استانبول/ نرگس رضایی/ خبرگزاری آناتولی
در پی انتشار اخبار دال بر قطع گاز پتروشیمی‌ها در ایران و اعلام آماده‌باش برای قطع گاز در صنایع، دکتر امید شکری، محقق ارشد دانشگاه جرج میسون آمریکا و استراتژیست انرژی در گفت‌‌وگوی اختصاصی با خبرنگار آناتولی به تحلیل علل و پیامدهای موضوع پرداخته و از «زمستان سخت ایران» سخن گفت.
وی تصریح کرد: دامنه ابربحران انرژی در ایران لحظه به لحظه خود را بیشتر نشان می‌دهد و در حال حاضر نوک کوه یخ دیده شده و مسئولان نمی‌توانند آن را کتمان کنند و مساله بزرگ به مرور زمان با تداوم تحریم‌ها خود را نشان خواهد داد.
شکری افزود: هفته آخر ماه نوامبر سال جاری مصرف گاز طبیعی در بخش خانگی و تجاری ایران از 430 میلیون مترمکعب به 475 میلیون مترمکعب رسید و با توجه به پیش‌بینی‌ها درباره سرمای هوا در بیش از 20 استان این کشور تا آخر هفته این رقم به بین 500 تا 550 میلیون متر مکعب خواهد رسید. با توجه به اینکه ظرفیت تولید افزایش خاصی پیدا نکرده، دولت و وزارت نفت ایران گزینه‌های زیادی برای مدیریت این بحران عظیم یعنی کمبود گاز طبیعی ندارند و آسان‌ترین راه قطع کردن گاز طبیعی واحدهای بزرگ صنعتی مثل پتروشیمی‌ها، فولاد، سیمان و دیگر واحدهای بزرگ صنعتی است و تشویق مردم به صرفه‌جویی. احتمالا بخواهند که از میزان گاز طبیعی صادراتی به عراق و ترکیه کاسته و یا فشارش را کاهش دهند. به جز این گزینه دیگری برای دولت ایران وجود ندارد.
استراتژی گاز طبیعی ایران از ابتدا اشتباه بنا نهاده شده است
محقق ارشد دانشگاه جرج میسون آمریکا در تحلیل علل این مساله گفت: استراتژی گاز طبیعی ایران بر این مبنا بنا نهاده شده که گاز تولیدی را به مصرف داخلی رسانده و بخشی به چاههای نفت تزریق شود که از این طریق ظرفیت تولید نفت ایران در چاهها افزایش یابد. اکثر چاههای نفت ایران در نیمه دوم تولید خود هستند و سالیانه بطور اتوماتیک بین 6 تا 8 درصد از ظرفیت تولید میادین موجود کم می‌شود. برای جبران کمبود تولید، گاز طبیعی به این میادین تزریق می‌شود که بتوانند تا حدی جلوی کاهش تولید را بگیرند و چون استراتژی گاز طبیعی ایران از ابتدا اشتباه بنا نهاده شده به این خاطر ایران با توجه به اینکه دومین ذخیره گاز طبیعی جهان را دارد، به خاطر مصرف بالای داخلی، عدم مدیریت صحیح مصرف، تداوم تحریم‌ها، نبود منابع مالی و تکنولوژی بسیار پیشرفته نتوانسته از این سرمایه به نحو احسن استفاده کند.
شکری در ادامه به عدم مشخص بودن جایگاه صادرات انرژی در سیاست خارجی ایران و بهره نگرفتن از صادرات انرژی برای ایجاد وابستگی متقابل و بهره نگرفتن از صادرات انرژی به عنوان ابزار قدرت در عرصه روابط بین‌الملل و ابزار ایجاد ثروت و رفاه برای مردم کشور اشاره کرد که طی سالها پژوهش در حوزه امنیت انرژی به آن دست یافته است.
این استراتژیست انرژی گفت: مهمترین مشکلی که ایران تا امروز نتوانسته حل کند که بتواند بخشی از بحران گاز طبیعی را مدیریت کند، افت فشار در میدان پارس جنوبی است که این میدان بین ایران و قطر مشترک است و قطر با استفاده از تکنولوژی بالای شرکت‌های خارجی توانسته این مشکل افت فشار را حل کند و در چند ماه اخیر هم قراردادهای متعددی تقریبا به ارزش 30 میلیارد دلار با شرکت‌های بزرگ اروپایی و چینی امضا کرد که هم بازار مصرف ال‌ان‌جی تولیدی خود را گارانتی کند و هم منابع مالی و تکنولوژی را تامین کند و مشکلی از این بابت نداشته باشد. ولی ایران هنوز پس از دو دهه نتوانسته فاز 11 پارس جنوبی را به بهره‌برداری برساند که اتفاقا مهمترین فاز پارس جنوبی است.
زمستان سخت اروپا یا ایران؟
شکری در ادامه درباره اظهارات برخی مقامات ایرانی که در پی کاهش صادرات گاز روسیه مدعی امکان صادرات گاز به اروپا بودند و از «زمستان سخت اروپا» سخن می‌گفتند، اظهار کرد: بزرگترین اشتباه دولت ابراهیم رئیسی و مشاورانش که کمترین اطلاعی از دینامیک‌های بازار جهانی ندارند، این بود که تصور می‌کردند با توجه به بحران انرژی، اروپا زمستان سختی پیش رو دارد و ایران می‌تواند از منابع نداشته‌اش، منابع انرژی که در دسترس نیست به عنوان ابزار فشار استفاده کند و امتیازات زیادی را در مذاکرات هسته‌ای از اروپا بگیرد.
وی افزود: درست است اروپا امسال زمستان سختی دارد و سال آینده هم سخت خواهد بود ولی فعلا انبارهای خود را پر کرده‌اند که البته برای سه ماه کافی نیست ولی می‌توانند با کاهش مصرف گاز تحویلی به واحدهای بزرگ صنعتی آن را مدیریت کنند. ولی ایران چنین شانسی ندارد.
درآمد ارزی ایران از صادرات محصولات پتروشیمی کاهش خواهد یافت
محقق ارشد دانشگاه جرج میسون آمریکا به پیامدهای قطع گاز پتروشیمی‌ها در ایران اشاره کرد و گفت: پیش‌بینی شده بود که امسال ایران 17 میلیارد دلار محصولات پتروشیمی صادر می‌کند که از این میزان 15 میلیارد دلار به سیستم نیما تزریق می‌شود. ولی اگر گاز طبیعی به واحدهای پتروشیمی قطع شود که قطع شده، دستیابی به این ارقام صد درصد بسیار سخت خواهد بود و تا مشکل تولید گاز طبیعی در میادین مختلف حل نشود طبیعی است که در زمستان وزارت نفت چاره‌ای جز قطع گاز واحدهای پتروشیمی نخواهد داشت و وقتی نتوانند صادرات انجام دهند درآمد ارزی ایران هم از صادرات محصولات پتروشیمی کاهش خواهد یافت.