دویچه وله فارسی
آخرین روز ثبت‌نام داوطلبان شرکت در یازدهمین دوره مجلس با دو خبر ویژه همراه بود. عدم ثبت‌نام پروانه سلحشوری، نماینده فعلی مجلس، و پیوستن شهردار اسبق تهران به خیل داوطلبان.
پروانه سلحشوری، نماینده تهران و عضو فراکسیون‌های امید و زنان، اعلام کرد به دلیل نادیده گرفته شدن نظر و خواست مردم در مجلس، رویه نامناسب نظارت استصوابی و رویدادهای آبان ماه، در انتخابات مجلس شرکت نمی‌کند. او از کسانی که خواستار ثبت‌نام دوباره او در انتخابات اسفند ماه بودند، پوزش خواست و اطلاعیه خود در توییتر را با شعر “مهدی اخوان ثالث” آغاز کرد: «هوا بس ناجوانمردانه سرد است.»
نماینده تهران چند روز قبل در توییتر نوشته بود: «کمیسیون ویژه حوادث آبان ۹۸ را پیگیری می‌کند. متاسفانه در بین جان باختگان نوجوانان هم هستند. خنده‌های آقای روحانی زخمی بود بر زخم‌های مردم. تصمیم‌گیران بدانند که نادیده گرفتن مردم بسیار خطرناک است. شاید برای یک مدتی مردم خاموش شوند اما دل‌ها پر از کینه است. باید فکری کرد...»
سلحشوری یک روز پس از اجرای طرح افزایش قیمت بنزین نوشته بود که مجلس مدت‌هاست در راس امور نیست و فاتحه آن خوانده شده است.
جهانبخش محبی‌نیا، نماینده میاندوآب نیز اعلام کرده که برای انتخابات دوره یازدهم ثبت‌نام نمی‌کند. این نماینده اصولگرا در مصاحبه با خبرگزاری ایلنا گفته که پارلمان جمهوری اسلامی را در حال افول می‌بیند: «ای‌کاش مسئولان شورایعالی امنیت ملی درباره تعداد کشته‌های آبان ماه روشنگری کنند چون آمار و ارقامی که شنیده می‌شوند واقعا وحشتناک هستند.»
همزمان، محمدباقر قالیباف، شهردار اسبق تهران و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، بیانیه‌ای در نقد دولت و کارهای انجام نشده رئیس جمهور صادر کرد و در آخرین دقایق، به داوطلبان حضور در انتخابات مجلس پیوست.
قالیباف در این بیانیه در کنایه‌ای سنگین به انتخاب دوباره روحانی نوشته که در دو سال گذشته یک روز هم آب خوش از گلوی مردم پایین نرفته است: «... بر این باور بودم درختی که ۴ سال ثمر ندهد دیگر ثمر نمی‌دهد از همین رو تلاش شد تا نهال تازه‌ای کاشته شود اما دولت مستقر دوقطبی دروغین ساخت و بر موج سوار شد و توانست با وعده‌های کاذب اعتماد مردم را جلب کند.»
رقیب روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ لزوم سر کار آمدن “دولت جهادی و کارآمد” و ایجاد مجلسی نو با چهره‌ها و ایده‌های نو را یادآوری کرده است: «... ماجرای قیمت بنزین درس بزرگی به ما داد و این نگرانی را ایجاد کرد که تا سال ۱۴۰۰ تصمیماتی نابخردانه از جنس ماجرای افزایش قیمت بنزین دور از ذهن نیست و اینجا بود که به این جمع‌بندی رسیدم که باید مجلسی قوی و کارآمد تشکیل شود و تمام هم و غم خود را کنترل ددولت و وادار کردن آن به کار و فعالیت در یک سال و نیم باقیمانده از عمرش قرار دهد.»
شهردار اسبق پایتخت عنوان کرده که به دور از مصلحت اندیشی‌های شخصی وارد عرصه انتخابات می‌شود و از همه مردم خواسته در این مسیر حضور داشته باشند تا وضعیت زندگی در یک سال و نیم بعدی بدتر نشود.
حجت نظری، عضو شورای شهر تهران، نامزدی قالیباف را فرصت خوبی برای پاسخگویی او به افکار عمومی درباره موضوعاتی چون بدهی‌های شهرداری، فروش تراکم در منطقه ۲۲ و استخدام‌های بی‌رویه... دانسته است.
رسانه‌های داخلی گزارش داده‌اند که شهردار اسبق تهران در حالی که بسیاری از داوطلبان نامزدی در انتخابات مجلس در نوبت ثبت‌نام بودند، صف را رعایت نکرد و بلافاصله و به محض ورود به وزارت کشور، پشت کانتر ثبت‌نام رفت.
خبرگزاری ایرنا به نقل از الیاس حضرتی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس که در وزارت کشور حضور داشته، نوشت: «رعایت حقوق مدنی توسط شخصیت‌ها نشانه این است که آیا در سطح جامعه یا قدرت از جمله در مسئولیت نمایندگی می‌توانیم همراه و همدوش مردم حرکت کنیم یا خیر.» حضرتی، پذیرش فردی را که خارج از نوبت به وزارت کشور وارد شده سوال برانگیز خواند.
اطرافیان قالیباف در توجیه جلو زدن او از صف گفته‌اند چون تصمیمش را در آخرین دقایق ثبت‌نام‌ها گرفت، با عجله وارد شد. او قبل از ثبت‌نام برای مجلس، در دانشگاه علامه طباطبایی سخنرانی کرده و کلید روحانی را قلابی دانسته بود.
رونامه اعتماد پیش‌تر در یادداشتی نوشته بود با توجه به غیبت علی لاریجانی، بسیاری معتقدند که قالیباف اگر ثبت‌نام کند، نه تنها رای اول تهران را خواهد آورد بلکه می‌تواند کرسی ریاست یازدهم مجلس جمهوری اسلامی را نیز در اختیار بگیرد.
ثبت نام حدود ۱۴ هزار نفر
بر پایه آخرین آمار اعلام شده از سوی وزیر کشور، عبدالرضا رحمانی فضلی حدود ۱۴ هزار نفر در سراسر ایران برای شرکت در رقابت‌های انتخاباتی مجلس ثبت‌نام کرده‌اند. گفته می‌شود نزدیک به ۹۰ درصد ثبت‌نام کندگان مرد بوده‌اند.
این رقابت‌ها بر سر تصاحب یکی از ۲۹۰ کرسی مجلس یازدهم در ۲۰۸ حووزه انتخابی انجام می‌شود. در تهران بزرگ که سی کرسی در مجلس دارد بیش از ۲۷۰۰ نفر ثبت‌نام کردند.
در هفت روزی که نام‌نویسی داوطلبان در جریان بود بحث آمدن یا نیامدن برخی از چهره‌های سرشناس دو جناح اصلی حکومت، اصلاح‌طلبان و اصولگرایان داغ‌تر از پیش شده بود.
لاریجانی و عارف، دو غایب مشهور
نامدارترین غایب انتخابات مجلس یازدهم علی لاریجانی است که سه دوره پیاپی ریاست مجلس را بر عهده داشت. او در دوره قبلی از شهر قم نامزد شده بود و اصولگرایان این شهر این بار از وارد کردن نام او در فهرست مورد حمایت خود خودداری کردند.
محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید مجلس دهم که در رقابت بر سر کرسی ریاست مغلوب لاریجانی شده بود از دیگر شخصیت‌های نامداری است که از ثبت‌نام برای انتخابات این دوره خودداری کرده است.
اغلب اعضای این فراکسیون برای شرکت در رقابت‌های انتخاباتی که دور اول آن دوم اسفند برگزار می‌شود نام‌نویسی کرده‌اند. در میان این افراد نام نویسی محمود صادقی بازتاب بیشتری در رسانه‌ها داشت. او چند روز پیش و در واکنش به انفعال مجلس در برآوردن انتظارات مردم در جریان اعتراض‌های آبان ماه اعلام کرده بود که استعفا می‌دهد.
وزیران و نزدیکان احمدی‌نژاد
در میان کسانی که حضورشان در میان داوطلبان شرکت در انتخابات دوره آینده مجلس بیشتر مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت شماری از همکاران سابق محمود احمدی‌نژاد و اعضای کابینه او در دولت‌های نهم و دهم قرار دارند.
محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت دهم یکی از ثبت‌نام کنندگان روز ششم نام‌نویسی بود و علت این اقدام را “بی‌خاصیت بودن” مجلس کنونی و نیاز کشور به تغییر و تحول عنوان کرد.
صادق خلیلیان و محمد عباسی، وزیران جهاد کشاورزی و ورزش و جوانان دولت دهم و فاطمه واعظ‌جوادی، معاون رئیس‌جمهوری در دولت نهم از دیگر همکاران سابق محمود احمدی‌نژاد هستند که در روز ششم در تهران ثبت‌نام کردند.
مسعود زریبافان رئیس بنیاد شهید در دولت دهم، از دیگر نزدیکان سابق احمدی‌نژاد است که برای ثبت‌نام به ستاد انتخابات وزارت کشور مراجعه کرد و در پاسخ به این پرسش که آیا حضور گسترده همکاران رئیس جمهوری سابق با هماهنگی انجام شده این مسئله را تکذیب کرد.
نزدیکان حسن روحانی و آمدن قالیباف در دقیقه ۹۰
الهام امین‌زاده، معاون حقوقی رئیس جمهوری در دولت یازدهم و شهیندخت مولاوردی، دیگر معاون حسن روحانی در این دولت نیز از افراد صاحب نامی بوده‌اند که برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی اعلام آمادگی کرده‌اند.
کامبیر مهدی‌زاده، داماد حسن روحانی که متولد شهر اهر در آذربایجان شرقی و ساکن تهران است ۱۴ آذر در فرمانداری تبریز ثبت نام کرد تا بخت خود را برای تصاحب یکی از کرسی‌های این حوزه در مجلس امتحان کند.
مصطفی میرسلیم، از اعضای شاخص حزب موئتلفه و نامزد شکست خورده انتخابات ریاست جمهوری دوره دوازدهم یکی از افرادی بود که ثبت‌نامش در روز پنجم با توجه خاص نمایندگان رسانه‌ها روبرو شد.
در روزهای گذشته گمانه‌زنی‌های فراوانی درباره احتمال ثبت‌نام دو نامزد شکست خورده دیگر انتخابات ریاست جمهوری، محمد باقر قالیباف و سعید جلیلی نیز مطرح شده بود.
از این دو نفر قالیباف، شهردار سابق تهران در آخرین دقایق مهلت ثبت نام در ستاد انتخابات کشور حضور یافت و ضمن نام‌نویسی بیانیه‌ای منتشر کرد که می‌تواند برنامه انتخاباتی او تلقی شود.
او در این بیانیه نوشت: «ماجرای افزایش قیمت بنزین درس بزرگی به ما داد و آن این بود که این درخت نه تنها بعد از ۴ سال ثمر نداده است بلکه در حال آسیب زدن جدی به مردم است و این نگرانی را به جد ایجاد کرد که تا سال ۱۴۰۰ یعنی ۱سال و نیم آینده تصمیماتی نابخردانه از جنس ماجرای افزایش قیمت بنزین، اصلا دور از ذهن نیست و اینجا بود که به این جمع بندی رسیدم که باید مجلسی قوی و کارآمد تشکیل شود و تمام هم و غم خود را کنترل دولت و وادار کردن آن به کار و فعالیت در این یک سال و نیم باقیمانده از عمرش قرار دهد.»
سایه رد صلاحیت بر سر اکثریت داوطلبان
ثبت‌نام به عنوان داوطلب شرکت در رقابت‌های انتخاباتی مجلس گام اول و به نسبت بسیار ساده کار است؛ مرحله بعد گذشتن از فیلتر شورای نگهبان است که بسیار دشوار و مطابق تجربه دوره قبل برای اکثریت داوطلبان ناممکن است.
مطابق گزارش‌ها در دوره دهم انتخابات مجلس شورای اسلامی بیش از ۱۲ هزار نفر به عنوان داوطلب ثبت‌نام کردند و حدود ۶۰ در صد آنها رد صلاحیت شدند. گفته می‌شود دست‌کم ۵۰ نفر از ردصلاحیت شدگان نمایندگان دوره‌های قبلی مجلس بوده‌اند.
بر پایه گزارش رسمی شورای نگهبان از مجموع داوطلبان تنها صلاحیت ۴۲ درصد آنها تائید شده و بقیه یا صلاحیت‌شان احراز نشده یا رد شده است. شماری از داوطلبان نیز انصراف داده‌اند که برخی از آنها ظاهرا احتمال رد صلاحیت خود را زیاد ارزیابی می‌کردند.
عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان به تازگی درباره نحوه رسیدگی به صلاحیت‌ها به مدیران رسانه‌ها گفته است: «ما از قانون فعلی ۳ محور اصلی را استخراج کرده و مبنا و معیار عمل خود قرار داده‌ایم؛ فساد اقتصادی، فساد اخلاقی و ضدیت با نظام و انقلاب، سه محور اصلی شورای نگهبان در بررسی صلاحیت‌ها است و محکم روی این سه محور ایستاده‌ایم.»
به طور معمول “عدم التزام عملی” به اسلام و ولایت مطلقه فقیه مهم‌ترین علت رد صلاحیت داوطلبان شرکت در رقابت‌های انتخاباتی است. منتقدان می‌گویند قانون فعلی انتخابات در مورد معیارهای تشخیص این امر صراحت و شفافیت لازم را ندارد و شورای نگهبان آن را به میل خود تفسیر می‌کند.
با توجه به اعتراض‌های آبان ماه، که ابتدا در واکنش به افزایش غیرمنتظره بهای بنزین آغاز شد و در ادامه خیلی سریع سویه‌ای ضد حکومتی پیدا کرد، و با در نظر داشتن نارضایتی عمومی از دولت حسن روحانی و حامیان او، انتخابات دوره یازدهم مجلس و احتمال کاهش مشارکت مردم در آن با حساسیت زیادی دنبال می‌شود.
جریان‌های اصلی مجاز در صحنه فعالیت سیاسی جمهوری اسلامی رایزنی در مورد انتخابات مجلس را از مدتی پیش آغاز کرده‌اند اما فهرست نامزدان مورد حمایت خود را پس از مشخص شدن بررسی صلاحیت‌ها در شورای نگهبان ارائه می‌دهند.دوم اسفند ماه امسال و همزمان با انتخابات مجلس شورای اسلامی، انتخابات میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان نیز برای انتخاب هفت نماینده در پنج حوزه برگزار خواهد شد.