دورنمای دور بعدی مذاکرات! / صابر گل‌عنبری
ایران هفته گذشته دو پیش‌نویس درباره رفع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای به طرف‌های دیگر مذاکرات وین ارائه کرد که با واکنش منفی آشکار دو طرف آمریکایی و اروپایی رو به رو شد و طرف روسی هم غیر مستقیم ناخرسندی خود را اعلام کرد؛ اما موضع خاصی در له یا علیه این اسناد نگرفت.
آمریکا و اروپا گفته‌اند این پیش‌نویس‌ها با توافقات قبلی ناسازگار است و آنها را غیر قابل پذیرش دانسته‌اند و از ایران خواسته‌اند با پیشنهادهای واقع‌بینانه به وین بازگردد. حال در چنین وضعیتی پرسش این است که دورنمای دور بعدی مذاکرات چگونه خواهد بود؟ بسیار بعید است که تیم مذاکراتی ایران با نسخه‌های تعدیل شده به وین برگردد. از این رو، پاسخ به پرسش پیشگفته بستگی به نوع برخورد و واکنش رسمی طرف‌های آمریکایی و اروپایی به پیشنهادهای ایران در نشست آتی دارد؛ اما پاسخ آنها از دو حالت خارج نیست؛ یا در قالب یک طرح یکپارچه پیشنهادهای خود را در خلاف جهت و محتوای پیش‌نویس‌های ایران ارائه می‌دهند و این گونه مخالفت خود را اعلام می‌کنند. یا این که بدون ارائه پیشنهادهای مشخصی، مخالفت خود را ابراز می‌دارند و بر مبنا قرار دادن پیش‌نویس‌های قبلی پافشاری می‌کنند. حال اگر آنها پیشنهادهای مکتوب خود را ارائه دهند، به احتمال زیاد هیات ایرانی نوعی مقابله به مثل کرده و حتی بدون آوردن این پیشنهادها به تهران در ظرف زمانی چند ساعته یا یک روزه ملاحظات خود را با اعلام مغایرت این پیشنهادها با متن برجام در جهت مخالفت با آنها اعلام کند.
در این وضعیت، مذاکرات همچنان بدون دستور کاری مشخص می‌ماند و نوعی بن بست حکمفرا خواهد بود. در اینجا شکستن این بن بست به نوع تعامل سه طرف روسی، چینی و هماهنگ کننده مذاکرات و برجام (اتحادیه اروپا) بستگی دارد. احتمالا این طرف‌ها پیشقدم شوند و با ارائه راه حلی میانه مبتنی بر پیش‌نویس پیشین و برخی و نه همه اصلاحات ایران بخواهند نظر طرف ایرانی و دو طرف دیگر را برای تعریف دستور کار مذاکراتی مشخص جلب کنند. در این میان، نقش روسیه به خاطر نوع روابطش با تهران احتمالا پررنگ‌تر باشد. حال باید دید در دور بعدی مذاکرات، اولا واکنش‌های رسمی طرف‌های آمریکایی و اروپا به پیشنهادهای ایران به چه شکلی خواهد بود؟ کاملا رد خواهند کرد؟ یا پیشنهادهای تازه‌ای ارائه می‌کنند؟ یا بر معیار قرار دادن پیش‌نویس‌های قبلی تاکید می‌کنند؟ در هر سه حالت باید دید سه طرف دیگر مذاکرات در نقش میانجی ظاهر می‌شوند یا خیر؟ اگر میانیجگری کردند، آیا می‌توانند نظر دو طرف اصلی مذاکرات را درباره یک دستور العمل مشخص جلب کنند؟ یا مذاکرات به بن بست می‌رسد؟
آن گونه که پیداست فعلا راه درازی در پیش است. تا ببینیم چه می‌شود و آخر این داستان به کجا کشیده می‌شود.
