علی تاجرنیا*
عملکرد دولت در آغاز ورود بیماری کرونا به کشور درست نبود و حتی می‌توان گفت تمهیدات قابل توجهی در خصوص مبارزه با این ویروس از جانب مسوولان مشاهده نشد. شخص رییس‌جمهور و مقامات تصمیم‌گیر در ابتدای پیدایش کرونا در کشور هنوز به این باور نرسیده بودند که باید برخوردهای قاطع‌تری انجام دهند و این ضربه‌ای برای شیوع بیشتر این بیماری شد.
اینکه تا اواخر سال تقریبا تمامی بنگاه‌های خدماتی و اقتصادی ما کاملا فعال بودند نقش عمده‌ای در گسترش شیوع بیماری داشت. خصوصا عدم توجه به فاصله‌گذاری اجتماعی در ابتدای شروع بیماری به خصوص عدم قرنطینه کردن شهر قم که مبدا بیماری شناخته شد بدون شک تاثیر قابل توجهی در انتشار ویروس کرونا داشت اما در ادامه کار با توجه به مشخص شدن پیامدهای این تصمیمات غیرکارشناسی و همچنین فشاری که از طرف دانشمندان و روسای انجمن‌های علمی و کارشناسان صورت گرفت تصمیمات دولت معقولانه تر شد و همین امر هم بدون تعارف نقش مهمی در کم شدن شتاب بیماری داشت. البته نوروز و تعطیلات هم به این روند موفقیت‌آمیز کمک کرد و آن‌طور که پیش‌بینی می‌شد کمی از شتاب بیماری کاسته شد. این در حالی است که در خیلی از کشور‌ها از جمله آمریکا ما مشاهده کردیم که روند شیوع بیماری کرونا بسیار سریع بوده اما خب این موضوع در ایران کمی کنترل شده تر و تصمیمات مسوولان و تعطیلات نوروز هم علت کندی شیوع بیماری بود.
اما اخیرا تصمیمی در جلسه ستاد مقابله با ویروس کرونا گرفته شده که باید در اواخر فروردین کارهای اقتصادی شروع شود. باید گفت که این تصمیم عجولانه است. ما هنوز در شهر تهران به پیک بیماری نرسیدیم. در خیلی از استان‌ها هم تازه در شرایط ورود بیماری قرار داریم. نمی‌توانیم به راحتی پیش‌بینی کنیم که یک هفته دیگر چه اتفاقی می‌افتد. از این رو این تصمیم که باید همه فعالیت‌ها آغاز شود نمی‌تواند معقولانه باشد. البته متاسفانه دولت به دلایل مختلف مشکلات اقتصادی قابل توجه و زیادی در کشور دارد. چون نمی‌تواند این مشکلات را در سطوح دیگری حل کند بنابراین برای به کار افتادن چرخ تولید و فعالیت‌های اقتصادی ناچارا دچار عجله شده. این در حالی است که این موضوع می‌تواند پیامدهای خطرناک‌تری برای کشور داشته باشد. باز هم باید تاکید کرد که کشور ما در بحران اقتصادی گرفتار است. با توجه به امکانات موجود دولت ناچارا به فکر شروع فعالیت‌های اقتصادی در کشور است.
اما مهم‌ترین مساله این است که بیماری کرونا و شرایط خطیر پیش آمده برای مردم این را به ما یادآوری کرده که کشور نیازمند ترمیم رابطه خود با دنیاست. نمی‌توانیم در کشور با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کنیم و کمک‌های خارجی را رد کنیم و با دنیا روابطمان را به هم بزنیم و بعد هم بخواهیم کشور به سمت و سوی درست حرکت کند. بدون شک ضربات ناشی از کرونا خصوصا در بخش خدمات که به‌طور عمده ۵۰ درصد گردش اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد و به طور عمده هم توسط مردم و بخش خصوصی انجام می‌شود یک ضربه و شوک شدیدی به اقتصاد کشور وارد می‌کند . ما به جای اینکه تصمیمات عجولانه در داخل بگیریم نیازمند یک نوع بازنگری در روش حکمرانی کشور چه به لحاظ مدیریت کلان اقتصادی در کشور و چه به لحاظ روابط بین‌الملل هستیم. البته بدون شک در این اتفاقی که افتاده و در شیوع زیاد بیماری کرونا بخشی از مردم هم نقش منفی داشتند؛ کسانی که در تعطیلات عید بدون توجه به تذکرات مسوولان به مسافرت رفتند مسبب این شرایط هستند. چیزی حدود ۴۰ درصد خانواده‌های ایرانی در تعطیلات با وجود محدودیت‌ها مسافر بودند ضمن اینکه بخش زیادی از این افراد از شهر تهران بودند. بدون شک این افراد در به وجود آمدن چنین شرایطی در کشور مقصر هستند. اگر امروز می‌بینیم که در تهران ترافیک در سطح شهر وجود دارد دلیلش به خاطر بی‌مسوولیتی برخی شهروندان است و اینها همان کسانی هستند که در ایام تعطیلات با وجود تذکرات و سخت گیری‌ها باز هم به سفر رفتند و همان رفتارهای نادرست را تکرار می‌کنند. ضمن اینکه به جز این موارد باید به این نکته نیز توجه کرد و آن اینکه یکی از مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد، این است که نهادی تصمیم‌گیرنده با صددرصد اختیارات وجود ندارد، بلکه آن قدر نهادهای موازی وجود دارد و آن قدر قدرت بین یکسری از نهادهای موازی توزیع شده که تصمیم‌گیری برای این امر دشوار است. بنابراین اگر بخواهیم مساله و بیماری کرونا به شکل درستی کنترل شود هم باید حکمرانی خوب در کشور ایجاد کنیم تا منجر به کارآمدی بیشتر ساختار مدیریت و حاکمیت کشور شود و هم اینکه با اقتدار نسبت به رفتارهای غیرقانونی و بی‌توجهی به مقررات توسط مردم برخورد کنیم چرا که این مساله تعارف ندارد. به هر حال این بی‌مبالاتی و بی‌توجهی‌ها می‌تواند سلامت مردم و تعالی و رشد کشور را می‌تواند مورد هدف قرار دهد و این مساله بسیار مهمی است.
*کارشناس مسائل سیاسی