خبرگزاری آسوشیتدپرس
فوران خشونت‌ها در سوریه در این هفته که نیروهای دولتی، قبایل بادیه‌نشین، اقلیت مذهبی دروز و اسرائیل همسایه را درگیر کرد، نشان داد که این کشور هفت ماه پس از سرنگونی رهبر مستبد دیرینه‌اش، تا چه اندازه همچنان در معرض خطر آتش‌سوزی است.
دروزی‌ها و سایر اقلیت‌ها به طور فزاینده‌ای به دولت مرکزی که توسط مردی اداره می‌شود که زمانی وابسته به القاعده بود، بی‌اعتماد هستند، اگرچه او از زمان کمک به سرنگونی بشار اسد پس از جنگ داخلی تقریباً ۱۴ ساله، متعهد به محافظت از گروه‌های قومی و مذهبی متنوع سوریه شده است.
کارشناسان می‌گویند این آشفتگی فرقه‌ای در سوریه، اتحادهای پس از جنگ را تهدید می‌کند و تنش‌های منطقه‌ای را تشدید می‌کند. همچنین می‌تواند به طور بالقوه این کشور را به ترکیه نزدیک‌تر و از اسرائیل دور کند، کشوری که از زمان سقوط اسد، با تشویق دولت ترامپ، بی‌سروصدا با آن در تعامل بوده است.
جرقه خشونت‌های این هفته
یکشنبه گذشته درگیری‌های مرگباری در استان جنوبی سویدا بین شبه‌نظامیان دروزی و قبایل بدوی سنی محلی رخ داد.
نیروهای دولتی ظاهراً برای برقراری نظم مداخله کردند، اما در نهایت تلاش کردند تا کنترل سویدا را از جناح‌های دروزی که آن را کنترل می‌کنند، خارج کنند.
صدها نفر در این درگیری کشته شدند و گفته می‌شود برخی از جنگجویان دولتی غیرنظامیان دروزی را اعدام کرده و خانه‌های آنها را آتش زده و غارت کرده‌اند.
اسرائیل به دلیل نگرانی‌های امنیتی و سیاست‌های داخلی، به نمایندگی از دروزی‌ها که به عنوان اقلیتی وفادار در اسرائیل دیده می‌شوند و اغلب در ارتش آن خدمت می‌کنند، مداخله کرد.
هواپیماهای جنگی اسرائیل مقر وزارت دفاع سوریه در مرکز دمشق را بمباران کردند و در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری حمله کردند. این حمله ظاهراً هشداری به احمد الشرع، رئیس جمهور موقت این کشور بود که رهبری شورشیان اسلام‌گرا را که اسد را سرنگون کردند، بر عهده داشت، اما از آن زمان همزیستی مسالمت‌آمیز را تبلیغ کرده و به دنبال روابط با غرب بوده است. ارتش اسرائیل همچنین به نیروهای دولتی در سویدا حمله کرد.
وخامت روابط با اقلیت‌ها
درگیری‌های هفته گذشته اولین نمونه خشونت فرقه‌ای در سوریه از زمان سقوط اسد نیست.
چند ماه پس از فرار اسد و پس از یک دوره انتقالی که در ابتدا عمدتاً مسالمت‌آمیز بود، نیروهای دولتی و گروه‌های مسلح طرفدار اسد در سواحل سوریه درگیر شدند. این امر باعث حملات فرقه‌ای شد که صدها غیرنظامی از اقلیت مذهبی علوی که اسد به آن تعلق دارد را کشت.
این کشتارها باعث شد سایر گروه‌های اقلیت، از جمله دروزی‌ها در جنوب و کردها در شمال شرقی - که منطقه‌ای عملاً خودمختار تحت کنترل خود دارند - نگران باشند که رهبران جدید کشور از آنها محافظت کنند.
خشونت تنها بخشی از مشکل است. به گفته بسام الاحمد، مدیر اجرایی سوری‌ها برای حقیقت و عدالت، یک سازمان جامعه مدنی، به گروه‌های اقلیت سوریه فقط چیزی داده شده است که بسیاری آن را به عنوان نمایندگی نمادین در دولت موقت می‌بینند.
الاحمد گفت: «این یک دوره گذار است. ما باید گفتگو داشته باشیم و آنها (اقلیت‌ها) باید احساس کنند که بخشی واقعی از دولت هستند.» در عوض، او گفت که با حمله به سویدا، مقامات جدید این پیام را ارسال کرده‌اند که از نیروی نظامی برای «کنترل هر بخش از سوریه» استفاده خواهند کرد.
وی افزود: «بشار اسد این راه را امتحان کرد» و شکست خورد.
از سوی دیگر، حامیان دولت جدید نگرانند که تصمیم دولت برای عقب‌نشینی در سویدا می‌تواند به سایر اقلیت‌ها این پیام را بدهد که مطالبه مناطق خودمختار خود اشکالی ندارد، که این امر باعث تجزیه و تضعیف کشور خواهد شد.
عبدالحکیم المصری، یکی از مقامات سابق دولت منطقه‌ای تحت حمایت ترکیه در شمال غربی سوریه قبل از سقوط اسد، گفت: «اگر دمشق کنترل امنیتی سویدا را به دروزی‌ها واگذار کند، مطمئناً همه افراد دیگر نیز همین را خواهند خواست.»
او گفت: «این چیزی است که ما از آن می‌ترسیم.»
ممکن است روند آشتی با اسرائیل از مسیر خود منحرف شود
پیش از شعله‌ور شدن آتش اختلافات این هفته بین اسرائیل و سوریه، و با وجود سابقه طولانی سوءظن بین دو کشور، دولت ترامپ رهبران آنها را تحت فشار قرار داده بود تا پس از اسد برای عادی‌سازی روابط تلاش کنند ـــ به این معنی که سوریه رسماً اسرائیل را به رسمیت بشناسد و روابط دیپلماتیک برقرار کند، یا حداقل در مورد مسائل امنیتی به توافق محدودی برسد.
مقامات سوری اذعان کرده‌اند که مذاکرات غیرمستقیم با اسرائیل انجام داده‌اند، اما کاهش تنش‌های چند دهه‌ای هرگز آسان نخواهد بود.
پس از سقوط اسد، نیروهای اسرائیلی کنترل منطقه حائل تحت نظارت سازمان ملل در سوریه را به دست گرفتند و حملات هوایی به سایت‌های نظامی انجام دادند، اقدامی که مقامات اسرائیلی آن را اقدامی برای ایجاد یک منطقه غیرنظامی در جنوب دمشق دانستند.
دارین خلیفه، مشاور ارشد گروه بحران بین‌المللی، گفت که معتقد است اسرائیل می‌توانست از طریق مذاکرات به همان نتیجه برسد.
اما اکنون بعید است که سوریه حداقل در کوتاه مدت مایل به ادامه مسیر آشتی با اسرائیل باشد.
کالین کلارک، پژوهشگر ارشد مرکز سوفان، سازمانی مستقر در نیویورک که بر چالش‌های امنیتی جهانی تمرکز دارد، گفت: «نمی‌دانم چطور اسرائیلی‌ها می‌توانند انتظار داشته باشند که دمشق را بمباران کنند و همچنان نوعی گفتگوی عادی با سوری‌ها داشته باشند.» «درست مانند نتانیاهو، الشرع نیز یک حوزه انتخابیه داخلی دارد که باید به آن پاسخگو باشد.»
با این حال، حتی پس از وقایع هفته گذشته، به نظر می‌رسد دولت ترامپ هنوز به زنده نگه داشتن مذاکرات امیدوار است. دوروتی شیا، سفیر ایالات متحده در سازمان ملل، می‌گوید: «مقامات آمریکایی در بالاترین سطوح با اسرائیل و سوریه در تعامل دیپلماتیک هستند، هم برای رسیدگی به بحران فعلی و هم برای دستیابی به توافقی پایدار بین دو کشور مستقل.»
شیا روز پنجشنبه در جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل گفت که «ایالات متحده از حملات اخیر اسرائیل حمایت نکرده است.»
سوریه می‌تواند به ترکیه نزدیک‌تر شود
در طول جنگ داخلی سوریه، ایالات متحده با نیروهای کرد در شمال شرقی این کشور در مبارزه با گروه شبه‌نظامی داعش متحد بود.
اما از زمان سقوط اسد، ایالات متحده به تدریج شروع به بیرون کشیدن نیروهای خود از سوریه کرده و کردها را تشویق کرده است که نیروهای خود را با نیروهای مقامات جدید دمشق ادغام کنند.
به همین منظور، نیروهای دموکراتیک سوریه به رهبری کردها در ماه مارس با یک توافق مهم موافقت کردند که آنها را در ارتش ملی ادغام می‌کرد. اما اجرای آن متوقف شده است. یکی از موانع اصلی این بوده است که آیا SDF به عنوان یک واحد منسجم در ارتش جدید باقی می‌ماند یا به طور کامل منحل می‌شود.
خلیفه گفت که درگیری در سویدا «قطعاً این مذاکرات را پیچیده‌تر» خواهد کرد.
کردها نه تنها پس از حملات نیروهای دولتی به اقلیت‌های علوی و دروزی به آنها بی‌اعتماد هستند، بلکه اکنون آنها را ضعیف نیز می‌بینند. خلیفه گفت: «بیایید صادق باشیم، دولت از این وضعیت شکست خورده بیرون آمد.»
خلیفه گفت: «ممکن است که کردها، مانند دروزی‌ها، به دنبال حمایت از اسرائیل باشند، اما بعید است که ترکیه در صورت انجام این کار، بیکار بنشیند.»
دولت ترکیه، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) را به دلیل ارتباطشان با حزب کارگران کردستان یا پ.ک.ک، که مدت‌هاست در ترکیه شورش می‌کند، یک سازمان تروریستی می‌داند. به همین دلیل، مدت‌هاست که می‌خواهد نفوذ این گروه را در آن سوی مرز خود محدود کند.
به گفته کلارک، آخرین حمله نظامی اسرائیل در سوریه می‌تواند به رهبران جدید آن انگیزه‌ای برای نزدیک‌تر شدن به آنکارا بدهد. این می‌تواند شامل پیگیری یک پیمان دفاعی باشد که مورد بحث قرار گرفته اما اجرا نشده است.
مقامات وزارت دفاع ترکیه که طبق روال، به شرط ناشناس ماندن صحبت کردند، گفتند که در صورت درخواست، آنکارا آماده است تا به سوریه در تقویت قابلیت‌های دفاعی‌اش کمک کند.