روزنامه نیویورک تایمز برای اولین بار جزئیاتی را درباره عملیات ترور فخریزاده توسط موساد منتشر کرده است که نشان میدهد، سلاح خودکار و کنترل از راه دور به کار رفته در این عملیات با فناوری هوش مصنوعی ارتقا یافته بود و مسئولان ارشد آمریکا در جریان این عملیات قرار داشتند.
به گزارش ایسنا، روزنامه نیویورک تایمز با تاکید بر اطلاع مقامات ارشد آمریکا از این عملیات ترور مینویسد: آمادگی برای ترور پس از دیدارهایی تا آخر سال ۲۰۱۹ و اوایل ۲۰۲۰ میان مقامات اسرائیلی به رهبری یوسی کوهن رئیس پیشین موساد و مقامات عالیرتبه آمریکایی از جمله دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین، مایک پامپئو وزیر امور خارجه پیشین آمریکا و ژینا هاسپل رئیس پیشین سیا انجام شد.
این روزنامه میافزاید: اسرائیل کارزار خرابکاری و ترور را در سال ۲۰۱۲ متوقف کرده بود، یعنی وقتی که آمریکا وارد مذاکرات هستهای با ایران شد، مذاکراتی که در سال ۲۰۱۵ به توافق هستهای انجامید. بعد از خروج دونالد ترامپ از آن توافق در سال ۲۰۱۸، اسرائیلیها میخواستند این کارزار را از سر بگیرند تا سعی کنند پیشرفت هستهای ایران را متوقف کرده و آن را وادار به پذیرش اعمال محدودیتهای سخت بر برنامه هستهایاش کنند. در اواخر فوریه، کوهن فهرستی از عملیاتهای بالقوه به آمریکا ارائه داد که در میان آنها ترور آقای فخریزاده هم بود. فخریزده از سال ۲۰۰۷ در اولویت فهرست ترور اسرائیل بوده است و موساد هیچ گاه چشم از او برنداشته بود. طبق گفته یک مقام رسمی مطلع، در واشنگتن به مقامات آمریکایی توضیحاتی درباره برنامه ترورداده شده بود و آنها از آن حمایت کرده بودند.
نیویورک تایمز در بخشی از گزارش خود درباره جزئیات ترور محسن فخریزاده تاکید میکند که عملیات منجر به کشتهشدن فخریزاده، اولین تلاش عوامل موساد نبوده و مینویسد: در سال ۲۰۰۹ یک گروه ضربت طی عملیاتی برنامهریزی شده به دنبال ترور این دانشمند هستهای بودهاند و برای این کار منتظر آمدن فخریزاده بودند اما این عملیات در لحظه آخر لغو شد. موساد به لو رفتن این عملیات مشکوک شده بود و ظاهرا ایران برای آنها تله گذاشته بود. اما این بار موساد میخواست چیز جدیدی را امتحان کند.
نیویورک تایمز با اشاره به عملیات ترور فخریزاده در آذر ۹۹ درباره جزئیات عملیات میآورد: عوامل ایرانی که برای موساد کار میکردند، یک وانت نیسان آبی را کنار جادهای که شهر آبسرد را به بزرگراه اصلی متصل میکرد، پارک کرده بودند. آن نقطه کمی مرتفع بود و میشد از آنجا ماشینهایی را که نزدیک میشوند، دید. زیر برزنت و مصالح ساختمانی که برای استتار و فریب در وانت قرار داده شده بود، روی کف وانت یک سلاح خودکار کالیبر ۷.۶۲ میلی متری قرار داشت. حدود ساعت ۱۳ گروه ضربت سیگنالی دریافت کرد که آقای فخریزاده، همسرش و گروهی از محافظان مسلح او در ماشینهایی که خودرو او را همراهی میکردند، قرار است آبسرد را ترک کنند. عامل ترور که یک تیرانداز ماهر بود، موقعیت خود را تعیین و اسلحه را آماده شلیک کرده و به آرامی ماشه را لمس کرد. اگرچه، او به هیچ وجه در نزدیکی آبسرد نبود. تک تیرانداز هزاران مایل دورتر، در محلی مخفی به صفحه نمایش یک کامپیوتر چشم دوخته بود. تمام گروه ضربت تا آن موقع ایران را ترک کرده بودند.
این روزنامه ادامه میدهد: پس از این حادثه، بسیاری از منابع خبری ایران گزارش دادند که عامل ترور یک ربات قاتل بوده است و کل عملیات به شکل کنترل از راه دور انجام شده است. این گزارشها مستقیما با روایت موجود درباره درگیری مسلحانه میان تیم ترور و محافظان و گزارشها درباره دستگیری یا کشته شدن برخی از عوامل ترور، مغایرت داشت.
این گزارش می افزاید: توماس ویثینگتون یک آنالیزور تسلیحات الکترونیکی در این باره به شبکه بی.بی.سی گفته بود که فرضیه وجود یک ربات قاتل را «نباید به کلی باور کرد» اما این بار واقعا یک ربات قاتل در کار بود. انتشار داستان این که بعد از ظهر آن روز واقعا چه رخ داده بود و چگونه عملیات انجام شد، برای اولین بار در این جا آمده است که مبتنی بر گفتههای مقامات آمریکایی، اسرائیلی، ایرانی و دو مقام اطلاعاتی که در جریان جزئیات برنامهریزی و اجرای عملیات بودند و اظهارات خانوادهی آقای فخریزاده در گفتوگو با رسانههای ایرانی است.
نیویورک تایمز در این گزارش مدعی شده است: در این عملیات فناوری تک تیرانداز دقیق کامپیوتری ارتقا یافته با هوش مصنوعی و رصد چند دوربینه از طریق ماهواره برای اولین بار به کار رفت که سلاح آن قادر به شلیک ۶۰۰ گلوله در یک دقیقه بود. برخلاف پهپادها، این سلاح رباتیک در آسمان هیچ توجهی را به خود جلب نمیکرد.
این روزنامه در ادامه جزئیات بیشتری از این سلاح خودکار ارائه داده و مینویسند: طبق گفته یک مقام اطلاعاتی مطلع از طرح این ترور، اسرائیل مدلی ویژه از سلاح خودکار FN MAG ساخت بلژیک را انتخاب کرده بود که به یک دستگاه رباتیک پیشرفته متصل بود. سلاح خودکار، ربات و اجزا و تجهیزات دیگر آن همگی باهم وزنشان به یک تن میرسید، سلاح و تمامی این تجهیزات تا حد کوچکترین بخشهایشان را از هم باز کردند و قطعه به قطعه به روشهای مختلف، از مسیرهای مختلف در زمانهای مختلف به ایران قاچاق کرده و سپس دوباره سر هم کردند.
این گزارش علاوه بر این آورده است: بخش رباتیک سلاح طوری طراحی شده بود که کف وانت جا شود. دوربینها هم که در جهتهای مختلفی روی وانت قرار گرفته بودند، باعث میشدند اتاق کنترل تصویر کاملی نه تنها از هدف و جزئیات امنیتی آن، بلکه از اطراف محل عملیات داشته باشد. سرانجام در مرحله آخر کار، وانت پر از مواد منفجره شد تا پس از ترور، منفجر شود و هیچ ردی باقی نگذارد. شلیک چنین سلاحی پیچیدگیهای دیگری هم داشت. سلاح خودکاری که روی یک وانت کار گذاشته شده باشد، حتی اگر خودرو متوقف شده باشد، پس از شلیک و لگد اسلحه در پس هر تیری که از لوله سلاح خارج میشود، تکان میخورد و مسیر گلولههای بعدی را عوض میکند.
نیویورک تایمز ادامه میدهد: همچنین، با وجود این که کامپیوتر از طریق ماهواره با اتاق کنترل ارتباط برقرار میکرد و اطلاعات را هم بسیار سریع مخابره میکرد، باز هم تاخیر کمی ایجاد میشد؛ در واقع چیزی که اوپراتور روی صفحه نمایش میدید، لحظهای پیش اتفاق افتاده بود و نشانه گیری برای جبران آن هم لحظهای دیگر زمان میبرد، تمام اینها هم در حالی بود که خودروی آقای فخریزاده در حال حرکت بود. زمانی که طول میکشید تصاویر دوربینها به شلیککننده برسند و زمانی که طول میکشید پاسخ شلیککننده به سلاح خودکار برسد، حتی بدون احتساب مدت زمانی که طول میکشید او واکنش نشان دهد، ۱.۶ ثانیه تخمین زده شده بود و این بازه زمانی کافی بود تا تیری که به بهترین شکل نشانه گیری شده بود، به خطا برود. به همین منظور، از فناوری هوش مصنوعی استفاده شده بود تا تاخیری که به وجود میآمد، لرزش و سرعت ماشین را تنظیم کند.
این روزنامه همچنین نوشت: چالش دیگر، اطمینان یافتن از این بود که آقای فخریزاده در حال راندن خودرو است، نه یکی از فرزندان او یا همسرش. اسرائیل نمیتواند از همان تجهیزات جاسوسی که در جاهای دیگری مانند غزه استفاده میکند، از جمله استفاده از پهپادها برای تعیین هدف پیش از حمله در ایران بهره بگیرد. پهپادی که آن قدر بزرگ باشد که بتواند به ایران برسد، به آسانی میتواند توسط موشکهای ضدهوایی ایران سرنگون شود. همچنین به پرواز درآمدن پهپادی در اطراف آبسرد که منطقهای آرام در حومه تهران است، میتوانست کل عملیات را لو بدهد.
نیویورک تایمز میافزاید: راهکار این بود که از ماشینی که به ظاهر پنچر شده بود و روی یک جک قرار داشت و در دوراهی جاده اصلی متوقف شده بود، همه چیز رصد شود. آنجا ماشینهایی که به سمت آب سرد میرفتند، باید دوربرگردان میکردند. این محل حدودا سه چهارم مایل از محل ترور فاصله داشت. این ماشین هم یک دوربین داشت. وانت آبی کنار بلوار امام خمینی پارک شده بود. تیم تحقیقات بعدا پی برد که دوربینهای امنیتی جاده را از کار انداخته بودند.
این روزنامه در بخش دیگری از گزارش خود، با ارائه جزئیات دیگری از صحنه ترور که مربوط به پس از ترور فخریزاده است، به بخش پایانی عملیات اشاره کرده و مینویسد: زامیاد آبی منفجر شد. این تنها بخش عملیات بود که طبق برنامه پیش نرفت. این انفجار قرار بود ربات را کاملا خرد کند تا ایرانیها نتوانند بقایای آنچه رخ داده بود را کنار هم قرار دهند. در عوض، بیشتر قطعات این سلاح به هوا پرتاب شدند و سپس روی زمین افتادند، بیش از آن آسیب دیده بود که بتوان آن را تعمیر کرد اما قطعات تا حد زیادی سالم مانده بودند. ارزیابی ایران مبنی بر این که حمله توسط یک سلاح خودکار کنترل از راه دور «مجهز به هوش مصنوعی» انجام شده بود، صحت داشت.
***
بخشهایی از گزارش نیویورک تایمز که در ترجمه «ایسنا» نیامده است:
رادیو فردا:
«در گزارش جدید نیویورک تایمز تاکید شده این واقعیت که محسن فخریزاده به توصیههای تیمهای امنیتی «انصار»، گروه محافظین دانشمندان هستهای، بیاعتنا بود، به اجرای طرح ترور کمک کرد بهویژه آنکه خودروی او ضد گلوله نبود.
بر اساس این گزارش، محسن فخریزاده و همسرش در روز واقعه به تنهایی در خودرو نشسته و تیمهای محافظ در دو خودروی دیگر بودند.
این گزارش گفته است خودروی جلویی محافظان در «یک اشتباه جدی» سریعتر از اتومبیل محسن فخریزاده حرکت کرد تا به خانه آنها رسیده و شرایط را کنترل کند اما این امر باعث شد که عاملان سوء قصد سهولت و دید بهتری در تشخیص خودروی دانشمند هستهای داشته باشند مخصوصا آنکه نقطه انتخاب شده برای ترور کمی مرتفع بود و میشد خودروهایی را که نزدیک میشد، دید.
محسن فخریزاده با گلولههای نخست زخمی و از پشت فرمان بیرون آمد و در حالی که در خودرو باز بود، به روی زمین زانو زد. اما گلولههای بعدی سریعا شلیک شد. وی به همسرش که برای کمک به سوی او شتافت، گفت «میخواهند مرا بکشند، تو دور شو».
به نوشته نیویورک تایمز، حامد اصغری، ورزشکار رشته جودوی ایران که جزو محافظان محسن فخریزاده بود، نخستین کسی بود که به سوی او دوید و هراسان دنبال کسی میدوید که فکر کرده بود به دانشمند ایرانی شلیک کرده است.
خود عملیات ترور رویهمرفته یک دقیقه طول کشید و برخلاف توان شلیک ۶۰۰ گلوله در یک دقیقه، در طول عملیات، ۱۵ گلوله شلیک شد.
مقامات ایران تایید کرده بودند که همسر محسن فخریزاده با وجود آنکه در فاصله چند سانتیمتری او در خودرو بود، به دلیل برنامه هوش مصنوعی در ترور، زخمی نشد.
به نوشته نیویورک تایمز، یوسی کوهن در سالهای ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ دیدارهایی با دونالد ترامپ، مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت و جینا هسپل، رئیس وقت سیآیای با محوریت این ترور انجام داد.
این گزارش جدید افزوده است که یوسی کوهن مصرّ بود تنها زمانی به انجام عملیات ترور چراغ سبز نشان دهد که اطمینان یابد تمامی افراد مرتبط با این طرح از ایران بیرون رفته و راه گریز آنها فراهم است.
آقای کوهن خود در برنامه تلویزیونی سه ماه پیش با شبکه ۱۲ کشورش گفته بود که آن افراد «سالم» و در جای امن هستند.
گزارش نیویورک تایمز به قلم رونن برگمن، کارشناس امور جاسوسی اسرائیلی، و فرناز فصیحی، نویسنده این روزنامه در امور ایران، تهیه شده و سه روزنامهنگار دیگر امور اطلاعاتی در واشینگتن در تهیه آن شراکت داشتهاند.