بیانیه نهادهای مدنی فعال در حوزۀ آموزش خطاب به برنامه‌ریزان و مسئولان آموزشوپرورش کشور
آموزش رایگان و باکیفیت حق همه کودکان است
اگر دیروز آموزش، دغدغۀ اصلی و اول مردم نبود و تنها بخش کوچک‌تری از جوامع به اهمیت و ضرورت آن آگاه بودند، امروز کمتر فردی از کل مردم یک کشور و بلکه جهان را می‌توان یافت که به اهمیت آموزش و گره‌خوردن آن به آیندۀ خود و فرزندان‌شان پی نبرده باشد.
به‌اعتبار چنین آگاهی و نیاز مبرمی است که برنامه‌ریزان و سیاستگذاران هر کشور در صدد تامین و اختصاص بودجه کافی و به‌کارگیری نیروهای متخصص و کار‌آزموده، خلاق و آینده‌نگر در حوزۀ آموزشوپرورش برآمده‌اند. با پی‌ریزی و پایدارکردن سازمان‌ها و نهادهای مستقل و صاحب‌نظر در زمینه‌های متنوع آموزشی به امر مهم آموزش کودکان و نوجوانان اولویت اول را داده‌اند. آنان با توجه و دقت به نیازهای زمانه و جامعه خود و جهان و با بازنگریِ منظم و استفاده از نظر کارشناسان، برنامه‌های آموزشی را تکمیل و به‌روز می‌کنند.
مطالعه و ارزیابی برنامه‌های آموزشی کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد مسئولان آموزشوپرورش این کشورها چگونه توانسته‌اند با جامع‌نگری و دوراندیشی، کودکان، نوجوانان و سپس جوانان خود را برای قبول مسئولیت‌های بزرگ آماده کنند و با استفاده از متخصصان جوان در رأس مراکز علمی به چنان دست‌آوردهایی برسند که خود و سایر مردم جهان هم از آن بهره‌مند شوند.
امروز ما برای دست‌یابی و تحقق یک برنامۀ آموزشی جامع، فراگیر و آینده‌نگر باید به آسیب‌شناسی عملکرد گذشتۀ آموزشوپرورش در همۀ ابعاد آن بپردازیم و با برنامه‌ای سنجیده و پیشرو، کاستی‌ها و عقب‌افتادگی‌های گذشته را جبران کنیم.
امروز انتظار و توقع جدی مادران و پدران از مسئولان آموزشوپرورش کشور، برقراری عدالت آموزشی سراسری و دسترسی همه کودکان، نوجوانان و جوانان به امکانات، تجهیزات و برنامه‌های آموزشی با کیفیت و به‌روز است.
ما از وزیر آموزشوپرورش، مدیران کل و همه برنامه‌ریزان آموزشی مصرانه می‌خواهیم از مشارکت و نظر افراد باصلاحیت علمی در برنامه‌ریزی‌های آموزشی استفاده کنند تا بر حُسن انجام برنامه‌ها نظارت مستمر و دلسوزانه داشته باشند. این‌ها وظایفی است که قانون اساسی و پیمان‌نامه حقوق کودک بر عهده آنها گذاشته است. طبق بند دوم اصل سوم قانون اساسی، دولت موظف است همه امکانات خود را در مورد آموزش رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تعلیم آموزش عالی به‌کار برد. همچنین طبق اصل سی‌ام قانون اساسی، دولت موظف است وسائل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دورۀ متوسطه فراهم سازد و وسائل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌صورت رایگان گسترش دهد. براساس این مستندات برخی از وظایف آن وزارتخانه را یادآوری می‌کنیم و هشدار می‌دهیم که فراموشی این وظایف، پیامدهای بسیار ناگواری برای جامعه داشته است و خواهد داشت.
۱- به ضرورت آموزش مربیان و معلمان برای اجرای آموزش با کیفیت هرچه بیشتر توجه شود.
۲- مهارت‌آموزی برای دانش‌آموزان دورۀ دوم متوسطه در همه رشته‌های تحصیلی و آموزش مهارت‌های زندگی در کلیۀ مقاطع تحصیلی (دبستان تا دبیرستان) اجرا شود.
۳- با تاسیس هرچه بیشتر مدارس فنی‌وحرفه‌ای به‌ویژه در روستاها از افزایش دیپلمه‌های بیکار جلوگیری و به نیروی انسانی خودکفا در جامعه کمک شود.
۴- سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور در نقشه‌های ساخت مدارس، فضاهای مربوط به آزمایشگاه، کتابخانه و ورزشگاه را منظور کند.
۵- با توجه به کمبود فضاهای آموزشی در روستاها، با تامین هزینۀ رفت‌و‌آمد دانش‌آموزان و برقراری سرویس ایاب‌وذهاب به روستاهای دارای دبیرستان از ترک تحصیل آنان جلوگیری شود.
۶- در دورۀ شیوع ویروس کرونا که آموزش از راه دور برگزار می‌شود، کودکان و نوجوانان به گوشی‌های هوشمند و اینترنت رایگان و پر سرعت نیاز دارند، لذا تامین آن برعهدۀ وزارت آموزشوپرورش است، در غیر این صورت دانش‌آموزان مناطق محروم و کم‌برخوردار به‌ویژه در روستاها و مناطق عشایری ناچار به ترک تحصیل می‌شوند.
(بر اساس آمارهای رسمی، در سال تحصیلی گذشته پنج میلیون کودک به‌علت در اختیار نداشتن امکانات لازم برای استفاده از آموزش مجازی (اینترنت و موبایل) از آموزش باز ماندند و در واقع به خیل بازماندگان از تحصیل پیوستند.)
۷- ایجاد تغییرات لازم در آموزش مجازی دانش‌آموزان، “سامانه شاد”، باتوجه به نارسایی‌های آن در صورت ادامۀ آموزش مجازی.
۸- تجدید نظر در محتوای کتاب‌های درسی به‌دلیل به‌روز نبودن مطالب آنها ضروری و حائز توجه ویژه است.
سرفرازی فردای فرزندان ایران در گرو برنامه‌ریزی صحیح، آینده‌نگر و به‌روز مسئولان امروز آموزش است.
امضاکنندگان:
الفبا، انجمن برای کودکان، انجمن پژوهش‌های آموزشی پویا، انجمن اجتماعی فصل مهر، انجمن حامیان کودکان کار و خیابان، انجمن حمایت از کودکان کار، انجمن یاری کودکان در معرض خطر، انجمن یاری کودکان کار، جمعیت دانشجویی امام علی، سازمان معلمان ایران، شبکه یاری کودکان کار و خیابان، شورای گسترش فرهنگ صلح برای کودکان، کانون توسعه فرهنگی کودکان، کانون صنفی معلمان تهران، گروه تلاشگران یاری همدل، مجتمع مهرگان مهر ماندگار تهران، مؤسسه تاک سرزمین من، مؤسسه رویش نهال جوان، مؤسسه فرهنگی و هنری رسم کودکی، مؤسسه کنش‌گران اجتماعی، مؤسسه مهر و ماه، مؤسسه ندای ماندگار، مؤسسه نوید زندگی کوشا