حسن روحانی امروز در کنفرانس بین المللی مقابله با گرد و غبار اظهار کرد: محیط زیست یکی از مسائل بسیار مهم برای سلامت جامعه، توسعه جوامع ما و برای جلوگیری از مهاجرتهای بی رویه است برای آنکه بتوانیم با این معضل مواجه شویم و خطرات این تهدید را مهار کنیم به برنامه ریزی، سرمایه گذاری و همکاری منطقهای و بینالمللی نیاز داریم.
گزیده سخنان روحانی را به نقل از ایسنا میخوانیم:
* دولت یازدهم، محیط زیست را یکی از اولویت های خود قرار داد و حتی دولت یازدهم به عنوان دولت محیط زیست نامگذاری شد. اولین مصوبه دولت هم در رابطه با احیای دریاچه ارومیه بود که اگر اقدام دولت نبود، امروز در غرب کشور با طوفان گرد و غبار و طوفان نمک مواجه بودیم و حدود ۱۴ میلیون نفر از مردم غرب ایران ناچار به مهاجرت میشدند. تثبیت دریاچه ارومیه یکی از افتخارات دولت یازدهم و یک الگوی مهم زیست محیطی برای منطقه و جهان است.
* چرا با معضل دریاچه ارومیه مواجه شدیم، شرایط آب و هوایی و کاهش ریزش های آسمانی در ایجاد این معضل نقش داشت، اما عدم مدیریت صحیح منابع آب، توسعه کشتهای بی رویه و افقی، عدم در نظر گرفتن حقابه دریاچهها و تالابها از عواملی اصلی ایجاد این مشکل بود و دریاچه ارومیه میرفت تا سال ۹۵ به طور کامل خشک شود و ما با گرد و غبار و طوفان شن مواجه شویم که کشاورزی و زندگی ما را تهدید میکرد.
* علاوه بر احیای دریاچه ارومیه اقدامات دیگری مثل احیای تالاب هورالعظیم و هامون و سایر تالابها انجام شد، به گونه ای که امروز بیش از ۸۰ درصد تالاب هورالعظیم را آب فراگرفته است، البته این بدان معنا نیست که اقدامات ما کافی بوده ولی در حد توان و اعتبارات خود اقدامات ارزشمندی در این چهار سال انجام گرفته است. قرار بود برای دریاچه ارومیه بیش از ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار مصرف شود که از این مبلغ تا پایان سال ۹۵ حدود ۲ هزار میلیارد تومان هزینه شده است.
* امروز مردم غرب کشور می توانند نسبت به آینده مطمئن باشند. دولت دوازدهم اقدامات خود را درباره دریاچه ارومیه تکمیل می کند و نسبت به هورالعظیم و هامون نیز اقدامات خود را ادامه می دهد.
* منشاء خارجی گرد و غبار در ایران با منشاء داخی آن قابل قیاس نیست، گرد و غبار ایران ۲۰ درصد منشاء داخلی و ۸۰ درصد منشاء خارجی دارد. حدود ۲ میلیون هکتار از بیابان های ایران می تواند منشاء گرد و غبار باشد، اما کشورهای عراق، سوریه، اردن، کویت، عربستان، پاکستان، افغانستان و ترکمنستان جزو کشورهایی هستند که گرد و غبار از آنها به داخل کشور ما سرازیر میشود. گاهی در یک ۲۴ ساعت ۸ میلیون متر مکعب خاک با طوفان گرد و غبار جابجا میشود که آثار منفی بر زندگی مردم، کشاورزی و محیط زیست کشورهای منطقه دارد.
* گرد و غبار در کشور ما سابقه داشته ، اما نسبت به گذشته این پدیده خطرناک به چند برابر افزایش یافته است. اگر در گذشته در طول سال ۱۰ یا ۲۰ روز این پدیده رخ میداد امروز ۱۰۰ و گاهی ۱۳۰ روز در طول سال شاهد این پدیده هستیم. در گذشته دریاچه هامون میتوانست بادهای ۱۲۰ روزه سیستان را به صورت مطبوعی در اختیار مردم قرار دهد، اما امروز تقریبا با خشک شدن این دریاچه، تبدیل به معضل بزرگ برای مردم شده است.
* راه چاره برای موضوع گرد و غبار چیست؟ این موضوع از حد مسائل ملی فراتر رفته و منطقهای و جهانی شده است. امروز غرب و شرق آسیا و شمال آفریقا و بسیاری از مناطق دیگر جهان از این موضوع در رنج هستند. بی تردید این معضل راه حلی دارد که برخی راه حلها سلبی و برخی ایجابی هستند. احداث سدها و بندها بدون مطالعه کافی زیست محیطی می تواند برای آینده منطقه ما خطرناک باشد. بسیاری از این فعالیتها باید متوقف شود. طرح ایجاد ۲۲ سد بزرگ در یکی از کشورهای همسایه میتواند تاثیرات بسیار مخربی بر فرات و دجله بگذارد. نمی توان در برابر آثار مخرب این اقدامات بیتفاوت بود. کشورهای منطقه و سازمانهای بین المللی در این زمینه مسئولیت دارند و نمی توان نسبت به آنچه محیط زیست را تخریب می کند بی تفاوت باشیم.
* احداث سدهای متعدد در افغانستان در استان های خراسان و سیستان تاثیرگذار است. اگر هامون به طور کامل خشک شود، هم مردم سیستان و افغانستان از گرد و غبار رنج میبرند. اگر جلو طوفان شن گرفته نشود، همه مردم منطقه ما ناچار به مهاجرت میشوند. تمدنها رخت برخواهد بست، کشاورزی،شهرسازی و زندگی مردم متوقف میشود بنابراین یک مسئولیت انسانی، منطقهای و بین المللی در مقابل این تهدید خطرناک داریم.
* نمیتوانیم بدون همکاری با کشورهای همسایه، منطقه و جهان در این معضل پیروز شویم. قبلا هم گفتهام بحث در مورد اینکه کدام کشور باید در منطقه قویتر باشد را کنار بگذاریم. قویترین کشور در منطقه نباید به عنوان هدف اول دنبال شود، بلکه منطقه قوی تر باید مدنظر باشد. نه اینکه یک کشور بخواهد در برابر سایر کشورها قد علم کرده و تفرقه و اختلاف را بیشتر کند. ما همه یک خانواده در خاورمیانه هستیم و نمیتوانیم از هم فاصله بگیریم. باید به فکر منطقه قویتر باشیم.
* باید رقابتهای مخرب نابجا را کنار گذاشته و جنگهای منطقهای را خاموش کنیم، شعلههای جنگ منجر به طوفان گرد و غبار هم میشود، اگر داعش و سایر گروه های تروریستی در عراق و سوریه، شهرها، ساختمان ها و مزارع را خراب میکنند، کشاورزی منطقه به بیابان تبدیل شده و مردم منطقه از گرد و غبارش رنج خواهند برد. تروریسم یک میکروب مسری است و همه منطقه را فرامیگیرد و اگر کشوری فکر کند با ابزار قرار دادن تروریسم اهدافش را به پیش ببرد در اشتباه است. تروریست دامن همه را فرا میگیرد مگر آنکه دست به دست هم دهیم و این معضل بزرگ را از بین ببریم. سیاست برد – برد موفق خواهد بود. اگر کسی فکر کند به تنهایی می تواند منافع خود را به قیمت از بین بردن منافع دیگران تامین کند اشتباه کرده، ولو آمریکا باشد. اگر هر قدرت یا ابرقدرتی زندگی دیگری را تهدید کند، اول زندگی خود را تهدید کرده است.
* امروز دوران دیوارکشی پایان یافته و رهبران کشورهای تازه به دوران رسیده که به فکر دیوار کشیدن افتاده اند باید بدانند دوران این اقدامات خاتمه یافته است. باید دست به دست هم دهیم نه اینکه دست ها را قطع کنیم. باید با احترام به دیگران،حقوق ملت خود را حفظ کنیم. اگر عربستان و آمریکا در فکر تامین منافع خود هستند، اشتباه میکنند. از اسرائیل نام نمیبرم که همه زندگی سیاسیاش اشغال، تجاوز و خطا بوده است. تنها راه برای زندگی مسالمت آمیز در خاورمیانه و جهان سیاست برد – برد است.
* در مساله محیط زیست هم باید از سیاست برد – برد استفاده کنیم، باید دنبال طرحهایی باشیم که همه کشورهای منطقه از آن سود ببرند. نمیتوان به گونه ای رفتار کرد که یک کشور از سرچشمههای آب بهره ببرد و دیگران محروم شوند. راهی نداریم جز اینکه هم دیگر را یاری کنیم.
* ۷.۵ میلیون هکتار از بیابانهای ایران کنترل و مهار شده، اما بیش از ۲ میلیون هکتار از بیابانهای کشور منشاء گرد و غبار است، خاطر نشان کرد: دولت ایران اقدامات لازم را در درون سرزمین خود ضروری می داند. احیای دریاچهها و تالابها، مهار بیابانها و جلوگیری از بیابان زایی دنبال میشود اما در عین حال کشورهای همسایه باید به هم کمک کنند. در این راستا اقداماتی با کشور عراق و افغانستان آغاز و مذاکراتی با ترکمنستان شروع شده، کشورهای منطقه در سایه مذاکره و مفاهمه به طرحهای مشترک و قراردادهایی برسند که به نفع کل منطقه باشد. ما باید حس کنیم اعضای یک خانواده هستیم. باید بدانیم مهاجرت در اثر گرد و غبار در عراق به تجارت و شهرهای مرزی ما هم آسیب وارد میکند و ضرر مهاجرت مردم عراق متوجه مردم ما هم میشود.
* معضل زیست محیطی یک معضل فراملی و فرا منطقهای است، راه حل این موضوع این است که همکاریهای کشورهای منطقه بیشتر شود، سازمان ملل متحد بار سنگینی از وظیفه احساس کرده و از همه توان خود بهره بگیرد تا با قطعنامههای متعدد، کمکهای مالی و فنی بتوانیم در این موضوع پیروز شویم.
نماینده ترکیه: مشکل عدم استفاده صحیح از منابع آبی و خاکی است
خبرگزاری آناتولی: فضلی چورمان مدیر کل جنوب آسیای وزارت امورخارجه ترکیه بعد از سخنان رئیس جمهور ایران در اجلاس مبارزه با گرد و غبار که از سدسازی ترکیه انتقاد کرده بود، گفت: پیش بینی میکردیم در این کنفرانس مساله سد سازی ترکیه مطرح شود. در چند مدت اخیر سوء برداشت هایی در نزد افکار عمومی ایران به وجود آمده که در سخنرانی رئیس جهمور ایران هم دیدیم.
چورمان با اشاره به اینکه «هیچ اطلاعاتی که نشان بدهد سدسازی ترکیه باعث افزایش گرد و غبار در منطقه شده وجود ندارد» ادامه داد: این یک تفکر اشتباه است که سد سازی ترکیه به محیط زیست آسیب می زند. ما برای ساخت سد ها محاسبات زیادی انجام دادیم. از همه جهات بررسی شده و بعد تصمیم به سد سازی گرفته ایم. محاسبات طوری انجام شده است که به محیط زیست ضرری وارد نشود.
نماینده ترکیه در همایش مبارزه با گرد و غبار در تهران توضیح داد: خلاف آن چیزی که گفته می شود ما در سد سازی به آبرسانی در منطقه کمک می کنیم و می خواهیم به حالت منظم دربیاید. تلاش کردیم تا نتایج مثبت برای محیط زیست داشته باشد. ما معتقدیم کشورهای منطقه باید افکار عمومی را به سمت نتایج مثبت سوق بدهند.
چورمان با تاکید بر اینکه با سدسازی جریان آب برای سالیان سال منظم خواهد شد تشریح کرد: مسالهای که کشورها باید روی آن تمرکز کنند استفاده صحیح از منابع آبی و خاکی است. سیاست های غلط کشورها در گذشته در خصوص استفاده از منابع آبی باعث شده است تالاب ها خشک شود و امروز اثرات آن را داریم می بینیم. این اثرات زیانبار را نباید به ترکیه ارتباط داد.
چورمان در رابطه با اظهارات معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست ایران در گفتگو با خبرنگار آناتولی در مورد اینکه “ترکیه تضمین دهد که حق آب های رودخانه های پایین دست و تالاب ها با این سدها از بین نمی رود”، گفت: ما در سد سازی ضررها و منافعی که برای منطقه دارد به خوبی بررسی می کنیم. ما برای اینکه کشورهای پایین دست خشک نشود و امکانات زندگی آنها را به صورت منفی تحت تاثیر قرار ندهد، ما در سد سازی به دنبال این خواهیم بود جریان منظم آب برقرار باشد.
وی در ادامه افزود: اما معنی اینکه ایران می گوید ما تضمین بدهیم را نمی دانیم. آیا ایران در زمان سد سازی با کشور دیگری مشاوره و همکاری می کند و یا تضمینی می دهد؟ در حال حاضر هم ایران نباید درباره سد سازی ترکیه تضمین بخواهد.