چگونه دونالد ترامپ دوباره عظمت روسیه را در خاورمیانه به آن باز خواهد گرداند؟
دونالد ترامپ علیرغم بدنامسازی مسلمانان و تحمل آشکار یهودیستیزی، ستایشگرانی در خاورمیانه دارد. سوال داغ این است که آیا وی میخواهد منطقهای را که مدتهاست در آتش میسوزد با بنزین خاموش کند؟ شهروندان محلی تواناتر از دیگران در دریافت سیاست ترامپ (Trumpian policy) از لیستی که هر یک گلولهای را میماند، نیستند. اما بسیاری حس میکنند که حتی اگر شعارهای رئیس جمهوری آینده گذرا و توخالی از کار درآید، بازهم وی آسیب جدی به خاورمیانه خواهد زد.
این البته به این دلیل نخواهد بود که لیبرالدموکراسی خریداری در منطقه داشت. بلکه به این دلیل که اگر غرب به خاطر حمایتش از دیکتاتورها اغلب مورد سوء ظن بود، اکنون آمریکا به عنوان مرکز اخلاقی لیبرالدموکراسی که توسط قهرمان ناسیونالپوپولیستاش رهبری میشود، بیاعتبار خواهد شد.
آقای ترامپ به خوبی با مردان قدرتمند منطقه کنار خواهد آمد. عبدالفتاح السیسی، فرمانده ارتش مصر که در سال ۲۰۱۳ قدرت را به وسیله کودتا، با ظاهری از حمایت تودهای، در دست گرفت از اولین کسانی بود که انتخاب ترامپ را تبریک گفتند. رئیس جمهور آینده آمریکا، بر علیه انتقاد از رجب طیب اردوغان به خاطره تصفیههایی که بعد از کودتای ۱۵ ژوئیه در ترکیه انجام داده سخن گفته است. این سرمایهدار بزرگ املاک، در موراد عدیدهای، کار ی میکند که آن مردان قدرتمند در مقایسه با وی میانهرو جلوه کنند، چون هیچ کدام از آنان از شکنجه یا کشتن خانواده افراد مظنون به ترور [مانند خود وی] حمایت نمیکنند.
در یک معنای وسیع، دستگاه اجرایی ترامپ تاکیدی برخلاف حقوق بشر، برابری جنسیتی و حکومت قانون خواهد داشت. باروری هلال حاصلخیز باستانی در خاورمیانه به سبب تغییرات آب وهوایی، که خود به دست بشر ایجاد شده، تخریب شده است. بر عکس آقای ترامپ، ساکنین این منطقه به احتمال زیاد باور نخواهند کرد که تغییرات آبوهوایی دروغ بوده باشد(خشکسالی و گسترش کویر از عوامل اولیه قیام مردم سوریه بودهاند).
راه حل باراک اوباما شکست دادن داعش در سوریه و عراق است. این امر برای برای دستگاه اجرایی ترامپ هم موضوعیت خواهد داشت منتهی با یک فرق. اوباما علاقمندی خود را برای کمک به شورشیان سنی برای سرنگون کردن بشار اسد از دست داده است، در صورتی که آقای ترامپ تمایل به همکاری با رئیس جمهور ولادیمیر پوتین دارد، که حامی و پشتیبان بشار اسد است. و چنین سیاستی است که به روسیه پوتین بیشتر از آمریکا عظمت خواهد بخشید.
همکاری روسیه ممکن است به موفقیت نقشه رژیم اسد در وادار کردن شورشیان به نرمش منجر شود. روگان (Eugene Rogan) پروفسور مطالعات خاورمیانه در دانشگاه آکسفورد میگوید «عدم تمایل برای اختصاص منابع ضرور برای پیروزی مخالفین اسد، آمریکا و اروپا را مجبور به پذیرش برنده شدن رژیم اسد، با تشکر از حمایت روسیه میکند»، «بیشترین چیزی که اروپا و آمریکا میتوانند به آن برسند این است که با روسیه و اسد کار کنند تا مطمئن شوند که پیروزی اسد کشتارهای انتقامجویانه وسیع مخالفین را در پی نخواهد داشت».
همانطوری مشهود است تمایل ترکیه از تابستان به این سو به سمت روسیه، دینامیسم میدان جنگ را هر چند نه در راهی نرم و خطی، تغییر داده است. برای مثال محور اصلی سیاست منطقهای دستگاه اجرایی ترامپ ممکن است بر روی ایران متمرکز شود. آقای ترامپ از توافق سال گذشته بین ایران و قدرتهای جهانی به رهبری آمریکا به سختی انتقاد کرده و گفته بوده که آن را پاره خواهد کرد.
اما توافق اتمی در قالب یک توافقنامه بین المللی به وسیله شورای امنیت سازمان ملل مورد تایید رسمی قرار گرفته، بطوریکه پاره کردن آن برای واشینگتن سهل نخواهد بود. آسانتر این است که تحریمهای ثانوی آمریکا بر علیه ماجراجوییهای خارجی ایران سختتر شود.
اما هنوز، این امر موجب منازعه بین متحدین غربی و آمریکا خواهد شد اگر خزانهداری آمریکا سیستم بانکی را بر علیه ایران ببندد.
افزودن بر گرمی رابطه با پوتین توسط ترامپ، فاصله اتحادیه اروپا را از آمریکا، مخصوصا اگر آمریکا تحریمهای مرتبط با مسئله اوکراین بر علیه روسیه را لغو کند، بیشتر خواهد ساخت.
متحد اصلی روسیه در سوریه و در منطقه خاورمیانه، ایران و طرفداران وی مثل گروه شبه نظامی حزبالله در لبنان است.
و بعد هم اسراییل وجود دارد. فقدان رابطه نزدیک ما بین اوباما و نتانیاهو، به واقعیت حمایت دستگاه اجرایی اوباما از اسراییل پرده کشیده است. اوباما بزرگترین کمک نظامی را به این کشور داد و از ۹ رئیس جمهوری که از بعد از سال ۱۹۶۷ که اسراییل کرانه باختری را اشغال کرد، به کاخ سفید راه یافتند، اوباما اولین کسی است که از حق وتوی آمریکا برای حمایت از اسراییل در مقابل محکومیت شورای امنیت سازمان ملل استفاده کرد؛ چیزی که حتی آقای ترامپ به سختی خواهد توانست بهتر از این رفتار کند.
اما رئیس جمهوری انتخابی احتمالا سیاست ادامه اشغال کرانه غربی توسط اسرائیل و حملات جدید ارتش اسرائیل به حماس و حزبالله لبنان را تشویق خواهد کرد. (ترامپ و مشاورانش با احتیاط در مورد الحاق کرانه باختری رود اردن به اسراییل و به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل اندیشه خواهند کرد.)
راستهای افراطی در کابینه اسراییل انتخاب ترامپ را مورد ستایش قرار داده و از آن به عنوان نقطه پایانی برای گفتگوهای مربوط به دولت فلسطینی استفاده خواهند برد. برای آنان اسراییل بزرگ اهمیتی بیشتر از توجه به اختلاط رئیس جمهور آتی با یهودیستیزان در آمریکا خواهد داشت.
دیوید گاردنر (David Gardner)
منبع: فایننشال تایمز 2016/11/16
https://www.ft.com/content/de46ccd8-ab33-11e6-9cb3-bb8207902122
دیوید گاردنر، نویسنده و تحلیلگر مسائل بینالمللی در روزنامه فایننشال تایمز است و مدتها مسئول امور خاورمیانهای این روزنامه بود. او همچنین سالها به عنوان خبرنگار فایننشال تایمز در اروپا، آمریکای لاتین و جنوب آسیا فعالیت کرده است.
برگردان: تورک اوغلی