شرایط نابسامان ایران در سال‌های اخیر موجب خروج میلیاردها دلار از کشور شده است و بسیاری از ایرانی‌ها سرمایه‌های خود را به کشورهای همسایه مانند ترکیه منتقل می‌کنند.
کارشناسان مشکلات اقتصادی داخلی، شوک خارجی ناشی از تحریم‌ها، التهابات ارزی، کاهش ارزش پول ملی، و تنگناهایی در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی را از مهمترین دلایل وضعیت بحرانی کنونی می‌دانند.
به گزارش روزنامه فرهیختگان، آمارها نشان می‌دهد که طی ۸ سال اخیر ایرانی‌ها بیش از ۶۶۰۰ شرکت در ترکیه تأسیس کردند و نزدیک به ۳۷ هزار ملک در این کشور خریدند. این موارد به جز سپرده‌گذاری در بانک‌ها یا خرید سهام در بازار سرمایه ترکیه است که با هدف دریافت تابعیت صورت گرفته است.
این در حالی است که براساس آمارهای ترکیه، این کشور نیز وضعیت اقتصادی مناسبی ندارد و انتقال سرمایه به ترکیه از ریسک بالایی برخوردار است.
در یک سال اخیر قیمت مسکن در ترکیه بیش از ۱۷۰ درصد، و قیمت غذا، اقلام خوراکی، و هزینه‌های زندگی بیش از ۱۰۰ درصد افزایش یافته است. شاید افزایش بهای مسکن خبر خوبی برای خریداران ایرانی باشد، ولی باید در نظر گرفت که در مقابل ارزش پول ترکیه در ۲۴ ماه اخیر حدود ۱۵۴ درصد افت کرده است.
علی‌رغم چالش‌های موجود، بسیاری از ایرانی‌ها ترجیح می‌دهند تا سرمایه‌های خود را به ترکیه منتقل کنند تا ضمن استفاده از موقعیت‌های بهتر با مشکلاتی مانند تحریم‌های اقتصادی و روند صعودی روزانه بهای دلار در ایران مواجه نباشند.
تأسیس ۶۶۰۰ شرکت
یکی از شرایط دریافت تابعیت ترکیه، تأسیس شرکت و استخدام نیروی کار ترکیه در این شرکت‌ها بوده است.
سرمایه‌گذاری ثابت به ارزش حداقل ۵۰۰ هزار دلار، ایجاد فرصت‌های شغلی حداقل برای ۵۰ نفر و سپرده‌گذاری حداقل ۵۰۰ هزار دلار در بانک‌های این کشور به مدت سه سال، و خرید حداقل ۵۰۰ هزار دلار سهام صندوق سرمایه‌گذاری املاک یا سهام صندوق سرمایه‌گذاری از شرایط دریافت تابعیت ترکیه هستند.
براساس آمار ترکیه، ایرانی‌ها در سال ۲۰۱۰ تنها ۵۴ شرکت در این کشور ثبت کردند، ولی این تعداد در سال ۲۰۲۲ به ۱۳۰۰ شرکت افزایش یافته است.
این آمار نشان می‌دهد که ایرانی‌ها از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ بیش از ۶۶۰۰ شرکت ثبت کردند که اگر برای هر شرکت فقط ۲۵۰ هزار دلار هزینه شده باشد، طی این مدت ایرانی‌ها نزدیک به ۱.۷ میلیارد دلار برای تأسیس شرکت در ترکیه سرمایه‌گذاری کردند.
خرید ملک
ایرانی‌ها در خرید ملک نیز بسیار فعال هستند و در مناطق مختلف این کشور به ویژه شهر استانبول یا نواحی ساحلی به خرید آپارتمان، ویلا، یا خانه می‌پردازند.
طبق آمارهای ترکیه، ایرانی‌ها در سال ۲۰۱۵ حدود ۷۴۴ ملک در ترکیه خریدند ولی این تعداد در سال ۲۰۲۲ به ۸۲۲۳ ملک افزایش یافته است.
هر چند که آمار دقیقی از میزان سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها در این بخش وجود ندارد ولی با فرض سرمایه‌گذاری ۲۵۰ هزار دلاری تا سال ۲۰۲۱، و سرمایه‌گذاری ۴۰۰ هزار دلاری در سال ۲۰۲۲ که با تغییر قوانین ترکیه لحاظ شده است، ایرانی‌ها طی هشت سال اخیر حدود ۹.۳ میلیارد دلار در بخش املاک ترکیه سرمایه‌گذاری کردند.
ترکیه برای اعطای تابعیت خود شروطی شش گانه دارد و آمار مشخصی از سرمایه‌گذاری‌های ایرانی‌ها در سایر بخش‌های اقتصادی ترکیه در دست نیست. با این حال بررسی داده‌های سرمایه‌گذاری برای تأسیس شرکت یا خرید ملک تا حد زیادی نمایانگر وضعیت بحرانی خروج سرمایه از ایران است.
بر این اساس، طی هشت سال اخیر ایرانی‌ها حداقل ۱۱ میلیارد دلار در این دو بخش در ترکیه سرمایه‌گذاری کردند.
این رقم با درنظر گرفتن بهای دلار ۴۰ هزار تومانی در ایران، حدود ۴۴۰ هزار میلیارد تومان می‌شود که رقمی معادل ۲۲ درصد بودجه کل کشور، و معادل کل یارانه نقدی است که دولت در سال آینده باید به ایرانی‌ها پرداخت کند.