شرق: چابهار به دالان حمل‌ونقل و گذر بین‌المللی بین ایران، هند و افغانستان تبدیل شد. «نارندرا مودی»، نخست‌وزیر هند، عصر یکشنبه آمد و «اشرف‌غنی»، رئیس‌جمهور افغانستان، نیز دیروز رسید تا مقامات سه کشور توافق‌نامه‌ای در زمینه بندر ترانزیتی چابهار امضا کنند؛ توافق‌نامه‌ای که به گفته نخست‌وزیر هند «راه‌های ارتباطی جدیدی را برای روابط هرچه‌نزدیک‌تر سه کشور می‌گشاید».
تعبیر روحانی نیز از موافقت‌نامه آن بود که «چابهار به‌عنوان مبدأ دالان ترانزیتی بین جنوب و شرق و جنوب و شمال خواهد بود و با اتمام راه‌آهن چابهار و زاهدان و سپس زاهدان و سرخس، این بندر می‌تواند به نقطه اتصالی بین کشورهای مختلف از جمله هندوستان با افغانستان، کشورهای آسیای‌میانه، قفقاز و شرق اروپا تبدیل شود».
این همان موافقت‌نامه‌ای است که مقامات سه کشور از یک‌سال قبل برای امضا و اجرای آن کوشیده‌اند. اشرف‌غنی در سفر پیشین خود- فروردین 94- همکاری‌های چندجانبه با ایران، هند، تاجیکستان و ترکمنستان را مورد تأکید قرار داده بود. در راستای همین همکاری‌های چندجانبه بود که وزیر راه و شهرسازی ایران و وزیر کشتیرانی هند در اردیبهشت‌ماه سال 94 قرارداد مشارکت هند در توسعه فاز یک بندر چابهار را امضا کردند. عبدالله عبدالله، رئیس اجرائی دولت افغانستان، نیز اواسط دی‌ماه گذشته در صدر هیأتی از وزیران کابینه این کشور به بندر چابهار سفر کرد و صادرات و واردات کالاهای افغانستان از این بندر را مورد بررسی قرار داد.
این توافق‌نامه سه‌جانبه عصر دیروز در تهران امضا شد و کشورهای دیگر نیز می‌توانند در آینده به این سند همکاری بین ایران، هند و افغانستان ملحق شوند. این را حسن روحانی، رئیسجمهوری کشورمان، پس از امضای موافقت‌نامه مذکور گفت. او با تأکید بر اینکه «پیام این سند آن است که کشورهای منطقه باید از فرصت‌های منطقه‌ای برای توسعه و تقویت کل منطقه استفاده کنند»، گفت: «ما در سایه سرمایه‌گذاری و فعالیت مشترک در چابهار می‌توانیم کشور هندوستان را در یک مسیر مطمئن به افغانستان و کشورهای آسیای‌میانه و قفقاز متصل کنیم. بنابراین موافقت‌نامه و سندی که به امضا رسید، پیامی برای همه کارآفرینان در سه کشور و کشورهای منطقه است که می‌توانند بر مبنای دالان جدید بین‌المللی برنامه آینده خودشان را تنظیم کنند».
او این سند را یک سند اقتصادی، سیاسی و منطقه‌ای توصیف کرد و گفت: «در این توافق سه‌جانبه فضا برای حضور کشورهای دیگر و فعالیت کشورهای دیگر باز است و کشورهای دیگر هم می‌توانند به این سند همکاری در آینده ملحق شوند. سند و توافق امروز علیه هیچ کشوری نخواهد بود و آنچه فعالیت سه کشور است به‌نفع کل منطقه و به‌ویژه صلح و ثبات منطقه خواهد بود».
روحانی با اشاره به جلسات دوجانبه‌ای که قبل از امضای این سند با مودی و اشرف‌غنی داشت، گفت: «تصمیم بر این شد که هر کشوری وزیری را برای ادامه کار قرار دهد و وزیر راه و شهرسازی از طرف ایران اعلام می‌شود و آقای مودی هم وزیر راه و حمل‌ونقل را به‌عنوان مسئول این کار اعلام کردند و آقای اشرف‌غنی هم بنا شد به‌زودی وزیر مربوطه را اعلام کنند که این سه وزیر به‌طور منظم با هم جلسات مشترک داشته باشند و پیشرفت کار نظارت و گزارش کار را به سران سه کشور اعلام کنند».
امضای 12 سند همکاری با هند
«نارندرا مودی»، نخست‌وزیر هند که در پاسخ به دعوت حسن روحانی، رئیسجمهوری کشورمان، راهی ایران شده بود، عصر یکشنبه به‌همراه یک هیأت بلندپایه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به تهران رسید و با انتشار توئیتی به زبان فارسی در صفحه شخصی خود اظهار امیدواری کرد که این سفر بتواند پیوندهای فرهنگی و انسانی بین هند و ایران را بیش از پیش تحکیم کند.
او صبح دیروز در مجموعه تاریخی- فرهنگی سعدآباد مورد استقبال روحانی قرار گرفت و در ادامه روز 12 سند همکاری در بخش‌های مختلف با ایران امضا کرد. مودی به‌عنوان نخستین نخست‌وزیر هند که در 15سال اخیر به ایران آمده است، بعد از دیدار با روحانی در یک نشست خبری مشترک شرکت و پیرامون مسائل دوجانبه و چندجانبه گفت‌وگو کرد. آن‌طور که روحانی در این نشست خبری می‌گفت آنها در این دیدار «با توجه به اهمیت ثبات و امنیت منطقه به‌ویژه در افغانستان، عراق، سوریه، یمن و سایر کشورها و معضل مهم، تروریسم در منطقه» تصمیم گرفتند تا «در زمینه مسائل سیاسی و ارتباطات اطلاعاتی روابط نزدیک‌تری را برای ایجاد صلح و ثبات در منطقه و همچنین در مبارزه با تروریست دنبال کنند». روحانی با بیان اینکه «این سفر که در شرایط پسابرجام و پساتحریم انجام شده زمینه توسعه روابط اقتصادی بین دو کشور را بیش از گذشته مهیا کرده است»، گفت: «روابط اقتصادی دو کشور می‌تواند بسیار گسترده‌تر از گذشته باشد و تصمیم بر این گرفته شد که روابط دو کشور از حالت تجاری بین دو طرف به روابط اقتصادی جامع دو کشور تبدیل شود».
وی خاطرنشان کرد: «با توجه به شرایط انرژی در ایران و معادن بسیار قوی در هندوستان و وجود بندرهای راهبردی مثل چابهار ما می‌توانیم در صنایع مختلف ازجمله آلومینیوم، فولاد و پتروشیمی با یکدیگر همکاری‌های مشترک داشته باشیم. با سرمایه‌گذاری هندوستان در توسعه بندر چابهار و تجهیز آن و همچنین اعتباراتی که برای بندر چابهار از طرف این کشور مدنظر است، چابهار می‌تواند تبدیل به یک نماد بزرگ همکاری بین دو کشور بزرگ ایران و هندوستان شود».
به گفته روحانی، «چابهار به‌عنوان مبدأ دالان ترانزیتی بین جنوب و شرق و جنوب و شمال خواهد بود و با اتمام راه‌آهن چابهار و زاهدان و سپس زاهدان و سرخس این بندر می‌تواند به نقطه اتصالی بین کشورهای مختلف از جمله هندوستان با افغانستان، کشورهای آسیای‌میانه، قفقاز و شرق اروپا تبدیل شود».
تسهیلات بانکی و روابط اقتصادی
رئیسجمهوری خاطرنشان کرد: «با توجه به نقش بانک‌ها در روابط اقتصادی دو کشور، امروز بحث‌های بسیار مهمی درباره نحوه ساماندهی روابط بین بانک‌ها مطرح شد و درباره آن به بحث و بررسی پرداختیم که امیدواریم در آینده نزدیک تسهیلات بانکی بیش از گذشته شرایط را برای روابط اقتصادی وسیع‌تر بین دو کشور مهیا و آماده کند».
روحانی یادآور شد: «با توجه به پیشرفت کشور هندوستان در فناوري‌های نو و های‌تک به‌ویژه در زمینه آی‌سی‌تی، بیوتکنولوی، نانوتکنولوژی و هوافضا امروز تصمیم گرفتیم روابط دو کشور در زمينه فناوری‌های نو، دانشگاه‌ها و پارک‌های علمی و فناوری توسعه یابد».
او موضوع گردشگری را از محورهای گفت‌وگو با نخست‌وزیر هند بیان کرد و گفت: «با توجه به اشتراکات فراوانی که بین دو ملت وجود دارد و علاقه به زبان‌های دو کشور و کرسی‌های زبان فارسی و هندی در هندوستان و ایران تصمیم گرفته شد روابط تهران - دهلی نو در زمینه گردشگری توسعه یابد». مودی نیز در تشریح محورهای مذاکرات دوجانبه با روحانی گفت: «در مسائل گوناگون فی‌مابین تمرکز کردیم، درباره اوضاع کنونی پیش‌روی منطقه و مسائل مشترک دو کشور در سطح بین‌المللی، هم‌اندیشی و تبادل نظر شد؛ همکاری و مشارکت با یکدیگر در این زمینه بسیار حائز اهمیت است».
او با تأکید بر اینکه دستاوردهای دیدار دیروز و قراردادهای امضاشده، فصل تازه‌ای در عرصه همکاری‌های استراتژیک دو کشور رقم می‌زند، گفت: «همکاری‌های گسترده تجاری، ارتباطات کارآمد جاده‌ای به‌ویژه راه‌آهن، مشارکت در بخش صنایع نفت و گاز، آموزش و سایر زمینه‌های فرهنگی، ارکان اصلی و کلی همکاری‌های اقتصادی ایران و هند را تشکیل می‌دهد».
نخست‌وزیر هند توضیح داد: «براساس قرارداد دوجانبه توسعه بندر چابهار و زیرساخت‌های آن، همچنین تخصیص 500 میلیون دلار از طرف هند برای این مهم، سنگ بنای این اقدام بزرگ خواهد بود. این قرارداد به پیشرفت و رشد اقتصادی منطقه منجر می‌شود و ما مصمم هستیم هرچه زودتر این قراردادها را عملی کنیم».
او همچنین گفت: «هند و ایران در امنیت، ثبات و پیشرفت منطقه نیز نقش تعیین‌کننده دارند، دو کشور درباره گسترش نیروهای ناامن‌کننده، افراطی‌گری و تروریسم در منطقه نگرانی‌های مشترکی دارند. ما توافق کردیم در مبارزه با خطر تروریسم، افراطی‌گری، حمل‌ونقل مواد مخدر و جرائم سایبری به صورت نزدیک هم‌اندیشی کنیم. همچنین توافق کردیم همکاری‌های سازمان‌های دفاعی و امنیتي دو کشور درباره منطقه به‌ویژه امنیت دریایی را تسهیل کنیم».
مودی با اشاره به اینکه «دوستی دو ملت عامل ثبات در منطقه خواهد بود»، خطاب به دکتر روحانی گفت: «برای عملی‌شدن این توافقات و پیشبرد مناسبات فی‌مابین منتظر استقبال شما در هند هستم».
همکاری‌های منطقه‌ای با افغانستان
اشرف‌غنی و روحانی نیز روز گذشته قبل از امضای توافق‌نامه سه‌جانبه با یکدیگر دیدار کردند. روحانی بعد از دیدار با او نیز تأکید کرد توافق‌نامه مذکور «نه‌تنها زمینه‌ساز توسعه هر سه کشور، بلکه منطقه خواهد بود».
او همچنین با اشاره به اشتراکات دینی، فرهنگی و تاریخی دو ملت ایران و افغانستان، گفت: «برای جمهوری اسلامی ایران ثبات، امنیت و توسعه افغانستان اهمیت بسزایی دارد و در این راستا آماده هرگونه همکاری با کشور دوست و همسایه خود هستیم». روحانی، بر لزوم پیشبرد طرح‌های توسعه‌ای در افغانستان تأکید کرد و گفت: «بدون تردید یأس و ناامیدی یکی از عوامل و ریشه‌های بروز و تقویت تروریسم است و اگر جامعه به آینده امیدوار شود، می‌توان مانع بزرگی در برابر گسترش و اشاعه تروریست و تولید و توزیع مواد مخدر ایجاد کرد. ازاین‌رو توسعه افغانستان می‌تواند در ایجاد ثبات و امنیت در این کشور بسیار مؤثر باشد».
رئیسجمهوری با ابراز ناراحتی و تأثر از حوادث تروریستی اخیر در افغانستان، گفت: «هر کجای افغانستان که حادثه‌ای رخ داده و فرد بی‌گناهی کشته می‌شود، موجب تأثر ماست، چراکه همه اعضای یک پیکر و از یک خاستگاه فرهنگی، سرزمینی و تمدنی هستیم». او در ادامه بر توسعه روزافزون روابط تهران-کابل تأکید و ابراز امیدواری کرد «با اراده جدی دو طرف، شاهد تحول مثبت و گسترده‌ای در روابط دو کشور باشیم».
اشرف‌غنی، رئیسجمهوری اسلامی افغانستان نیز در این دیدار با اظهار خوشحالی از پیشرفت و توسعه ایران در عرصه‌های مختلف، گفت: «همواره ثبات، امنیت و ترقی ایران موجب ثبات، امنیت و ترقی افغانستان بوده، ازاین‌رو به‌دنبال توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه با ایران هستیم». او همکاری‌های منطقه‌ای را برای افغانستان حیاتی دانست و گفت: «افغانستان به‌دنبال توسعه همکاری‌های منطقه‌ای با ایران به صورت دوجانبه و چندجانبه است».