امتداد-داوود حشمتی:
ایلان ماسک دوباره خبری داد که شبیه شوخی‌های علمی‌تخیلی است اما وقتی از دهان او بیرون می‌آید، باید آن را جدی گرفت: «تا ۲۴ ماه دیگر، تلفن شما مستقیماً به ماهواره‌های استارلینک وصل خواهد شد. بدون اپراتور، بدون سیم‌کارت، بدون منطقه کور.»
به زبان ساده یعنی دیگر لازم نیست بدانید کجا هستید؛ اینترنت همه جا هست — حتی وسط کویر لوت یا روی عرشه کشتی ماهیگیری در قطب شمال. اما پشت این جمله ساده، یک لرزه عمیق در نظم جهانی ارتباطات خوابیده است.
تا امروز، دولت‌ها از دروازه اپراتورها وارد می‌شدند. فیلتر می‌کردند و یا کاربران را کنترل می کردند. اپراتورهای محلی در واقع ابزار حکمرانی دولت ها بودند در دنیای دیجیتال. اما وقتی خودِ ماهواره مستقیم با گوشی حرف می‌زند، مرز از بین می‌رود. در این دنیا آیا دیگر مرزی برای کنترل توسط اپراتورها باقی می ماند؟ وقتی گوشی شما بدون نیاز به ارتباط از طریق همراه اول یا ایرانسل به ماهواره ایلان ماسک متصل شود، آیا دیگر کنترلگری با روش هایی مانند فیلترینگ معنا دار خواهد بود؟ در این نقطه، فیلترینگ به یک شوخی تاریخی تبدیل می‌شود.
با این حال در ایران، هنوز جلسه پشت جلسه برگزار می‌شود که مثلاً «چگونه VPN را از کار بیندازیم» یا «چطور اپراتورها را موظف کنیم به اعمال محدودیت‌ها”» و یا اینکه «چطور واتس آپ که رفع فیلتر شده را دوباره فیلتر کنیم»
اما در افق دو سال آینده، دیگر اپراتوری نخواهد بود که «موظف» شود.
ما وارد عصر ارتباطات بی‌مرز می‌شویم؛ جایی که «آسمان» و شرکت هایی نظیر شرکت اسپیس ایکس صاحب اینترنت است، نه «شرکت مخابرات» و این یعنی پایان تدریجی انحصار دولت‌ها در ارتباطات. نه فقط ایران — هیچ دولتی نمی‌تواند بر آسمان قفل بزند. در نهایت شاید ایران بتواند بار دیگر با انداختن پارازیت برای یکی دوسال هم با صرف هزینه های هنگفت جلوی این روند را مختل کند اما سرنوشت آن همان خواهد شد که در سرنوشت محدودیت ویدئو و ماهواره تجربه شد.
باید ایمان بیاوریند به این جمله که «تکنولوژی مرزهای محدودیت را از بین می برد» در وضعیتی که کاربران از طریق شبکه های اپراتور محلی به یکدیگر متصل نشوند، شرکت های بین المللی جای شرکت های خدمات داخلی را هم خواهد گرفت. در آن وضعیت اوبر می تواند رقیب جدی اسنپ و آمازون رقیب دی جی کالا باشد. اما ما هنوز درگیر این هستیم که فلان شخص در هیات مدیره فلان شرکت استارت آپی باشد یا نباشد. یا اینکه اسنپ را چطور مجبور کنیم اطلاعات مشتریان بی حجاب را برای اخذ جریمه ثبت کند.
جهان درحال دگرگونی است و صدای این دگرگونی در ایران شنیده نمیشود. چون چهار دیواریهای بلند تفکر «صیانت محور و فیلترمحور» صدای این بهمن که از بالای کوه آغاز شده در ایران شنیده نمیشود. اما اثر این بهمن را خواهیم دید.