای وفادار و متحجر خود میداند.
اگر چنین مسیری طی شود، «تسلیم» نه تنها در برابر غرب بلکه در برابر ملت ایران هم خواهد بود. البته این تسلیم به معنای «واگذاری مالکیت ایران» یا مهر و امضای پایان حاکمیت ملی نیست. بلکه باید میان «تسلیم جمهوری اسلامی» و «تسلیم ایران» تفکیک قائل شد. تسلیم نظام حاکم به معنای عقب‌نشینی از پروژه‌های ایدئولوژیک و امنیتی است؛ در حالی که اگر دولت و حکومت ایران همچون دیگر حکومت‌های عادی و نرمال عمل می‌کردند، اصلاً نیازی به استفاده از واژه «تسلیم» نبود، بلکه نام درست آن «پایبندی به قواعد بین‌المللی» می‌بود.
سلمان گرگانی
■ احتمالا دوستان توافق دارند که این نظام زنده بودنش در این است که دیگ بحران همیشه گرم بماند و بجوشد. این طفره رفتن‌ها و بی‌عملی هم پشتش سیاستی نهفته است. عقب نشینی و اصلاح را نابودی خویش میداند و در شرایط جنگی و تنش ماندگاری بیشترش را. بقیه‌اش را جناب خسرو به تفصیل شرح داده‌اند. عقلانیت این نظام بیش از این نبوده و نیست.
با درود به همه دوستان نگران سرنوشت میهنمان، سالآری
■ همانطور که همه دوستان اشاره و تاکید کردند، تا علی خامنه‌ای سکان امور را در دست دارد، هیچ گرهی از کار فروبسته ایران باز نخواهد شد و اندک احتمال اینکه با محدود شدن نقش او و شکاف های درون حکومت، پزشکیان بتواند گامی در جهت کاهش بحرانهای ویرانگر بردارد، خنثی شده است. صحبت‌های امشب خامنه‌ای تیر خلاص به کورسوی امید بود. او پیشدستی کرد و ساعاتی قبل از ورود پزشکیان به نیویورک، بار دیگر بر تداوم غنی‌سازی و عدم مذاکره با آمریکا پافشاری کرد. به این ترتیت سفر پزشکیان به نیویورک، به نقطه پایانی بر امید به سیاست نرمال و تداوم سقوط ایران در باتلاق بحران و جنگ تبدیل میشود. حضور پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل به صحنه تداوم تحقیر جمهوری اسلامی بدل میشود و برای ایران مکانیسم منحوس ماشه را به ارمغان می‌آورد. به پرونده سیاه علی خامنه‌ای، بخاطر این پیام عجولانه و جنایتکارانه، برگ سیاه دیگری اضافه شد.
با ارادت پورمندی